Конспект компания марказлари, бўлимлари раҳбарлари ва мутахассислари билан ўтказилган кириш инструктажи хақида Тошкент 2018 йил

«КЕЛИШИЛГАН»

Касаба уюшмаси раиси "ТАСДИҚЛАЙМАН"
_________________Умарова Ш.А Бошқарув дирекциясининг рахбари в.б
________________________Иногамов Р.А.

КОНСПЕКТ
Компания марказлари, бўлимлари раҳбарлари ва мутахассислари билан ўтказилган кириш инструктажи хақида

Тошкент 2018 йил

1 КИРИШ
1. Кириш инструктажи Компания бошқарувига кирадиган барча ходимлар билан ўтказилади.

Компаниянинг маъмуриятига ўз вазифаларини бажариш учун юборилган бошқа корхоналар ходимлари (бошқа ташкилот томонидан ажратилган участкада бажарилган ишлар ҳоллари ва бошқа ташкилотлар шартнома асосида ишларни бажариш ҳолатлари бундан мустасно), малака, иш стажи ва тажрибасидан қатъий назар инструктаждан ўтадилар.
Маълумки, мутахассислар ва компания раҳбариятининг бошқа ходимларининг иш жойлари, корхоналардан фарқли ўлароқ, хавф котта жой эмас.
Шу билан бирга, темир йўл транспорти ишининг табиати ва ўзига хослиги компания бошқаруви ходимларининг бир қисмининг станцияга, масофавий депога, шунингдек темир йўл трассаси зонасига хизмат сафарларига жўнаб кетишини талаб қилади, бу муассасаларда бўлганларда ҳар доим жароҳат олиш хавфи мавжуд.
Темир йўлнинг асосий фаолияти станциялардан чиқиш ишларини ташкил этиш, ишлаб чиқариш цехларида товарларни узлуксиз ташиш билан боғлиқ бўлиб, темир йўл ишчилари бунда фаол қатнашади. Кўпгина ишчиларнинг иш жойлари ҳаракатланувчи ёки ҳаракатланишга тайёр бўлган таркибининг яқин атрофида жойлашган ва ҳар бир киши катта хавф мавжуд бўлган темир йўл йўлларида иш олиб бориши керак.
Иш пайтида ҳаракатланувчи таркибни таъмирлаш заводларида ва деполарда локомотивларга, вагонларга хизмат кўрсатиш, таъмирлаш пайтида электр энергияси бор жойларда ҳам котта хавф мавжуд.
Ушбу омилларни ҳисобга олган ҳолда темир йўл транспортида жароҳатларнинг олдини олиш бўйича профилактика ишлари доимий равишда олиб борилмоқда ва асосийлардан бири сифатида ишчиларни ўқитиш ва билимларини синаб кўриш орқали амалга оширилмоқда. Шундай қилиб, лавозимга келишдан олдин ходимлар билан кириш инструктажини ўтказиш керак бўлади.
Кириш инструктажининг мақсади - меҳнат шароитлари, ички меҳнат қоидалари ва меҳнатни муҳофаза қилишнинг умумий талаблари билан танишиш. Мехнат мухофазаси қоидалини тадбиқ қилишни йетарли даражага йетказиш учун касб ва ишнинг айрим турлари бўйича учун, хавфсизлиги бўйича стандарт кўрсатмалар ва қоидалар, шунингдек бошқа меъёрий ҳужжатларни киритилган.
Шунга кўра, темир йўл транспорти объектларига иш билан борадиган компаниянинг ҳар бир ходими ўқитиш, кўрсатма бериш ва имтиҳонларни топшириш орқали ўзининг бажарадиган вазифалари доирасида ушбу ҳужжатлар билан танишиши керак.
