Konfutsiylik yoki konfutsiychilik

Filial taqvodorlik (Xiào, 孝)
Bu eng yaxshi fazilatlardan biri bo'lgan va tiriklarga ham, o'liklarga ham ko'rsatilishi kerak edi. O'g'ilning ma'nosi "filial" iborasi, o'g'il ota-onasiga, ayniqsa otasiga ko'rsatadigan hurmat va itoatkorlikni anglatadi. Bu munosabat beshta munosabatlar seriyasi: ota va o'g'il, hukmdor va subyekt, er va xotin, katta va kichik uka va do'stlar o'rtasidagi munosabatlarga o'xshash tarzda kengaytirildi. Ushbu rollarning har biri o'ziga xos majburiyat va majburiyatlardan iborat edi (li) bu shaxslararo toifadagi shaxslar uchun mos deb ko'rilgan. Taqvodorlikning muhimligi haqidagi bilimimizning asosiy manbai bu Kitobparastlik taqvosi, asar Konfutsiyga tegishli, ammo deyarli aniq bir narsa III asrda B.C.E.
Ames va Rosemont ushbu markaziy fazilat haqida Konfutsiy istiqbollari haqida mukammal ma'lumot beradi:
Konfutsiy yo'li uchun oilaning markaziy o'rnini hisobga olgan holda, tegishli his-tuyg'ular hayot yo'li paydo bo'ladigan manbadir. Shuni ta'kidlash kerakki, oilani tartibning keng tarqalgan modeli sifatida targ'ib qilishda Konfutsiyning dunyoqarashi ierarxik ijtimoiy institutlar zararli ekanligini yoki oddiy egalitarizm tanqidiy ahamiyatga ega emasligini tan olmaydi. Buni aytib, tushunishga to'sqinlik qiladi xiao Bu mas'uliyat va itoatkorlik o'rtasidagi sodda tenglikdan kelib chiqishi mumkin. Ba'zida oilada chinakam sodiq bo'lish, sudda sadoqatli xizmatchi bo'lish kabi, avtomatik moslashuvni emas, balki tanbehni talab qiladi
Share
Pin
Tweet
Send
Share
Send

Konfutsiy hikmatlari & Konfutsiy. «Hikmatlar» kitobi (2010)
Muallif Adib: Jahon adabiyoti va madaniyati, Naqllar, hikmatlar, rivoyatlar 21.02.2017  комментарий 21
Олий одам майда ишлар билан кўзга кўринмас, аксинча буюк ишларга бел боғлайди. Майда одам эса буюк ишларга ишонмайди, уни сафсата деб билади, шу боис унинг тақдири ҳам ўзи каби майда бўлиб қолади.
ТАРЖИМОНДАН

Юнон фалсафасида Суқротнинг ўрни қай даражада бўлса, Хитой фалсафаси ҳам Конфуций номи билан машҳури жаҳондир. Орадан қанча вақт ўтмасин, олтин йиллар оша сайқал топгани сингари унинг пурмаъно ҳикматлари ҳам асрлар оша янги-янги қирралари билан жилоланмокда. Конфуций илгари сурган ғоялар нафақат Хитой, айни вақтда Япония, Корея, Вьетнам халқларининг ўй-фикри ва ҳаётига чуқур таъсир кўрсатган.Конфуцийнинг ўгитлари, панд-насиҳатлари Хитойда ҳанузгача эъзозланиб, қадрланиб келинади. Қуйида файласуфнинг “Ҳикматлар”идан парчалар эътиборингизга ҳавола этилади.
Чин мамлакати деганда, барчанинг кўз ўнгида энг аввало тобора юксалаётган мамлакату узун чўпчаларни моҳирона ишлатиб таом еяётган одамлар, Буюк Хитой деворию Пекин операси… ва, албатта, буюк донишманд Конфуций гавдаланса ажаб эмас. Юнон фалсафасида Суқротнинг ўрни қай даражада бўлса, Хитой фалсафаси ҳам Конфуций номи билан машҳури жаҳондир. Орадан қанча вақт ўтмасин, олтин йиллар оша сайқал топгани сингари унинг пурмаъно ҳикматлари ҳам асрлар оша янги-янги қирралари билан жилоланмокда. Конфуций илгари сурган ғоялар нафақат Хитой, айни вақтда Япония, Корея, Вьетнам халқларининг ўй-фикри ва ҳаётига чуқур таъсир кўрсатган. Конфуций таълимоти марказида “олий одам” (тушунчаси, ғояси, мақсади) туради. «Олий одам» ҳукмрон табақанинг ҳар томонлама комил вакили бўлиб, Конфуций таълимоти ёрдамида ўзида олийжаноб фазилатларни шакллантирган. Файласуфнинг “Ҳикматлар”и “олий одам”нинг шундай юксак инсоний фазилатларини акс эттиради. Аниқроқ айтганда, бундай одам олий ҳукмдорга нисбатан чуқур эҳтиромли, халққа мурувватли бўлиб, бутун куч ва қобилиятини жамият олдидаги бурчини оқлашга, миллий урф-одат ва анъаналарнинг тўла-тўкис бажарилишини таъминлашга сарф этувчи кишидир.
Конфуцийнинг ўгитлари, панд-насиҳатлари Хитойда ҳанузгача эъзозланиб, қадрланиб келинади. Қуйида файласуфнинг “Ҳикматлар”идан парчалар эътиборингизга ҳавола этилади.