Kondensatorning aktiv qarshilik va induktivlikka zaryadsizlanishidagi o`tish jarayonini tekshirish

U₁=(AZ_ИС]В)I₂=f₂(I₂) ёки I₂=F₂(j)U₁
I₁=(C] )U₂=f₃(U₂) ёки U₂=F (j)I₁
I₁=(CZ_ИС]D)I₂=f₄(I₂) ёки I₂=F₄ (j)I₁
Bunda: F₁(j)= ; F₂(j)= ; F₃(j)= vа F₄(j)=
funksiyalar to'rtqutblikning uzatuvchanlik funksiyalari bo'lib, ular yordamida berilgan kirish kattaligidan noma'lum chiqish kattaligi aniqlanadi.
To'rtqutblikning kirish kattaliklari bilan chiqish kattaliklari orasidagi bog’lanishni ifodalovchi funksiyalar to'rtqutblikning uzatuvchanlik funksiyalari deb ataladi.
Murakkab zanjirlarni hisoblashda zanjirning qandaydir tarmog’iga berilgan ma'lum tok yoki kuchlanish ta'sirida boshqa tarmoqlarda hosil bo'lgan tokni yoki kuchlanishni aniqlashga to'g’ri keladi.
Kirish kattaliklari, tok kuchi va kuchlanishlarni umumiy funksiya X₁(t) orqali, chiqish kattaliklarini esa X₂(t) orqali ifodalab, o'tkazuvchanlik funksiyasini qo'yidagicha yozish mumkin: F(t)=
Agar X₁(t)=i(t) va X₂(t)=u(t) bo'lsa, u xolda F(t) funksiya qarshilik o'lchamiga ega bo'lib, to'rtqutblikning kirish va chiqish qutblari orasidagi umumlashgan o'zaro qarshilikni ifodalaydi.
Agar X1(t)=u(t) va X2(t)=i(t) bo'lsa, u xolda F(t) funksiya o'tkazuvchanliklik o'lchamiga ega bo'lib, to'rtqutblikning kirish va chiqish qutblari orasidagi umumlashgan o'zaro o'tkazuvchanlikni ifodalaydi.
3.Ishni bajarish tartibi
1.Rasm-13.2 dagi sxemani yig’ing.
2.Kerakli asboblar:

• 
  Tr- to'rtqutublik tarzida berilgan transformator;
  
• 
  V1- 220V li o'zgaruvchan tok voltmetri;
  
• 
  V2-150V li o'zgaruvchan tok voltmetri;
  
• 
  kWp-0.6 kW li vattmetr;
  
• 
  mA-50 mA li o'zgaruvchan tok milliampermetri;
  
• 
  A- 1 A li o'zgaruvchan tok ampermetri;
  
• 
  L1;L2-elektr chuglanma lampalar.
  

3. Sxemani “(0-250V” bog’ichlarga ulang.
4. LATR yordamida manba kuchlanishini “(200V” ga keltiring va o'lchash asboblarini ko'rsatishini 13.1-jadvalga yozing.
5.LATR yordamida manba kuchlanishini “(250V” ga keltiring va o'lchash asboblarini ko'rsatishini 13.1-jadvalga yozing.
6.O'lchash natijalari asosida to'rtqutublikni doimiy parametrlarini hisoblang va 13.1-jadvalga yozing.
7.To'rtqutublikni doimiy parametrlari yordamida to'rtqutublikni ekvivalent sxemasini va uzatuvchanlik funksiyasini aniqlang.

13.1-jadval

U1

I1

P1

I2

U2

P2

A

B

C

D

Z1

Z2

Y0

v

v

v

А

v

vt

Оm

Оm

1Оm

200

250

arctg( )
U₁  AU₂ + BI₂
I₁  CU₂ +DI ₂
Z₁  A1/ C ; Z₂  D1/ C ; Y₀  C
₁D1 ; Y₂    ; ва ₀  


Sinov savollari
1.Passiv to'rtqutublik deb nimaga aytiladig’
2.Qanday to'rtqutublik simmetrik deyiladig’
3.To'rtqutublikni «T» shaklli ekvivalent sxemasini tushuntiring.
4.To'rtqutublikni uzatuvchanlik funksiyasi nimag’
5.Qanday to'rtqutublik aktiv to'rtqutublik deyiladig’
ADABIYOTLAR
Asosiy adabiyotlar

1. 
   Charles K, Aleksander Mathew, N.O Sadiku “Fundamentals of electric Circuits” NEW YORK, 2014.-458p.
   
2. 
   John Bird. “Electricel and Electronic principlesand Technology” LONDON AND NEW YORK, 2014.-455p.
   
3. 
   Karimov A.S. Nazariy elektrotexnika. Darslik. – T.: O`qituvchi, 2003.-422b.
   
4. 
   Рашидов Й.Р., Абидов Қ.Ғ., Колесников И.К. Электротехниканингназарий асослари I, II, III қисмлар (Маъруза матинлар топлами), ТДТУ, 2002.-250б.
   
5. 
   Amirov S.F., Yoqubov M.S., Jabborov N.G`., Elektrotexnikaning nazariy asoslari. I – III qismlar-Toshkent; 2007.-426b
   
6. 
   Amirov S.F., Yoqubov M.S., Jabborov N.G`., Sattorov X.A., Balg`ayev N.Y. Elektrotexnikaning nazariy asoslaridan masalalar toplami.-T.:Adabiyot uchqunlari, 2015. -420b
   
7. 
   Ф.Е.Евдокимов. «Теоретические основы электротехники». М. «Выс. школа». 2001г.
   
8. 
   Л.А.Бессонов. «Теоретические основы электротехники». М. «Выс.школа». 2001г.
   
9. 
   В.А. Прянишников. «Электротехника и ТОЭ» в примерах и задачах. Санк-Петербург. «Карона», 2001 г.
   

Qo'shimcha adabiyotlar

1. 
   M.S. Yakubov va boshqalar. «Nazariy elektrotexnikava elektr o'lchashlar». T. «O'qituvchi», 2002 yil.
   
2. 
   Q.Ishmatov. «Pedogogik texnologiya». O'quv qo'llanma, Namangan, NamMPI, 2004 yil, 182-bet.
   
3. 
   B.L.Farberman va boshqalar. «Oliy maktabda o'qitishning zamonaviy usullari» T, OO'MMMI, 2002 y.
   

Elektron resurslar

1. 
   www.gov.uz – O`zbekiston respublikasi hukumat portali
   
2. 
   www.lex.uz – Ўзбекистон республикаси қонун хужжатлари маълумотлари миллий базаси.
   
3. 
   www.ziyonet.uz
   
4. 
   www.bilim.uz