Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 27-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
196 
1-rasmdagi kesik piramidaning kichik asos markazidan simmetriya o‘qi bo‘ylab x-
masofada juda kichik 
dm
massani qirqib olib, uni quyidagicha yozib olamiz:
Ya‘ni 
tenglamani soddalashtirib, c- ni topsak,
(3) 
ko‘rinishga ega bo‘ladi. Endi (3) ifodani (2) dagi c- o‘rniga qo‘ysak, (1) ifoda quyidagi 
ko‘rinishga ega bo‘ladi: 
=
(4) 
(4) ifodani integrallasak, massa markazi quyidagicha bo‘ladi: 
(5) 
(5) ifodadagi 
m
- kesik piramidaning massasi bo‘lib, uni kesik piramida hajmi 
orqali ifodalasak, 
(6) ga 
teng bo‘ladi. Endi (6) ifodani (5) ga qo‘ysak, 
(7) 
ga ega bo‘lamiz . Bu yerda x
0
– muntazam to‘rtburchakli kesik piramidaning kichik 
asos markazidan massa markazigacha bo‘lgan masofadir. 
Yuqoridagi ko‘rsatilgan (1) formula orqali muntazam to‘rtburchakli kesik piramida 
shaklidagi jismdan tashqari konus, kesik konus, yarim shar va hokazo shaklidagi jismlar 
og‘irlik markazlarini ham topish mumkin.
Bunday noan‘anaviy usulni massa markaziga oid masalalarga qo‘llaganimizda iqtidorli 
o‘quvchilarni bilimini kuchaytirish imkonini beradi.
2-rasm 
(2) bu yerda -
jism(kesik piramida) zichligi, 2c- 
dm
massali kichik bo‘lak kvadrat tomoni 
uzunligi, 
dx
- esa qalinligi. Kesik 
piramida 
o‘q 
kesimini 
olib, 
uchburchak o‘xshashligidan c- ni 
topamiz (2-rasm).

---

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR,