Konfransinin

NEFT-QAZ ÇIXARMA İŞLƏRİNDƏ RİSKLƏR VƏ 

QƏZALAR 

Magistr:                                                          Elmi rəhbər:                                             

Muradova Günay Murad qızı                  Prof.N.E.Zeynalov            

2-ci kurs, A2327 

 

Müasir dövrdə neft ən vacib enerji mənbələrindən biridir. 

Bundan  əlavə,  kimya  sənayesində  də  neft  xam  maddə  kimi 

---

76 

 

istifadə  olunur.  Məhz  buna  görə  də  dünyada  neftə  tələbat 

böyükdür.  Beləliklə,  bu  da  öz  növbəsində  quruda  rezervlərin 

azalmasına gətirib çıxarır.Dəniz dibində qazıma işləri aparmaq, 

neft  çıxarmaq  ve  çıxarılan  nefti  saxlamaq  məqsədi  ilə 

platformalar qurulur.  

Quruda  neftçıxarmaya  nisbətən  dənizdə  platformalarda 

müxtəlif növ qəzaların baş verməsinə daha tez-tez rast gəlinir. 

Texnogen  qəza  dedikdə  ekoloji  dəyisikliyə  və  insan  tələfatına 

səbəb  olan  çox  böyük    qəzalar  nəzərdə  tutulur.  Fövqəladə 

hadisələr  arasında  texnogen  qəzalar  15-20%-dir.  Texnogen 

qəzalar  dəmiryolu  nəqliyyatında,  magistral  boru  kəmərlərində, 

mədənlərdə  daha  mox  rast  gəlinir.    Neft  kəmərlərində  son 

zamanlar    bu  hadisələrin  sayı  20  mini  ötmüşdür.  Nəticədə 

milyonlarla  ton  neft  israf  olmuş,  torpaqlar  istifadəyə  yararsız 

olmuş,  hava  yanğınlar  üzündən  çirklənmişdir.Qəza  və 

fövqəladə  hadisələr  insan  sağlamlığı  və  ətraf  mühit  üçün 

təhlükəlidir.    Texniki  problemlər,  işçilərin  diqqətsizliyi  və  ya 

təhlüksəizliyi və s. səbəblərdən qəzalar yarana bilər. Qəzaların 

risk səviyyəsini müəyyən etmək və qəzaların hansı periodlarda 

təkrarlandığını  bilmək  üçün  müxtəlif  növ  risk  analizləri 

aparmaq lazımdır. 

Qəza  təsadüfən  baş  verən  maddi  mənəvi  ziyanan  səbəb  olan 

hadisədir. Platformalarda aşağıdakı qəzalar meydana gələ bilər: 



 

Qaz sızıntısı 



 

ətrafa neft dağılması 



 

yanğın və partlayış 



 

qazma quyusu qəzaları 



 

yüksəklikdən əşya düşməsi 



 

toqquşma 



 

helikopter qəzası  və s. 

Risk anlayışının təsnifatı üçün 4 ünsür vacibdir: 

1.  Məqsəd 

2.  Hadisə və nəticələr arasında münasibət 

3.  Hadisənin baş verdiyi coğrafi mövqey 

---

77 

 

4.  Nəticənin doğruluğu 

Risk  qiymətləndirməsi  zamanı  müxtəlif  qərarvermə  texnikları 

mövcuddur: 

İlkin Təhlükə Analizi (PHA) 

Funksional Təhlükə Analizi (FHA) 

Təhlükə və İşlək Vəziyyətin Öyrənilməsi (HAZOP) 

Səhv Növü və Təsiri Analizi (FMEA) 

Bayes Qərar vermə üsulu  

 

Ədəbiyyat 

1.  DNV  (Det  Norske  Veritas),”  Accident  statistics  forfloating  offshore 

units on the UK Continental Shelf19802005”,2007 

2.  (3)Modarres,  M.,”What  Every  Engineer  Should  Knowabout  Reliability 

and Risk Analysis, Marcel Dekker”,New York., ss 3-6, 1993 

3.  Wang H.S. Sii, J. ,Eleye-Datubo A.G. vd. , “Safety Assessmentof FPSO 

Turret-Mooring  System  UsingApproximate  Reasoning  and  Evidential 

Reasoning”,https://phps.portals.mbs.ac.uk/Portals/49/docs/jyang/SiiWangY

ang_Mar_Tech.pdf