2. Меҳнатни муҳофаза қилиш
2.1. Темир йўл транспортида таркибий бўлинмаларда меҳнатни муҳофаза қилиш вазифаларини амалга оширишнинг ҳуқуқий асосларини ташкил этувчи бир қатор меъёрий ҳужжатлар ишлаб чиқилган ва амал қилмоқда, булардан: "Ўзбекистон темир йўллари" АЖ корхоналарида ” Ўқитиш, кўрсатма бериш ва билимларни синашни ташкил этиш” тўғрисидаги низоми (НБТ 312)," Ўзбекистон темир йўллари "АЖ корхоналарида “Меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича ишларни ташкил этиш” тўғрисидаги низом (НБТ 313), шунингдек "Ўзбекистон темир йўллари" АЖ маъмурий ва бошқарув ходимлари, мутахассислар, муҳандислик-техник ходимлар ва кичик хизмат кўрсатувчи ходимлари учун меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича йўриқнома (НБТ 312).
НБТ 312 га биноан компания бошқарув ходимига фақат тиббий кўрикданўтганида, Кириш ва дастлабки кўрсатмалардан ўтиб, хавфсиз иш усулларини ўрганиб ва билимлари синовдан ўтганидан сўнг мустақил ишлашга рухсат берилади, кейин ҳар уч йилда бир марта у меҳнатни муҳофаза қилиш бўйича билимларини даврий текширувдан ўтказади.
Компания бошқарув ходими хизмат вазифаларини бажариши, меҳнат интизомига риоя қилиши, маъмурият буйруғини ўз вақтида ва аниқ бажариши, меҳнатни муҳофаза қилиш тўғрисидаги талабларга риоя қилиши ва компания мулкини асраши керак.
Ички меҳнат қоидаларига мувофиқ иш вақти 9-00 дан 18-00 гача ўрнатилади.
Бир сменада ишлайдиган одамлар учун иш бир соат ёки бир чорак учун ишлаб чиқилган жадвал бўйича иш вақтининг умумий ҳисобини ҳисобга олган ҳолда ташкил этилади.
Компания бошқаруви ходимининг меҳнат муносабатлари иш берувчи сифатида компания вакили бўлган компаниянинг бошқарув раиси билан тузилган меҳнат шартномаси, шунингдек қонун ҳужжатларида ва бошқа меҳнат қоидаларига асосан тартибга солинади.
2.2.Меҳнат кодексига мувофиқ, 14 ёшга тўлмаган болалари бўлган ҳомиладор аёлларнинг (16 ёшгача бўлган ногирон болалар) розилигисиз уларни тунги вақт, дам олиш кунлари ва таътил кунларида ортиқча ишга жалб қилиш ва иш сафарига ижўнатишга йўл қўйилмайди.
Ҳомиладор аёллар ва уч ёшга тўлмаган болалари бўлган аёлларни тунги ишларга жалб этишга, агар бундай иш онанинг ва боланинг соғлиғига таҳдид солмаслиги тўғрисида тиббий маълумотнома мавжуд бўлса йўл қўйилади.
12 ёшга тўлмаган икки ёки ундан ортиқ боласи бўлган ва 16 ёшгача ногирон боласи бўлган аёлларга йиллик қўшимча уч кундан кам бўлганпуллик таътил берилади, шунингдек уларнинг илтимосига биноан камида 14 кун давомида иш ҳақи тўланмайдиган йиллик таътил берилади.
18 ёшга тўлмаган ходимга йилига ҳар қандай қулай вақтда фойдаланиш мумкин бўлган камида 30 календар кунлик йиллик таътил берилади. Уларнингиш вақти ҳафтасига 36 соатдан кўп бўлмаган миқдорда белгиланади.
Компания раҳбариятида ходимларнинг кўп холларда санитария иншоотларида силлиқ полга, юзага қулаши, хавфсизлик пояфзалларини алмаштириш пайтида, зинапояга чиқишда жароҳат олиш ҳолатлари (хизмат сафари пайтида жароҳат олиш ҳоллари бундан мустасно)шунингдек, концелярия буюмларига бепарволик билан муносабатда бўлиш оқибатида кўзга суюқ клей сачраши, бегона шахслар томонидан тан жароҳати етказиши ва ҳ.к. орқали жарохат олишган.
