Konfransinin

Ədəbiyyat siyahısı 

1)  А.И.ДОЛГИНОВ  ,  «Техника  высоких  напряжений  в 

электроэнергетике» 

2)  A.M.Hüseynov,  M.Ə.Beydullayev,  V.A.Kələntərov,  İ.C.Rzayev 

«Elektrik  stansiyalarının  elektrik  avadanlıqlarının  istismarı  və 

rejimləri» 

3)  Д.В.Разевиг  «Техника высоких напряжений» 

4)  Q.Ə.Həsənov    “Yüksək  gərginliklər  və  Elektrik  izolyasiya 

texnikası”  

 

 

 

---

248 

 

EVX-DƏ IMPULS GƏRGINLIK DALĞALARININ 

YAYILMASININ TƏDQIQI 

 

Magistr: 

 

 

 

          Elmi rəhbər: 

Abbaslı Xəyal Rauf     

 

        dos.  Müfidzadə N.A. 

II kurs, qr. A5127 

 

Elektrik  veriliş  xətlərinin  yaxınlığında  ildırımın  birbaşa 

yerə  vurması  bu  xətlər  boyunca  elektromaqnit  dalğlarının 

yayılmasına  səbəb  olur.  Xətlərdə  və  yarımstansiyalarda 

atmosfer  əlavə  gərginliklərinin  hesablanması  bu  dalğaların 

hərəkıtinin istiqaməti və istiqamətini dəyişməsi heasabına təyin 

olunur,  Ona  görə  bu  cür  dalğaların  yayılmasının  analizi 

ildırımdan mühafizə avadanlıqların üçün çox vacibdir. 

Dalğa  prossesi  xətdin  bir  hissəsinə  düşən  dörd  əsas 

kəmiyyətlə  xarakterizə  olunur,  tutum-C,  induktivlik-L,  aktiv 

müqavimət  -R  və  aktiv  keçiricilik,  bu  prossesi  aşağıdakı 

differensial tənlik ilə ifadə edək. 

 

  

  

        

  

  

 

 

  

  

        

  

  

 

İmpuls  gərginlikli  dalğaların  yayılmasına  daha  çox  təsir 

göstərən  komponent  aktiv  müqavimətdir  hansı  ki,  aktiv 

müqavimətin  olması  nəzərə  çarpacaq  azalmaya,  dalğaların 

deformasiyasına  gətirib  çıxaracaqdır.  İldırım  boşalmaları 

zamanı  elektrik  xətlərində  torpaqla  nisbətdə  gərginlik  əmələ 

gəlir,  ona  görə  elektromaqnit  dalğasının  birbaşa  cərəyanı  xətr 

boyunca  yayılır,  əks  cərəyanlar  isə  torpağa  axır.  R  aktiv 

müqaviməti  sıfır  ardıcllıqlı  müqavimət  olaraq  iki  aktiv 

müqavimət  komponentindən  ibarətdir,  bunlar  naqilin  aktiv 

müqaviməti 

 

     

  və  torpaqda  gərginliyin  geri  qayıtması 

---

249 

 

zamanı yaranan müqavimətdir 

 

 

. Yüksək gərginlikli xətlərdə 

(110  kV  və  daha  çox)  sıfır  ardıcıllıqlı  aktiv  müqavimətin 

qiyməti  seçilmiş  kabelin  en  kəsiyindən  və  qruntun  xüsusi 

müqavimətindən  asılı  olaraq  0.1-0.4  Om/km  arasında  dəyişir. 

Dalğa  rejimində,  cərəyanın  zamanda  dəyişmə  sürəti  böyük 

qiymət  aldığı  zaman,  səth  effekti  heasabına   

 

 

  müqaviməti 

əhəmiyyətli  dərəcədə  artır  və  dalğanın  deformasiyası  üçün 

nəzərə çarpacaq təsir göstərir 

                

 

 

Yuxarıdakı  diaqram  dalğanın  səth  effekti  vasitəsilə  dalğanı 

deformasiya etməsinə göstərir( naqilin diametri 50 mm). 

 

Mündəricat 

D.V.  Ryazeviq  Yüksək  Gərginlik  Texnikası  «Энергия» 

Москва 1998 

Z. Kazımzadə Elektrotexnikanın Nəzəri Əsasları  

A.İ. Dolginov Yüksək Gərginlik Texnikası «Энергия» Москва 

1994