Konfransinin

QAZ HİDRAT YATAQLARININ DÜNYA 

OKEANLARINDA İSTİFADƏ PERSPEKTİVLƏRİ 

 

Tələbə:                                                                     Elmi rəhbər: 

Babayeva Leyla Füzuli qızı                                    Pənahov R.Ə. 

IV kurs, qrup 289.5S 

 

İnsan  hər  gün  0,02%-dən  çox  enerji  sərf  edir  və 

energetikanın inkişafı həm ölkənin iqtisadi vəziyyətini, həm də 

insanların  rifahının  göstəricisidir.  Buna  görə  də  bütün  ölkələr 

diqqətlərini  əlavə  enerjiyə  yönəldiblər.  Hazırda  əsas  enerji 

mənbəyi qaz hidrat hesab edilir. 

Çerksiy  və  Makogon  (1970)  təbii  qaz  hidrat  ehtiyatının 

“nəhəng”  olduğunu  təklif  etmişlər.    İlkin  hesablamalara  görə 

okean  dibində  metan  karbonatının  miqdarı  1.7-dən  4100 

exaqrama  (exagram  =  10

18

g)  kimi,  qütblərdə  isə  0,0075-18 

exaqrama  qədərdir.  (1981-ci  ildə  Potensial  Qaz  Komitəsi 

tərəfindən yekunlaşdırılıb). 2001-ci ildən bəri Mərkəzi Geoloji 

Kəşfiyyatı  (MOEA,  Tayvan)  cənub-qərbi  Tayvan  sahillərində 

hidrat  haqqında  bir  çox  araşdırmalar  və  axtarışlar  aparılmış, 

geoloji,  geofiziki,  geokimyəvi  məlumatlara  əsasən  ümumi 

metanın  miqdarının  500-2700  milyard  m

3

  olduğu  ehtimal 

edilmişdir. 

Bottom Simulation Reflector (BSR) tərəfindən göstərilən 

xüsusiyyətlərə  görə  Yaponiya  ətrafı  dənizlərdə,  xüsusilə  də 

cənub-qərb  hissədə  yerləşən  çökəklik  hissələrdə,  Nankai  Pit, 

Boşo  Yarımadası  şərq  bölgəsi  daxil  olmaqla,  ark  adalarının 

sualtı çuxurları  və hövzələrində, Kuril Xəndəyi,  Tatar Çuxuru 

---

91 

 

və  Oxot  bölgəsində  (Ümumi  sahəsi  44.000  m

2

  təşkil  edir  ) 

metan hidrat vardır. 

Hazırda  Çin  tam  olaraq  fikrini  Tibetan  tavası  və  Cənub 

Çin  dənizində  metan  hidratı  axtarışına  yönəltmişdir.  Ehtimal 

edilir  ki,  Çin  torpaqlarında  qaz  hidratın  ehtiyatı  ən  az  35 

milyard  ton  neft  ekvivalentə,  Cənub  Çin  dənizində  isə  metan 

ehtiyatı 64 milyard ton neft ekvivalentinə bərabərdir.  

Kanadanın 

qütb 

və 

kontinental 

şelf 

zonaları 

hidratyaranma üçün əlverişli zona olduğundan bu sahələrdə qaz 

hidratı  yaranmışdır.  Kanadada  coğrafiya  üzrə  metan  hidrat 

həcminin 

paylanması 

belədir:  Bosfor  dənizi-Makenzi 

deltasında 

0.24–8.7  10

13

 m

3 

, Arktik arxipelaqda 

0.19–6.2  10

14

 

m

3 

,  Atlantik  okeanı  sahillərində 

1.9–7.8    10

13

  m

3 

  və  Sakit 

okeanı sahillərində isə 0.32–2.4  10

13

 m

3 

–dir.  

Hindistan  da  Yaponiya  kimi  təbii  ehtiyat  qıtlığı  çəkir. 

Lakin  Hind  okeanında  mövcud  olan  metan-hidrat  təbii  qaza 

çevrilərsə,  100  illərlə  təbii  qaz  ehtiyacı  ödənilə  bilər. 

Yaponiyadan  fərqli  olaraq  Hindistan  tam  təchizatlı  deyil  və 

metan-hidratın  çıxarılması  zamanı  atmosferə  çox  miqdarda 

metan atılması ilə nəticələnə bilər ki, bu, karbon qazı sayəsində 

yaranan istixana qazından daha ciddi problemdir. Əldə olunan 

geoloji,  geofiziki,  geokimyəvi  və  paleontoloji  məlumatlara 

əsasən  Meksika  Körfəzinin  təxminən  450000  m

2

  sahəsinin 

təzyiq  və  temperaturun  hidratyaranma  şəraitinə  uyğun  olduğu 

müəyyənləşdirilmişdir  və  hidrat  ehtiyatının  miqdarı  315-975 

trilyon m

3

 olduğu təxmin edilir.