Компаниянинг таркибий бўлинмаларидаги ушбу бахтсиз ҳодисалар иш берувчи томонидан Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 06.06.97 йилдаги 286-сон қарори билан тасдиқланган бахтсиз ҳодисалар ва бошқа соғлиққа шикаст етказиш ҳолатларини текшириш ва ҳисобга олиш тўғрисидаги низомга мувофиқ ўрганилади ва ҳисобга олинади.
Ушбу Низомга биноан иш берувчида вақтинчалик меҳнатга лаёқатсизликка олиб келган бахтсиз ҳодисалар 3 кун ичида ишчи гурух томонидан кўриб чиқилади,
ўлимга олиб келган ва жиддий асорат билан боғлиқ ишлар давлат техник меҳнат инспектсиясида тузилган махсус комиссия томонидан 15 кун давомид текширилади. Ўлимга олиб келган ёки жиддий оқибатга олиб келган бахтсиз ҳодисалар тўғрисида бўлим бошлиғи тегишли органларга схема бўйича хабар беради.
Раҳбарлардан бири бахтсиз ҳодисани текшириш бўйича комиссия таркибида иштирок этади.
2.3.Ўзи томонидан бажарилган иш билан боғлиқ қоидалар ва кўрсатмалар талабларини бузганлик учун ходим амалдаги меҳнат, маъмурий ва
Жиноий қонунчиликка мувофиқ жавоб беради.
Маъмурий жазо чоралари (жазо) Маъмурий Кодексга мувофиқ давлат назорати ва назорат органлари томонидан қўлланилади.
Интизомий жазо чоралари Меҳнат кодексига мувофиқ иш берувчи томонидан қуйидаги шаклларда қўлланилади:
1) танбеҳ;
2) агар бу ички меҳнат қоидаларида назарда тутилган бўлса, ўртача ойлик иш ҳақининг 30 фоизидан кам бўлмаган миқдорда, шунингдек 50 фоиздан кўп бўлмаган миқдорда жарима.
3) меҳнат шартномасини бекор қилиш.
Жиноят чоралари суд тартибида тегишли ҳуқуқни муҳофаза қилиш идоралари томонидан қўлланилади.
3. Хавфсизлик техникаси
1. Компания бошқарув ходимлари ўз вазифаларини бажаришда кўпинча компютерлар ва видео терминаллар кўринишидаги техник воситалардан фойдаланадилар, бу нафақат ахборот материалларини тайёрлашга имкон беради, балки бўйсунувчи корхоналарни зудлик билан бошқаради ва уларнинг муаммоларини ҳал қилади.
2. Компютерлар ва видео терминаллар билан ишлашда ходимга қуйидаги зарарли ва хавфли ишлаб чиқариш омиллари таъсир қилиши мумкин:
-электромагнит майдон (радиочастоталар, паст энергияли рентген нурлари, травиолет инфрақизил нурланиш);
- электростатик майдонларнинг зичлиги;
- ҳаво ионизацияси;
- кимёвий омил: озон, ва лазер принтерларидан фойдаланганда - тонер бўёқлари чанги;
- метеорологик омил: минтақанинг иқлимий хусусиятларига, фаслларига, шамоллатиш ва иситиш тизимларига қараб - ҳаво ҳароратининг кескин ўзгариши, иссиқликнинг ошиб кетиши ва бошқалар.
-механик тизимлар ва электр қурилмаларининг ишлашидан келиб чиқадиган шовқин;
- сезиларли стресс;
-визуал анализаторнинг кучланиши;
- тез суръатларда бажариладиган қўл ва бармоқлар мушаклари иштирокидаги маҳаллий стереотипли ҳаракатлар;
-электр токи уриши хавфи.
3.3. Бошқарувда содир бўладиган одатий бахтсиз ҳодисалар қуйидаги омилларни ўз ичига олиши мумкин: ишчиларнинг шахсий эҳтиётсизлиги, хавфсиз иш услубларини этарли даражада ўқитмаслик, ишни хавфсиз ташкил этишда мавжуд камчиликларга эътибор бермаслик, меҳнат интизомини бузиш, йўл ҳаракати қоидалари билан боғлиқ объектлар атрофида пиёда ёки транспортда ҳаракатланиш, бунинг натижасида ишчилар ўзларининг расмий вазифаларини бажаришда жароҳат олишади.
3.4. Компания раҳбариятининг ходими кундалик ишида меҳнат хавфсизлиги бўйича ўқитилиши ва меҳнат хавфсизлиги қоидаларининг қуйидаги талабларига риоя қилиши керак.
- зинапоядан кўтарилаётганда, носоз зинапояларни босиб ўтишдан эҳтиёт бўлинг (плита ва зинапоянинг четини синдириш) ва агар керак бўлса, тўсиқни ушлаб туринг;
- йўлак бўйлаб ўтаётганда ундаги нарсаларга алоҳида эътибор беринг, эшикларнинг очилиши ва ёпилишига эътибор беринг, фақат ёритилган жойларда, ёритиш мосламаларининг жойлашишини ва ёқилишини билиб олинг;
- электр токи урмаслиги учун изоляция қилинмаган ток ўтказувчи қисмларга ва носоз электр қурилмаларига яқинлашманг;
- иш жойида қўллар ва тананинг бошқа қисмлари куйиб қолмаслиги учун жуда иссиқ иситиш радиаторлари, қувурлари билан алоқа қилишга йўл қўйманг;
- ушбу буюм учун ишлаб чиқилган тегишли кўрсатмаларга мувофиқ офис материалларидан фойдаланинг;
- симларнинг ҳаддан ташқари юкланишини ва қизиб кетишини олдини олиш учун барча электр мосламаларини бир вақтнинг ўзида ёқилишига йўл қўйманг;
- санитария иншоотида бўлганингизда, айниқса силжиш натижасида қулаш хавфи бўлган нам полда эҳтиёт бўлинг.
- ёнғин ва бошқа муаммоларга йўл қўймаслик учун очиқ оловни ишлатманг, космик иситиш учун электр жиҳозларини ишлатманг;
- стол ва стуллардан фойдаланиб, уларни бир-бирининг устига қўйиб, баландликка кўтарилманг.
- ишчи хоналарнинг шифтлари пўстлоғи бор жойда йиқилиб тушмаслиги ва кўзга тушмаслиги учун юқори дераза тешикларида ҳосил бўлган ёриқлар остида бўлманг;
- метеорологик ноқулай об-ҳаво шароити ва қишда, компания раҳбарияти атрофида ҳаракатланаётганда, белгиланган жойлардан, музлар пайдо бўлганда, тозаланган йўлдан ёки қум билан тўлдирилган йўлдан фойдаланинг.
-Бино томининг чеккалари бўйлаб ҳосил бўлган қор ёки музли музларнинг шикастланишига йўл қўймаслик учун биноларга яқин жойда (камида 3 м) пиёда юриш тақиқланади.
3.5. Юқорида айтиб ўтилганлардан энг хавфли бу инсон танасида оқим таъсирида юзага келадиган электр ток уриши.
Ҳавонинг намлиги ва ҳарорати, техник воситаларнинг мавжудлиги, ўтказувчан чанг ва бошқа атроф-муҳит омиллари электр хавфсизлиги шароитларига қўшимча таъсир кўрсатади ва уни ёмонлаштиради.
Оқим таъсирининг табиати унинг катталигига боғлиқ бўлиб, у қалтираш (0,6-1,6мА) қўйиб юбормаслик (6-24мА) ва юрак фибрилатсиясидан (50мА дан юқори) фарқ қилади.
Ишчиларни электр токи уришига йўл қўймаслик учун ташкилий ва техник тадбирлар, кўрсатмалар, ўқитиш ва билимларни синовдан ўтказиш амалга оширилади. Ишчилар электр қурилмаларининг ПТЕ-га ва электр иншоатларни ишлатиш пайтида ТХҚга мувофиқ ходимларга хизмат кўрсатиш ва бошқа профилактик хавфсизлик чоралари кўрилган.
3.6 Ишга киришишдан олдин хонани вентиляция қилиш керак, кундалик тозалашни амалга ошириш керак.
Ходим иш жойини тоза ва озода сақлаши керак.
Биноларда ёки жойларда умумий овқатланиш учун махсус мўлжалланган жойларда озиқ-овқат истеъмол қилишни амалга оширинг. Овқат олишдан олдин қўлингизни ювинг, оғзингизни ювинг ва шахсий гигиена бўйича бошқа чораларга амал қилинг.
3.7. Компания бошқаруви ходими ёнғин хавфсизлиги талабларини бажариши шарт.
Ишларни бошқариш жараёнида ёнғинларнинг асосий сабаблари қуйидагилардир: электр симларининг қисқа туташуви;
иситиш мосламалари ва қурилмаларининг нотўғри ишлаши;
фойдаланиш қоидаларининг бузилиши; ёнғин хавфсизлиги қоидаларига риоя қилмаслик.
Ёнаётган ҳиди сезилган барча ҳолатларида, ёнғин аниқланса, дарҳол бошлиқингизга хабар беринг ёки 9-101, 4-36-75 телефонлари орқали ўт ўчирувчиларни чақиринг, иложи бўлса, мавжуд бўлган ўт ўчириш воситалари билан оловни ўчиришни бошланг.
Умумий хавф сигнали чалинса, ваҳима қўзғамасдан бинони тарк этинг, назорат хоналарида ва махсус белгиланган жойдан ташқари.ҳудудда чекманг.
Компания раҳбариятининг ходими ўт ўчириш воситаси жойлашган жойни билиши керак.
Карбонат ангидрид (ОЎ-5, ОЎ-10) ва кукунли (ОП-5, ОП-10) ўт ўчиргичлари электр жиҳозларини 380В гача кучланишни ўчирмасдан ўчиришга имкон беради.
Электр жиҳозларининг кучланиш остида ёнишини ўчириш учун ҳаво кўпикли (ХКЎ) ёки кимёвий кўпикли (ККЎ) ёнғинга қарши воситалардан фойдаланмаслик керак. Бошқа ҳолларда ёнаётган нарсаларни сув ёки кўпикли ҳаво ўчиргич билан ўчиришга рухсат берилади.
Агар компютерда, бошқа электр жиҳозларда, очиқ симларда, шунингдек, ишчиларнинг ҳаёти ва соғлиғига таҳдид солувчи бошқа холатларда носозлик аниқланса, бу ҳақда дарҳол УДН хизматларига хабар беришингиз ва ишни улар йўқ қилинмагунча ёки уларнинг яхши ишлаш ҳолатига келаганига ишонч ҳосил қилмагунингизча бошламаслигингиз керак.
3.8. Биринчи ёрдам усуллари № 1-иловада келтирилган.
3.9. Агар одамларнинг ҳаёти ва соғлиғига таҳдид соладиган вазият хавфи мавжуд бўлса, ходим ишни тўхтатиши ва бу ҳақда бевосита раҳбарига хабар қилиши шарт. Агар ушбу ҳолат меҳнатни муҳофаза қилиш ҳолатини назорат қилиш ва назорат қилиш бўйича мутахассислар томонидан тасдиқланган бўлса, ходим хавфсизликка таҳдид бартараф этилгунга қадар иш бошламасликка ҳақлидир ва шу вақт ичида унинг ўртача иш ҳақи сақланиб қолади.

