Konfransinin

METEOROLOJİ PARAMETRLƏRİN ÖLÇÜLMƏSİ 

VƏ PEYK RABİTƏ SİSTEMLƏRİNDƏ ÖTÜRÜLMƏSİ 

 

Magistr :                                                                Elmi rəhbər : 

Abbaszadə Sidqi Xosrov                                        Abbasov V.A. 

II kurs A6327  

---

270 

 

Meteorologiya  elmi  atmosferdə  və  onda  baş  verən 

hadisələri  öyrənir.  Meteorologiya  haqqında  ilk  təsəvvürlər 

eramızdan  əvvəl  340-cı  ildə  yunan  alimi  Aristotelə  mənsub 

olmuşdur.  Onun  “Meteorologika”  adlı  əsərində  bu  elmlə 

əlaqədar  məlumat  vermişdir.  Bu  əsərdə  hava,  iqlim,  kimya, 

astronomiya  və  coğrafiya  elmləri  üçün  istinadi  mənbə  rolunu 

oynayır. Əsərdə təbiətdə baş verən bir çox proseslər -buludlar, 

yağış, qar, külək, dolu, ildırım və qasırğa haqqında məlumatlar 

öz  əksini  tapıb.  Həmin  zamanlarda,  səmadan  düşən  yad 

cisimlər  “meteoroid”  adlandırılırdı.Meteorologiya  sözü  də 

məhz bu sözdən əsasını götürüb. “Meteoros” yunanca yüksəkdə 

dayanan deməkdir. 

   Barometr  (təzyiq  ölçmək  üçün,  1643-cü  il)  və 

Hiqrometr  (rütubətliyi  ölçmək  üçün,  1700-cü  il)  kəşf 

edilməsinə  baxmayaraq  Meteorologiyanın  inkişafı  19-20  ci 

əsrləri  əhatə  edir  .Belə  ki,Meteroloji  parametrləri  ölçən 

cihazların  təkmilləsdirliməsi  prosesi  19  əsrin  ortalarından 

başlayaraq  surətli  inkişaf  mərhələsinə  qədəm  qoydu.1940-cı 

illərdə  hava  balonları  vasitəsilə  müəyyən  yüksəklikdə  olan 

hava  temperaturun  ölçməsinə  nail  oldular  .  Daha  sonra  isə 

1950-cı  illərdən  başlayaraq  Meteorolgiya  sahəsinə  avtomatik 

olaraq  ölçmələr  həyata  keçirtmək  üçün  kompyuterlərdən 

istifadəyə  mühüm  yer  ayırdılar  və  ilk  dəfə  Nyu  Cersi  ştatinda 

avtomatik olaraq hava temperaturunu ölçməyə nail oldular . 

   Günümüzdə  Meteorologiya  ilə  əlaqəsi  olmayan  hər 

hansisa bir elm sahəsi qalamamışdır.Bele ki,  

1.Aviasiya    2. Kənd və şəhər məskunlaşması   3. Tibb   4. 

Kənd təsərrüfatı 

5. Nəqliyyat   6. Turizm   7. İqtisadiyyat 

Bütün  elm  sahələri  hal  hazirda  meteorologiya  ilə  sıx 

əlaqədədir.Meteorologiyanın  kənd  təsərrüfatı  ilə  əlaqəsi  hələ 

lap  qədim  zamanlara  dayanır.Xüsusilə  İqtisadiyyatı  kənd 

təsərrüfatı  ilə  bağlı  olan  bir  çox  ölkələr  uyğun  olaraq  illik 

metreoloji ölçmələri aparmaqla illik kənd təsərrüfatı gəlirlərini 

---

271 

 

tənzimləyə bilirlər. 

   Meteorologiyanın  bügunkü  önəmi  müəyyənləşdikcə 

onun 

bir 

çox  yeni  sahələri  meydana  çıxır.Beləki 

Meteorologiyanin  aşagida  sadalanan  hər  bir  sahəsində  Hava 

temperaturu demək olar ki xüsusi yer tutur. 

1.Dinamiki    2.Fiziki    3.Kənd  təsərrüfatı  yönümlü  

4.Aeroloji  5.Sinoptik   6.Dəniz  

Georelyefi  əlçatmaz  olan  ,infrastruktur  baximdan  çetin 

relyefə  malik  olan  ərazilərdə  meteoroloji  parametrlərin 

ölçülməsi  radistansiyalar  yaxud  da  meteoroloji  peyklər 

vasitəsilə  həyata  keçirilir  .Həmin  peyklərin  təyinatina  uygun 

olaraq  günlük  ,aylıq  və  illik  meteoroloji  parametlər  haqqında 

öncədən praqnoz verməyə icazə verir .