|
Қурилиш махсулотидаги нуқсонлар
Четланиш
Нуқсон
Брак
Тузатиладиган
Тузатилмайдиган
Жойида
аниқланадиган
Кейин
аниқланадиган
Шу вақтда таъсир
кўрсатадиган
Фойдаланиш
даврида намоён
бўладиган
137
Тузатилмайдиган нуқсон – тузатилиш мумкин бўлмаган ёки тузатилган
тақдирда ҳам фойдаланиш даврида ўз таъсирини кўрсатадиган, аммо
белгиланган мақсадда фойдалиншга имкон берадиган нуқсон.
Брак – бу шундай нуқсон ёки нуқсонларки, махсулотни белгиланган
мақсадда истеъмол қилишга тўсқинлик қилади.
Бунинг
натижасида
қурилиш
махсулоти
сифатининг
пасайиши
кузатилади. Нуқсонларнинг вужудга келиши сифатга қуйидагича салбий
таъсир кўрсатади. Биринчидан, нуқсон тузатилган бўлсада, қачондир бинодан
фойдаланиш даврида ўзини намоён қилади. Иккинчидан, нуқсонларни
тузатиш асосий жараёндаги ишчи кучини иккинчи даражали ишларга жалб
қилиш билан биргаликда қўшимча материал ва ресурсларни келтиришни
талаб қилади. Бу эса ўз навбатда қурилиш таннархини оширади ва самарасиз
харажатларга олиб келади.
Демак сифатнинг меъёрий даражаси деганда бизлар стандартларга жавоб
берадиган қурилиш махсулотини ишлаб чиқаришда нуқсонликнинг юқори
чегарасини тушунишимиз лозим бўлади.
Қурилиш соҳасида давлат сиёсати айнан қурилишда сифатнинг меъёрий
даражасини белгилашга қаратилган бўлади. Сифатнинг меъёрий даражасини
белгилаш қуйидаги меъёрий-хуқуқий ва ташкилий-техник талаблар орқали
амалга оширилади:
- қурилишга оид Давлат стандартларини даврий равишда кўриб чиқиш ва
такомиллаштириб бориш;
- ягона бош режа тизимини такомиллштириб бориш;
- қурилиш ташкилотлари, яъни бош пудратчи ташкилотлари салоҳиятига
қўйиладиган талаблар.
Лойиха-конструкторлик ишларида сифатни таъминлаш. Лойиҳа-
смета хужжатларининг тайёрланиши бўлажак бино ва иншоотларнинг
сифатини таъминлашда асосий ўрин эгаллайди. Лойиҳа ишларининг сифатини
таъминлаш
мақсадида
Республикамизда
лойиҳа
ташкилотларининг
ихтисослаштирилган тизими шаклланган. Объектнинг қандай соҳага ёки
138
тармоққа тегишлигига қараб лойиҳа ташкилоти танланади, чунки бу
ташкилотлар мазкур соҳадаги барча инновацион йўналишлари ва қоидалари
тўғрисида батафсил маълумотга эга бўладилар.
Лойиҳани ишлаб чиқиш даврида лойиҳа ташкилотининг ички сифатни
таъминлаш тизимининг ўзи кифоя бўлмайди, шу муносабат билан ташқи
таъминлаш тизими жорий этилади. Лойиҳа сифатини ташқи таъминлаш
тизимига худуднинг бош меъмори хизмати, буюртмачининг техник
экспертиза мутахассислари, Давлат архитектура ва қурилиш назорати
мутахассислари жалб этилади. Ушбу тизимнинг асосий вазифаси қурилиш
ишлари бошланишигача пайдо бўлиши мумкин бўлган нуқсонларни олдини
олишдан иборат.
Қурилишга тайёргарлик даврида сифатни таъминлаш. Қурилишга
тайёргарлик даврида барча қурилиш иштирокчилари ташкилий, техник ва
иқтисодий масалаларни келишиб олиш билан биргаликда нуқсонларни пайдо
бўлишига шароит яратилмаслигига эътиборни қаратадилар. Бунга қурилиш
майдончасида
материалларни
бузилмаслигини
таъминлаш,
қурилиш
технологияларининг бузилишини олдини олиш, махсус техника билан
таъминлаш, ишчиларни мутахассислиги ва малакаси бўйича етарлилигини
таъминлаш, қурилишни барча ресурслар билан таъминлаш масалалари
киради.
Қурилиш-монтаж ишлари даврида сифатни таъминлаш. Қурилиш
ташкилотининг сифатга оид асосий вазифасига бино ва иншоотни лойиҳага
тўлиқ мос равишда қуришдан иборат, шу сабабли қурилиш ташкилоти барча
қурилиш иштирокчилари учун тушунарли ва шаффоф бўлган сифатни
таъминлаш тизимини яратиши лозим. Ушбу вазифани бажариш учун
замонавий қурилиш ташкилотида сифатни таъминлаш бўйича маълум тизим
фаолият кўрсатиши белгилаб қўйилган:
- махсулот сифатини назорат қилиш тизими. Ушбу тизимга кириш,
операцион ва қабул назоратига оид тартиблар киради;
- қурилиш ташкилотида махсулот сифатига оид хужжатлар тизими;
139
- қурилиш объектида махсулот сифатига оид хужжатлар тизими.
Қурилиш махсулотини топширишда сифатни таъминлаш. Тайёр
қурилган объектни фойдаланишга топшириш алоҳида босқич ҳисобланмасада,
унинг аҳамияти жуда юқоридир. Бунинг асосий сабаби шундаки, бинони
фойдаланишга топшириш фақат қурилиш ташкилоти ва буюртмачининг
ваколати эмас, балки давлат аҳамиятига молик ходисадир. Шу муносабат
билан тайёр бинони фойдаланишга топширишга тайёргарлик муҳим ва
мураккаб жараёндир.
Дастлабки фойдаланиш (приработка, кафолатли давр) даврида
сифатни таъминлаш. Қурилиш махсулоти сифатининг алоҳида ҳусусиятига
фойдаланишга топширишдан кейин маълум даврда кузатиш зарурлиги
ҳисобланади. Олиб борилган кўп йиллик изланишлар шуни кўрсатадики, бино
қуриб битказилгандан кейин бир йил ичида нуқсонларнинг намоён бўлиш
эҳтимоли жуда юқори бўлар экан. Шу муносабат билан бош пудратчи
ташкилот Давлат комиссияси бинони қабул қилгандан бошлаб бир йил
давомида кафолатли хизмат кўрсатишни ўз зиммасига олади. Ушбу муддат
бинонинг барча қисмлари бир бири билан ҳамжиҳат ишлашини (приработка)
кузатиш учун зарур бўлади. Давлат томонидан ушбу кафолатли даврда бош
пудратчининг масъулиятини ошириш мақсадида смета қийматининг 5%
миқдорида буюртмачига заҳира тўловини ушлаб қолишни кўзда тутади. Ушбу
маблағ бино фойдаланишга топширилган бир йилдан сўнг буюртмачи
томонидан бош пудратчининг ҳисоб рақамига ўтказилади.
140
ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ ФАОЛЛИГИ ВА АМАЛИЙЛИГИ
АСОСИДА ЮҚОРИ МАЛАКАЛИ МУҲАНДИС КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ
МАСАЛАЛАРИ
Do'stlaringiz bilan baham: |