Илова №1
Биринчи тиббий ёрдам кўрсатиш усуллари

Агар одамни электр токи урса, уни тезда оқим таъсиридан халос қилиш керак. Буни амалга ошириш учун (1000В гача) асбобни (пичоқ, кесгичлар, болта ва бошқалар) симни кесиш орқали ўчириб қўйиш яхшидир, қурбоннинг йиқилиб тушиши ёки кўкаришининг олдини олиш учун чоралар кўриш зарур. Агар жабрланувчини озод қилиш учун учкунани ўчириб қўйиш имкони бўлмаса, уни ҳар қандай тўк ўтказмайдиган нарсалар ёрдамида ажратиб қўйиш керак, масалан, рулонли қуруқ кийим ёки тахтада туришинз, шарфни қўлингизга ўрашингиз, қурбонни қуруқ кийимидан тортиб, электр манбаидан тортиб олинг. Бунинг учун, албатта, диелектрик ҳимоя воситаларидан фойдаланиш яхшироқдир. Агар жабрланувчи конвулсив равишда симлардан бирини сиқиб қўйган бўлса, сиз электр занжирини жабрланувчи орқали узишингиз мумкин. Буни амалга ошириш учун сиз қуруқ тахтани оёғини тагига киритишингиз, қуруқ арқон билан ердан тортиб олишингиз керак.
Жабрланувчини электр токининг таъсиридан халос қилгандан сўнг, дарҳол унга биринчи ёрдам кўрсатишни бошлашингиз керак. Ёрдам чоралари зарар даражаси ва жабрланувчининг аҳволига боғлиқ. Жабрланувчининг аҳволини аниқлаш учун уни ётқизиш керак, нафас олишини ва пулс борлигини текширинг (билакка яқин артерияси ёки бўйнидаги каронар артерия бўйлаб), унинг қорачиғи тор ёки кенгми? (кенг қорачиғ мия қон айланишининг кескин ёмонлашишини кўрсатади). Жабрланувчининг аҳволини аниқлаш 15-20 сония ичида амалга оширилиши керак. Агар оқим таъсиридан халос бўлгандан сўнг, жабрланувчи нафас олиш ва пулсга эга бўлса, у ҳолда уни авария жойидан олиб чиқиб ётқизиш керак. Жабрланувчини шифокор текширилгунча ишлашни давом эттиришига йўл қўйманг.
Юракни тўхташи, нафас олишининг тўхташи ҳолатларида жабрланувчига уларни сунъий равишда тиклаш чораларини кўриш зарур. Нафас олиш етишмовчилиги ни аниқлаш учун жабрланувчининг оғзига ойнани (шишани) тутиб кўриб аниқлаш мумкин, юрак уриши пулс бор-йўқлиги билан белгиланади.
Сунъий нафас бериш учун аввал жабрланувчи оғиздан шилимшиқлар артиб ташланиб, тил қайрилган бўса тўғирлаб, юқори нафас йўлларини очилади. Ҳавонинг гўпкага ўтишини таъминлаш учун жабрланувчини орқа томонга ётқизиб, иложи бўлса, бошини орқага эгиб олинг; бунинг учун елка кураклар остига кийим ёки бошқа нарсаларни рулон қилиб қўйиш мумкин. Бир дақиқада 12-14 дан ортиқ пуфлаш керак эмас. Сунъий нафас олиш самарадорлиги жабрланувчининг кўкраги кенгайиши билан текширилади.
Билвосита юрак массажи пулс билан амалга оширилади, бунинг учун жабрланувчи теккис қаттиқ юзага чалқанча ётқизилади. Хаво пуфлаш билан бир қаторда юрак массажи қилиш лозим, бунда тезда қўлларингизни юрак сохасига, кафтингизни пастг каратиб, кўкракнинг пастки учига қўйинг ва кетма-кет кескин босиш шаклида 3-5 марта бажаринг-, сўнгра 2-3 сония пауза қилинг. Дақиқада 50-60 босим ўтказилиши керак. Жабрланувчининг пулси пайдо бўлгунча ёки тез ёрдам шифокор келгунча билвосита юрак массажини қилинг.
Газ билан заҳарланиш.
Газ билан заҳарланишнинг 3 даражаси мавжуд: енгил даражаси – юзнинг оқариши, кўнгил айниш, қусиш, бош оғриғи;
Ўрта даража - онгни йўқотиш;
оғир даража- нафас етишмовчилиги, юрак тўхташи мумкин.
