Konferensiyasi

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G‟OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 27-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublishing.
org
189 
BOSHLANG‟ICH SINFLAR UCHUN MATEMATIKADAN KOMPYUTERLI 
IJODIY TOPSHIRIQLAR TIZIMINI YARATISH 
 
Nazarova Muxlisa, 
Muxtorova Mehriniso 
Navoiy viloyati Qiziltepa tumani
27-umumiy o`rta ta`lim maktabi o`qituvchilari 
 
Annotatsiya:
Ushbu maqolada boshlang‘ich sinflar uchun matematikadan 
kompyuterli ijodiy topshiriqlar tizimini yaratish mavzusida so'z yuritiladi.
 
Kalit so‟zlar: 
boshlang`ich sinf, matematika, pedagog, kompyuter, tamoyil.
 
Kirish 
Boshlang‘ich sinflarda matematika o‘qitishni takomillashtirish muammosi yuzasidan 
A.M.Pishkalo, M.I.Moro, L.P.Stoylova, N.F.Istomina, B.S.Abdullayeva, M.E.Jumayev, 
Z.Tadjiyeva, M.Zayniddinova, R.Ibragimov, J.Ikromov, A.Sadikova, Sh. Rayhonov, 
M.Toshpo‘latova kabi olimlar izlanish olib borishgan. Ammo shuni ta‘kidlash joizki, 
boshlang‘ich sinf matematika ta‘limida kompyuterli ijodiy topshiriqlar tizimini yaratish 
alohida metodik tavsiya sifatida keltirilmagan, 
Boshlang‘ich sinflarda matematikadan kompyuterli ijodiy topshiriqlardan foydalanib, 
mashg‘ulotlar o‘tilsa, o‘quvchilarning o‘zlashtirish samaradorligi oshadi, matematika faniga 
bo‘lgan qiziqishi ortadi. O`zbekistonlik ilmiy tadqiqotchilardan, jumladan 1- va 2- sinflar 
matematikadan ayrim mavzular yuzasidan multimediyali o‘quv qo‘llanma va vositalar 
tizimi O‘zbekistonlik olimlar B.S.Abdullayeva, M.Toshpo‘latovalar tomonidan yaratilgan. 
Asosiy qism 
Ijodiy mazmundagi topshiriqlarning bir turi bu muammoli masala-topshiriqlardir. 
Qanday masala muammoli masala bo‘ladi? Bunday savolga I.G‘.Ahmadjonov va 
L.Sh.Levenberglar «III sinfda masalalar yechish» deb nomlangan qo‘llanmada quyidagicha 
munosabat bildiradilar: «... agar masalaning savoli o‘quvchidan reproduktiv (esga tushirish) 
faoliyatnigina talab qilsa, u holda masala problemali (muammoli) xarakterda bo‘lmaydi va 
bolalarning fikrlash faoliyatining rivojlanishiga kam yordam beradi. Agar masalaning 
savoliga javob berish uchun analiz, sintez, taqqoslash, umumlashtirishlarni bajarish zarur 
bo‘lsa, ya‘ni aqliy operatsiyalar bajarish talab qilinsa, u holda masala problemali 
(muammoli) xarakterga ega bo‘ladi. Shuni ta‘kidlash kerakki, bir masalaning o‘zi bir 
o‘quvchi (bo‘shroq o‘quvchi) uchun problemali bo‘lsa, boshqa bir (kuchliroq) o‘quvchi 
uchun hech qanday problema bo‘lmasligi mumkin». 
R.Ibragimovning tadqiqot ishida muammoli masala, topshiriqlar turlari va ulardan 
foydalanish texnologiyalari o‘z ifodasini topgan. Muallif bunday masala-topshiriqlarning a) 
muammoli xususiyatga ega savollarga oid masala-topshiriqlar; b) turli usullarda yechish 
mumkin bo‘lgan masalalar; c) mazmunan bir xil, ammo yechish usullari turlicha bo‘lgan 
masalalar; d) sharti yetarli bo‘lmagan masalalar; e) ortiqcha ma‘lumotga ega masalalar; f) 
butunlay noto‘g‘ri ma‘lumotga ega masalalar; g) turli xil faoliyatni umumlashtirishga 

---