Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 27-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
17 
metall markazi atrofida geometrik joylashuvi metall 
bilan 
ligandlar 
orasida 
maksimal 
tortishuv 
kuchlarining vujudga kelishi ligandlar orasidagi 
itarish kuchlarining vujudga kelishi ligandlar 
orasidagi itarilish kuchlarini minimal holatga 
keltiradi. Bu barqaror kompleks hosil bo'lishining 
asosiy sharti hisoblanadi. Bir vaqtning o'zida metall ionining tashqi elektronlari bilan 
ligandlardagi manfiy zaryadlar orasida itarilishi sodir bo'ladi. Buni Kristall maydoning 
ta'siri yoki ligandlar maydoni deyiladi. Natijada metall ionining d-elektronlari energiyasi 
ortadi. Metall ioni d-orbitallarining fazodagi yo'nalishi 5xil bo'lishi mumkinligi aniqlangan 
(x,y,z-o'qlarida). Kristall maydon nazariyasi d-elektron bulutlari ligandlar egallagan joylari 
band qilmaslikka intilishni nazarda tutadi. Markaziy ionning d-elektronlar soni ko'payganda 
kompleksning barqarorlashishi energiyasi o'zgaradi. 
Bu ketma-ketlik spektrokimyoviy qatorlar. Kimyo fanni va ayniqsa tabiiy fanlarning 
o‘rganar ekanmiz ilm mazmuni o‘zining eng yuksak cho‘qqilarini ochib boradi. Bugungi 
kunda davlatimiz tomonidan yosh avlodga qaratilgan islohotlar va amaliy ko‘nikmalar 
yoshlarning har sohada ilg‘or qadam boshlashlariga turtki bo‘lmoqda . Prezidentimiz 
tomonidan yosh avlodni yuksak axloq va ma‘naviyat sohibi etib kamolga yetkazish, ularga 
eng zamonaviy bilim va kasb-hunar o‘rgatish masalasiga ustuvor vazifa sifatida 
yondashilmoqda.Prezidentimizning ―Dunyoda eng katta boylik yoshlikda olingan bilim va 
egallagan kasb-hunardir‖ deganlar. Bu fikrlarning mazmun-mohiyati yoshlar ongida Ilm 
tubsiz bir dengizga, ilm o‘rganuvchi esa u dengizning tubidagi so‘zishga harakat qilayotgan 
g‘avvg‘osga o‘xshaydi. ―Dunyo meni qanday taniydi bilmayman, lekin men o‘zimni kashf 
etilmagan ulkan haqiqat ummoni ichida, sohilda aylanib yurgan, onda-sonda yumshoq tosh 
yoki dengiz chig‘anog‘I topib olgan boladek ko‘raman‖-degan edi fizik olim Isaak Nyuton. 
Yunon mutaffakkirlaridan biri Suqrot ―Barcha bilganlarim, hech narsa bilmasligimdir‖-deya 
eng buyuk haqiqatni e‘tirof etadi. O‘rganganlarimiz qancha ko‘p bo‘lsa ham, 
bilmaydiganlarimiz oldida zarradanham kichkinadir. Ilm insonni takomillashtiradi, sevimli 
va suyukli kishiga aylantiradi. Ilmdan maqsad o‘zlikni tanishdir. O‘zimizni tanishimizga 
xizmat qilganchalik foydalidir. Tabiiy va aniq fanlarning o‘rganilishi ham koinot va o‘zlikni 
anglashga katta turtki bo‘ladi. Zero, inson o‘zini fan va ilmga bag‘ishlasa shu doirada 
shakllanadi va kamol kasb etadi.