Konfransinin

 

 

 

 

---

81 

 

NEFT KƏMƏRLƏRİNİN XƏTTİ HİSSƏSİNDƏ 

SIZMALARIN ƏVVƏLCƏDƏN TƏYİNİ 

 

Magistr :                                                   Elmi rəhbər: 

Oruclu Fəridin Rövşən oğlu                   dos. Hacıyeva İ.Y. 

II kurs, qrup A2137 

 

Neft  və  qaz  sənayesində  neftin  və  qazın  nəqli  və 

saxlanması  proseslərində  əsas  məsələ  daşınılacaq  məhsulun 

fasiləsiz və itkisiz tələbatçıya çatdırılmasıdır. Bunun üçün yeni-

yeni  texnologiyalar  işlənib  hazırlanmış  və  günümüzdə  də  bu 

texnologiyaların  təkmilləşdirilməsi  davam  etdirilməkdədir. 

 

Nəql  prosesi  zamanı  neft  kəmərlərində  sızmaların 

əvvəlcədən  təyin  edilməsi  həm  iqtisadi,  həm  də  ətraf  mühitin 

mühafizəsi  nöqteyi  nəzərdən  vacib  məsələlərdən  biridir. 

Sızmaların  əvvəlcədən  təyin  edilməsinin  müxtəlif  üsulları 

vardır.  Bunlar  əsasən  aktiv  və  passiv  metodlar  olmaqla 

qruplaşdırılır. Passiv metodlar verimin transferi, təzyiqlər fərqi 

ilə,  boru  sahəsi  üzrə  sərfə  görə,  aktiv  metodlar  isə  akustik 

elektromaqnit  üsul  ilə,  ultrasəs,  infraqırmızı,  fiberoptik 

şüalanma növləri ilə həm havadan, həm də yerdən təyin edilmə 

üsullarıdır. 

 

 

 

 

 

 

 

Bu metodlardan əlavə  yeni müasir qurğu və avadanlıqlar 

da  hazırlanmışdır  ki,  bu  qurğulardan  biri  “özüyeriyən  robot 

qurğusu”-dur.  Bu  qurğu  borunun  daxili  istiqamətində  sürətlə 

hərəkət  edə  bilir  və  mövcud  sızma  yerlərinin  təyini 

metodlarından  daha  dəqiq  sızma  yerlərinin  təyin  edə  bilir. 

Qurğunun  üstünlüyü  sızma  yerlərində  böyük  təzyiqlər  fərqi, 

kiçik  sızma  yerlərinin  yeraltı  boru  kəmərlərində  yüksək 

dəqiqliklə təyin edə bilməsidir.  

 

 

 

Digər  bir  müasir  qurğu  isə  “smart  ball”  (  ağıllı  top  ) 

adlandırılır  ki,  bu  qurğu  diametri  “4  inc”  və  daha  böyük  olan 

borularda  sızmaları  təyin  etmək  üçün  tətbiq  edilir.  Yüksək 

həssaslıq  və  dəqiq  aşkar  etmə  qabiliyyətinə  malik  olan  bu 

---

82 

 

qurğu  şərti  müayinə  piglərindən  fərqli  olaraq  borunun  daxili 

diametr  boyu  tam  dolu  sahəni  tutmur  və  boru  daxilində  axın 

istiqamətində  axının  sürəti  ilə  mexaniki  səs  yaratmadan 

diyirlənmə  nəticəsində  yüksək  akustik  həssaslığa  şərait 

yaradaraq dəqiqədə 0,03 gallon (1gallon-3,78-4,55l ) kimi kiçik 

məhsul itkilərini təyin edə bilir. 

Neft  kəmərlərinin  xətti 

hissəsində sızan neft məhsulunun miqdarının təyin edilməsi də 

qarşıya  qoyulan  əsas  məsələlərdən  biridir.  Məhsul  miqdarının 

təyini həm həcmi, həm də kütlə miqdarı olaraq hesablanılır və 

nə qədər neft itkisinin olması müəyyənləşdirilir. 

 

 

Neft  sızmaları  zamanı  ətraf  mühitə  dəyən  zərərin 

qiymətləndirilməsi  və  aradan  qaldırılması  müasir  dövrdə 

qarşıda duran ən mühüm məsələdir. ARDNŞ-in “30 EKOLOJİ 

SİYASƏTİ”-nin  nəticəsi  olaraq  Yaponiyadan  yeni  neftlə 

çirklənmiş torpaqların təmizlənməsi üçün avadanlıqların sifariş 

olunması  və  istifadəyə  yararsız  yataqların  ərazisində  5410  ha 

çirklənmiş ərazilərin neft və neft məhsullarından təmizlənməsi 

planlaşdırılmışdır.  Tədbirlər  istehsalatın  inkişaf  mərhələsinə 

müvafiq dövlət təbiəti mühafizə orqanlarının tələblərinə cavab 

verən keyfiyyətdə olmalıdır.   

 

 

 

 

İstehsalat  sahələrinin  inkişafı,  torpağın  mühafizəsi  və 

səmərəli  istifadəsi  çox  mühüm,  gələcək  nəsillər  üçün 

əhəmiyyətli vəzifə olaraq irəli sürür.