Konsensus xalqaro jurnali international journal of consensus

А.Камилов
. 
Мазкур маслаҳат учрашувлари нафақат маслаҳатлашув аҳамиятига эга бўлиши мумкин 
эди, дея эътироф қилади сиёсатшунос 
Ф.Толипов
, ваҳоланки, ҳаммаси – янги варақдан 
бошлангани йўқ, минтақа мамлакатлари ўз қисқа тарихи давомида етарлича интеграциявий 
тажрибага эгалар. Ўз фикрини давом эттиргани ҳолда, у бир нечта жиҳатларга кўра мазкур 
маслаҳат учрашувлари шундайлигича қолиши мумкин эмас деб баҳолайди ва қуйидаги 
омилларни келтиради: 1) маслаҳат учрашувлар доимий равишда бир хилда давом этиши 
қийин, минтақавий ҳамкорлик, албатта, ўзининг қатъий белгиланган, аниқ ва институционал 
асосларини яратиши лозим; 2) Марказий Осиёдаги интеграциявий тажриба келажакда янада 
юқори даражадаги ҳамкорлик ва интеграцияга ёрдам беради; 3) олдинги ҳамкорлик 
тажрибасининг муваффақияти ёки муваффақиятсизлиги кўп жиҳатдан, минтақада етакчи 
давлат – Ўзбекистонга боғлиқ эди. Ва ниҳоят, Ўзбекистон ўз қўшниларига қайтадан очилди, 
бундан ташқари, у ўз ҳаракатлари билан минтақада тинчлик, ўзаро ишонч, дўстлик ва 
ҳамкорликни мустаҳкамлашга интилмоқда. Шунингдек, минтақадаги ишларни бошқариш 
модуллари бир мунча ўзгарган бўлса-да, унинг маъно-мазмуни сақланиб қолди. Шунинг 
асосида Марказий Осиё давлатлари учун «велосипедни янгидан кашф қилиш» керак эмас. Том 
маънодаги регионализм учун фундамент олдиндан қўйиб бўлинган. Олдинда эса «минали 
ҳудуд» эмас, балки келажакка интилиш учун кенг йўл турибди[13]. 
Агар Марказий Осиёга ва умуман минтақадаги интеграциявий жараёнларга нисбатан
айрим йирик халқаро акторларнинг позицияси ва қарашларини таҳлил қилсак, АҚШ ва 
Россиянинг Марказий Осиёдаги қарашлари турлича дейиш мумкин. АҚШ (шунингдек 
ЕИ)нинг расмий ва таҳлилий доираларида Марказий Осиё минтақасининг бирлашуви ва 
мустақил тарзда ривожланишини қўллаб-қувватлашади. «С5+1» каби Америка формати ёки 
ЕИнинг Марказий Осиё Стратегияси бунинг яққол намунасидир. Россия томонидан эса кўп 
ҳолларда юқорида таъкидланган фикрларда минтақанинг бирлашуви ва яқинлашувига 
қаршилик ҳолатларини кузатиш мумкин. 
Марказий Осиё мамлакатларининг минтақавий бирдамликни мустаҳкамлашга 
қаратилган ҳаракатларига «-параст» ёки «анти-» қўшимчаларини қўшиш – 30 йил давомида 
ўзини ҳеч қандай ҳолатда оқламаган таҳлилий, илмий услуб ҳисобланади, у фақатгина илмий 
ва жамоатчилик манфаатларини минтақавий эволюциядан чалғитиш ва афсонавий 
таҳдидларни хаспўслаш мақсадида олиб борилади. 
Халқаро вазиятнинг мураккаблашуви ва глобал таҳдидларнинг тобора ошиб бориши 
ҳам минтақа мамлакатларини яқин ҳамкорликка ундамоқда. Расмий Тошкент томонидан 
эълон қилинган янги минтақавий сиёсат нафақат Марказий Осиё мамлакатлари билан 
алоқаларни ривожлантиришни, балки Афғонистонни ҳам қамраб олиши билан муҳим аҳамият 
касб этади. Ш.Мирзиёев Қозоғистоннинг «Казинформ» агентлигига берган интервьюсида 
таъкидлаганидек: «...қўшнилар билан алоқаларни фаоллаштириш Афғонистонни ҳам назарда 
тутади, унинг тинч йўлга ўтиши асосан иқтисодий ривожланишга боғлиқ бўлиб, унда 
Марказий Осиё минтақаси мамлакатлари иштирок этиши мумкин ва зарурдир». Унинг 
фикрига кўра, «бу жараёнларда эса минтақа давлатларининг Жанубий Осиё, Форс кўрфази ва 
Яқин Шарқ мамлакатлари портларига кириши учун ижобий аҳамиятга эга бўлган трансафғон 
транспорт коридорини ривожлантиришни ўз ичига олган қўшма инфратузилма лойиҳалари 
катта рол ўйнаши мумкин»[14]. 
Сўнгги йилларда мамлакатимизда олиб борилаётган ташқи сиёсатни изоҳлар экан 
профессор