Konfransinin

MÜASİR TEXNOLOGİYALARIN TƏTBİQİ İLƏ 

ELEKTRİK ŞƏBƏKƏLƏRİNİN İŞ REJİMİNİN 

ANALİZİ 

Magistr:                                                         Elmi rəhbər:          

Abduləzizov Rəcəb Aliasab oğlu             dos. Muradova R.Ə. 

II kurs, qrup A5127 

Müasir  dövrdə  sənayenin,  istehsalatın  və  gündəlik 

---

243 

 

həyatımızın  heç  bir  hissəsini  elektrik  enerjsiz  təsəvvür  etmək 

mümkün deyil. Elektrik enerjisinə artan tələbat və sürətli gedən 

inkşaf elektrik avadanlıqlarına da bir sıra tələblər qoyur. Beləki 

elektrik  avadanlıqlarının  dəqiqliyi  və  etibarlılığı  onların  əsas 

keyfiyyət  göstəricilərindəndir.  Qoyulan  bu  kimi  tələbləri 

ödəmək  üçün  istehlakçının  keyfiyyətli  elektrik  enerjisi  ilə 

təmin olunması tələbini ortaya qoyur.  

Müasir  sistemlər enerji  keyfiyyətini  izləmək  və  bəzi 

hallarda  avtomatik  olaraq  onlara  cavab  vermək  üçün  öz 

şəbəkələri  boyunca  paylanmış faz  ölçü  vericiləri ( Phasor 

Measurement  Units ) adlı  sensorlar  istifadə  edilir.  Belə 

şəbəkələr  yaratmaqla ,  Şəbəkədə  anomaliyaların  sürətli 

diaqnostika 

və 

avtomatlaşdırılmış 

özünü 

müalicə 

xüsusiyyətlərini enerji sisteminə qazandıra bilər. 

Elektrik 

şəbəkəsində 

baş 

verən 

dalğalanmalar 

(yarımstansiyalarda  baş  verən  açılmalar,  sinxron  maşınların 

asinxron  gedişi  və  s.)  qeyri-sinusoidallığı  artırır  və  şəbəkədə 

harmonikaların  yaranmasına  gətirib  çıxardır.  Elektrik 

enerjisinin  istifadəsinin  artması  ilə  daha  çox  əhəmiyyət 

qazanan  enerji  keyfiyyəti  və  uyğunluq həm  məhsuldarlığın 

artırılması,  həm  də  istifadə  edilən  cihazların  sağlamlığı  üçün 

böyük  əhəmiyyət  kəsb  edən  ayrılmaz  cütlərdir. Harmonik 

mənbələr,  yaranan  problemlər  və  harmonikaların  həll  yolları 

enerji  sistemin  keyfiyyətinin  artırılmasının  əsas  şərtlərindən 

biridir. 

Harmonikalari  azaltmaq  üçün  aktiv  və  passiv  olaraq  iki 

üsul tətbiq oluna bilər. 

Aktiv metod 

Neytral naqilin en kəsiyinin və kondensatorların cəryanın 

artırılması. 

K-Faktor transformatorlarının istifadəsi.  

Passiv və Aktiv Filter tətbiq. 

Harmonikaləri  məhdudlaşdıran  ikinci  üsulumuz,  əlavə 

tətbiqlərə  ehtiyac  olmadan  sistemin  dizaynında  edilən 

---

244 

 

dəyişikliklərlə  Harmonikaləri  azaltmağa  çalışmaqdır. Məsələn, 

kompüterlər tərəfindən istehsal edilən Harmonikaləri azaltmaq 

üçün  kompüter  istehsalçısı  Harmonika  bir  məhdudlaşdırma 

dizaynını yaradır, lakin istehsalçıları bu məhdudiyyətlərə qarşı 

çıxırlar, çünki onlar xərcləri artıracaqlar.  

Aşağıdakı paratmetrlərə istənilən zaman aralığında (saat, 

gündəlik, həftəlik, aylıq) istənilən dövrlərdə (1 saniyə - 1 saat) 

bu ölçmələri qeyd etmək mümkündür. 

 

Ədəbiyyat 

Prof. Dr. Nesrin tarkan  elektrik enerji sistemlerinin analiz ve optimizasyona 

dayali işletilmesi  

1. D. Blume, J. Schlabbach and T. Stephanblome. Voltage quality in 

electrical power systems. IEE. 2001  

2. D. Kobler. Long-term supervision of voltage quality of electrical 

distribution systems. Third International Conference on Power Quality PQA 

94, October 24 - 27, 1991,Amsterdam, the Netherlands, Proceedings. Part 1. 

B-2.10  

3. E. Acha, M. Madrigal. Power system harmonics, computer modelling and 

analysis. Wiley Chichester, 2001