Газдан заҳарланганда, жабрланувчини ёзда тоза ҳавога, қишда эса яхши шамолланган хонага олиб боринг. Тез ёрдам чақиринг. Енгил заҳарланиш ҳолатида, қурбоннинг иложи бўлса ҳаракатга келишига ёрдам беринг, кейин илиқ ичимлик беринг, агар керак бўлса, юрак томчилари ичиринг.
Ўртача даража билан (ҳушини йўқотганда) жабрланувчини ўтиргизинг ёки ётқизиб қўйинг, кийимни ечиб олинг, вақти-вақти билан бурунга яқин аммиакка ботирилган пахта хидлатинг (пахтани бурнининг олдига яқин қўйманг, чунки аммиак билан бўғилиши мумкин), хушига келтиришга харакат қилинг. Оёқларини иссиқ тутинг.
Агар нафас олмаса, оғиздан оғизга сунъий нафас беринг (юқорида кўрсатилган тартибда).
Бўғилиш. Бўғилиш газ чиқиши юз берганда кислород етишмаслигидан келиб чиқиши мумкин. Бўғилиш белгилари: е
нгил даражада - томоқ хириллаши, томоқ спазмлари, бош оғриғи
ўртача даражада - бош оғриғи;
оғир ҳолатда - нафас олиш йоқлиги, юрак тўхташ эхтимоли.
Биринчи ёрдамни газдан захарланганда кўрсатиладиган тартибда (ҳавода юрмасдан).
Куйишда тез йордам. Куйишларнинг тўрт даражаси ажратилади:
биринчи даража - тананинг бир қисмининг қизариши,
иккинчи даража пуфакчалар пайдо бўлиши,
учинчи даража куйиш яраларининг пайдо бўлиши,
тўртинчи даража – куйган жойнинг суякгача кўмирланиши.
Биринчи ва иккинчи даражали куйишлар учун хона ҳароратидаги ёки муздай мўл сув оқимида ушлаб туринг(совутиб олинг), совиганидан кейин куйишга қарши малҳам билан боғлаб қўйинг ёки аерозоллар (фуратсилин, синтомитсин ) сепинг;
учинчи ва тўртинчи даражали куйишларда кийимларни ечмасдан куйган жойидан кесиб ташанг, стерилланган салфетка билан ёпинг (ёпинг), йотқизинг, оғриқ қолдирувчи беринг ва тез ёрдам чақиринг. Пуфакчаларни йорманг, куйган жойга ёпишган мастикани олиб ташланг, жабрланганга ёрдам бераётганда, инфекция тушишини олдини олиш учун терининг куйган жойларига тегманг ёки уларга ёғлар, мойлар, вазелинлар қўйманг.
Кўз куйганида, борат кислотаси эритмасидан (ярим стакан сувда ярим чой қошиқ кислота) таййорланг ва кўзни ювинг ва дарҳол жабрланувчини шифокорга юборинг.
Кўкаришлар ва синишлар учун. Кўкаришлар ва синишлар бўлса, стерил бандажни қўлланг, оғриқ қолдирувчи воситаларни беринг. Йод ёки зелёнка билан майда яраларни даволанг ва бактерицид пластқрлар билан яраларни қопланг. Ёпиқ синишларда шиналардан фойдаланинг ва синган жойни махкам боғланг. Очиқ синишларда: ярани юқорисидан жгут билан қаттиқ боғлаб қон кетишини тўхтатинг, жгут тагига боғланган вақтини ёзиб қўйинг, жгут боғламини 1,5 соатдан ортиқ ушлаб туришга рухсат берилмайди. Қон кетишини тўхтатгандан сўнг, шиналарни қўлланг ва синган жойни махкам боғланг, оғриқ қолдирувчи беринг. Тез ёрдам чақиринг.

Х.Т. инженери Бабарахимова З.Т.