Конденсированное состояние

JURAYEV XIMMATALI NOMOZOVICH
KIRISHMALI KUCHSIZ LEGIRLANGAN YARIMO’TKAZGICHLAR. YARIMO’TKAZGICHLARDA DONOR VA AKSEPTOR KIRISHMALAR
MAVZU 03
YARIMO’TKAZGICHLAR FIZIKASI
FAN:

Reja:

• N - tipli yapimo’tkazgichlar
• P - tipli yarimo’tkazgichlar
• Legirlash usullari

Yarimo’tkazgichlar

• Yarimo’tkazgichlar asosida qurilmalar tayyorlashda odatda kirishmali yarimo’tkazgichlardan foydalaniladi.
• Kirishmali yarimo’tkazgich - kiritilayotgan kirishma valentligiga bog’liq ravishda farqli ikki xil tipda bo’ladi: p - va n - tipi mavjud.

N - tipli yarimo’tkazgich

• Odatda xususiy 4 valentli yarimo’tkazgichga 5 valentli kirishma kiritiladi. Har bir kirishma atom erkin elektron va harakatsiz musbat zaryadlangan donor kirishma atomi ionini paydo qiladi.
• Erkin elektronlar hosil qiluvchi kirishma donorlar deb ataladi.
• Umuman olganda bunday yarimo’tkazgich elektr jihatdan neytral qoladi.
• Donor kirishmali yarimo’tkazgich kristal panjarasining tekis modeli quyidagi rasmda keltirilgan.

nn=ND+ni  ND ni
рn=pi

N - tipli yarimo’tkazgichlarda asosiy zaryad tashuvchilar nn konsentratsiyadagi erkin elektronlardir (kovaklarga nisbatan ko’proq). ND – donor kirishma atomalar konsentratsiyasi, ni –xususiy yarimo’tkazgichda termogeneratsiya hisobiga paydo bo’ladigan elektronlar konsentratsiyasi; nn – n-tipli yarimo’tkazgichdagi elektronlar konsentratsiyasi.

• N - tipli yarimo’tkazgichlarda asosiy zaryad tashuvchilar nn konsentratsiyadagi erkin elektronlardir (kovaklarga nisbatan ko’proq). ND – donor kirishma atomalar konsentratsiyasi, ni –xususiy yarimo’tkazgichda termogeneratsiya hisobiga paydo bo’ladigan elektronlar konsentratsiyasi; nn – n-tipli yarimo’tkazgichdagi elektronlar konsentratsiyasi.
• Kovaklar n - tipli yarimo’tkazgichlarda noasosiy tok tashuvchilar (soni ancha kamroqdir) рn=pi deb ataladi.
• N - tipli yarimo’tkazgichlarda asosiy tok tashuvchilar elektronlar bo’lsa elektron o’tkazuvchanlik deb ataladi.
• Bular uchun quyidagi munosabat o’rnlidir: