Konchilik ishi
Download 0,57 Mb.
|
2 5363891712882117861
|
formula orqali βn ning ma’lum qiymatlari bо‘yicha 16,18,25,28,22,- mahsulotlarning chiqishini hisoblaymiz. Balans tenglamalari orqali qolgan hamma mahsulotlarning chiqishini hisoblaymiz. formula orqali mahsulotlardagi qimmatbaho komponentning miqdorini hisoblaymiz. formula orqali mahsulotlarning og‘irligini aniqlaymiz. 9-jadval Boyitishning miqdor sxemasi
Suv shlamini hisoblash R= asosiy flotatsiya uchun=2.8 R=nazorat flotatsiya uchun=2.7 R= tozalash flotatsiyasi uchun=3 Asosiy flotatsiya uchun Nazorat flotatsiya uchun tozalash flotatsiyasi uchun tozalash flotatsiyasi uchun tozalash flotatsiyasi uchun Znli boyitma uchun Asosiy flotatsiya uchun Nazorat flotatsiya uchun 1-tozalash flotatsiyasi uchun 2-tozalash flotatsiyasi uchun 3-tozalash flotatsiyasi uchun Flotatsiya uchun dastgoxlarni tanlash va hisoblash Boyitish dastgoxlarini tanlash va hisoblash. Pbli boyitma uchun Flotomashinalar kameralarini sonini hisoblash quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
n – kameralar soni, dona; V –bir sutkadagi pulpa miqdori, m /sut; t – pulpani kamerada bо‘lgan vaqti, min; K –kameradagi pulpa xajmini kamerani geometrik xajmiga nisbatini kо‘rsatuvchi koeffitsiyent (K=0,7-0,8); Vk–kamerani geometrik xajmi, m; Asosiy qо‘rg‘oshin flotatsiyasi uchun FPM-6.3 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 2207.61m3/sutka Nazorat qо‘rg‘oshin flotatsiyasi uchun FPM-6.3 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 1-qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchun FPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 2-qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchun FPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 3-qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchun FPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. Znli boyitma uchun Flotomashinalar kameralarini sonini xisoblash quyidagi formula yordamida aniqlanadi:
n – kameralar soni, dona; V –bir sutkadagi pul’pa miqdori, m /sut; t – pul’pani kamerada bо‘lgan vaqti, min; K –kameradagi pul’pa xajmini kamerani geometrik xajmiga nisbatini kо‘rsatuvchi koyeffitsiyent (K=0,7-0,8); Vk–kamerani geometrik xajmi, m; Asosiy qо‘rg‘oshin flotatsiyasi uchun FPM-6.3 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 3614m3/soat= 2207.61 m3/sutka Nazorat qо‘rg‘oshin flotatsiyasi uchun FPM-6.3 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 1- qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchunFPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 2- qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchunFPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. 3-qо‘rg‘oshin tozalash jarayoni uchunFPM-3.2 flotomashinasining sonini aniqlaymiz. V-BOB. Texnik-iqtisodiy bo'lim 5.1. Texnik-iqtisodiy bo'lim Mahsulot tannarxi kalkulatsiyasi тузиш. Korxonalar faoliyat yuritish jarayonida moddiy va pul xarajatlarini sarflaydi. Korxonaning umumiy xarajatlari ichida ishlab chiqarish xarajatlari eng katta salmoqqa ega. Ishlab chiqarish xarajatlari majmuasi korxonaga mahsulot ishlab chiqarish qanchaga tushishini ko’rsatadi, ya’ni mahsulotning ishlab chiqarish tannarxini tashkil qiladi. Korxonalar, shuningdek, mahsulotni sotish bo’yicha xarajatlarni, ya’ni ishlab chiqarishdan tashqari yoki tijorat (tashish, qadoqlash, saqlash, reklama qilish va hokazo) xarajatlarini ham amalga oshiradilar Mahsulot (ish, xizmat) tannarxini tashkil qiluvchi xarajatlar iqtisodiy mazmuniga ko’ra, quyidagi elementlarga asosan guruhlarga taqsimlanadi: Moddiy xarajatlar; Asosiy fondlar amortizatsiyasi; Mehnatga haq to’lash bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar; Ijtimoiy ehtiyojlarga mo’ljallangan xarajatlar; Boshqa xarajatlar. Moddiy xarajatlar ishlab chiqarish xarajatlarining eng katta qismi bo’lib, umumiy xarajatlarning 60 ─ 80 foizini tashkil qilishi mumkin. Moddiy xarajatlar o’z ichiga quyidagilarni qamrab oladi: Xomashyo va materiallar xarajatlari; Texnologik maqsadlar va xo’jalik ehtiyojlari uchun sarflanuvchi yoqilg’i va energiya; *Xarid qilinuvchi butlovchi qismlar va yarim tayyor mahsulotlar; *Sotib olingan qadoqlash va o’rov materiallari xarajatlari; Mashina va asbob-uskunalarni ta’mirlash uchun ehtiyot qismlar; *Boshqa korxona va tashkilotlar tomonidan ko’rsatiladigan ishlab chiqarish xizmatlari; *Xizmat davri bir yilgacha bo’lgan kichik qiymatli va tez eskiruvchi predmetlarning eskirishi yoki har bir instrument, inventar, laboratoriya uskunalari va maxsus kiyim-bosh uchun eng kam oylik ish haqining 50 baravar miqdorigacha qiymati; Tabiiy xom ashyodan foydalanish bilan bog’liq soliq, yig’im va boshqa to’lovlar; Ishlab chiqarishda bekor turib qolish va sifatsizlik (brak) tufayli yuzaga keladigan yo’qotishlar; Tabiiy yo’qotishlar bilan bog’liq bo’lgan yoki aybdor shaxslar mavjud bo’lmagan holda yuzaga keladigan yo’qotishlar. Amortizatsiya ajratmalari miqdoriga teng bo’lgan asosiy ishlab chiqarish fondlarining eskirishi xarajatlarning yirik elementlaridan biri hisoblanadi. Bular qatoriga asosiy fondlarning tezlashgan amortizatsiyasi va uning indeksatsiyasini kiritish mumkin. Mehnatga haq to’lash bilan bog’liq bo’lgan xarajatlar-korxonaning asosiy ishlab chiqarish personali mehnatiga haq to’lashga sarflanadigan xarajatlar bo’lib, ishlab chiqarishdagi yuqori natijalar uchun mukofotlar, rag’batlantiruvchi va kompensatsiya to’lovlari, jumladan, qonunchilikda belgilangan normativlar chegarasida narxlarning o’sishi va indeksatsiya uchun to’lovlar, shuningdek, korxona xodimlari shtatida bo’lmagan, lekin asosiy ishlab chiqarishda band bo’lgan ishchilar uchun to’lanuvchi haqni o’z ichiga oladi. 3.2.Maxsulot tannarxni tashkil etuvchi xarajatlar tarkibi: Mazkur xarajatlar elementlari qatoriga quyidagilar kiritilgan: amalda bajarilgan ish uchun tarif stavkalari, lavozim maoshlari va shu kabilar asosida to’lanuvchi ish haqi; xodimlarga natural to’lov shaklida beriluvchi mahsulotlar qiymati; ishlab chiqarishdagi yuqori natijalar uchun beriluvchi mukofot va boshqato’lovlar; qonunchilikka asosan ba’zi tarmoqlardagi xodimlarga bepul beriluvchi kiyim-kechak, oziq-ovqat, uy-joy, kommunal xizmat va hokazolar qiymati; har yillik mehnat va o’quvta’tili uchun amalga oshiriluvchi to’lovlar; korxonani qayta tashkil qilish, shtatlar qisqarishi tufayli ishdan bo’shatilgan xodimlarga to’lanuvchi mablag’lar. Ijtimoiy ehtiyojlar uchun xarajatlar nobudjet ijtimoiy fondlariga (nafaqa fondi, ijtimoiy sug’urta fondi, bandlik fondi va hokazo) ajratiluvchi mablag’larni anglatadi. Mahsulot (ish, xizmat) tannarxidagi boshqa xarajatlar─bu qonunchilikda belgilangan tartibda maxsus nobudjet fondlariga o’tkaziluvchi to’lovlar va soliqlar; yo’lqo’yish mumkin bo’lganmiqdordagi chiqindilar uchun to’lovlar; korxona mulkini majburiy sug’urtalash; ratsionalizatorlik takliflari uchun mukofotlar; qonunchilikda belgilangan stavkalarda kreditlar bo’yichato’lovlar; mahsulotni sertifikatlash uchun bajarilgan ishlarga haq to’lash; qonunchilikda belgilangan normalar bo’yicha xizmat safarlariga haq to’lash; yong’inga qarshi kurash va qo’riqlash muassasalariga haq to’lash; kadrlar tayyorlash va malakasini oshirish, xodimlar tanlashni tashkil qilish, aloqa xizmati, hisoblash markazlari, banklar xizmatiga haq to’lash; asosiy ishlab chiqarish fondlarini ijaraga olganlik uchun haq to’lash; nomoddiy aktivlarning eskirishi va hokazolar. Ishlab chiqarish xarajatlariga, asosiy ishlab chiqarish fondlarini ishga tayyor holatda saqlab turish-kapital, o’rta va joriy ta’mirlash, mashina va asbob-uskunalarga qarash va ekspluatatsiya qilish uchun sarflanuvchi barcha xarajatlar kiradi. Asosiy ishlab chiqarish fondlarini ta’mirlash bo’yicha murakkab ishlar amalga oshirilib, xarajatlar bir xilda taqsimlanmaganda korxonalar (Moliya Vazirligi ruxsati bilan) mahsulot tannarxi hisobiga asosiy fondlarni ta’mirlash uchun zaxira(rezerv) fondlari tashkil qilishi mumkin. 1t rudani boyitish uchun ketgan xarajatlarni hisoblashda ish haqi harajatlari bo’yicha aniqlaymiz. Flotasiya bo’limidagi ishchilar sonini rejalashtiramiz. Yillik ishlab chiqarish hajmi 59500000 t ni hisobga olib, ishchilar tarkibini 1- jadvalda keltiramiz. 11-jadval Flotasiya bo’limidagi ishchilar
12-jadval Ishchilar yillik ish haqi fondi hisobi
1t rudani flotasiya usulida boyitishda ish haqi xarajatlarini quyidagi formula yordamida aniqlaymiz: Xish=I/Q Bu erda I- ishchilarni yillik ish xaqi fondi, so’m Q-bo’limni yillik ishlab chiqarish hagmi, t Xish= 753211300/4200000=179,3 so’m Ijtimoiy sug’urta xarajatlari Is haqi xarajatlari 25% tashkil etadi. Xijt. = 179*(1+0,25)=224,2 so’m Korxona ma’lumotlariga asosan 1t rudani boyitish uchun ketgan sex tannarxini aniqlaymiz. 13-jadval Sex tannarxi hisobi
6-BOB. PEDAGOGIKQISM
MA’RUZANIOLIBBORISHTEXNOLOGIYASI
Ma’ruzaningtexnologikxaritasi
Ma’ruzamashg‘ulotiningnazariyqismi Ruda – minerallardantashkiltopganbо‘lib, tarkibidaharxilminerallar, ma’danlaryokibirikmalaribо‘lgantog‘jinsihisoblanadi.– 18%. Rudalartarkibigavatuzilishigaqaraboddiyvamurakkabbо‘lishimumkin. Tarkibidabittaqimmatbahokomponentbо‘lganrudalaroddiyrudalaryokimonometallrudalardeyiladi. Murakkabrudalaresaharxilxususiyatlargaegabо‘lganminerallardantashkiltopadi. Ikkivaundanortiqqimmatbahokomponentibо‘lganrudalarpolimetallrudalardeyiladi.Boyitishnatijasidafoydaliqazilmalarasosanikkitamustaqilmahsulotga – boyitmalarvachiqindilargabо‘linadi. Rudalarningtarkibiо‘zgargansariboyitishningtexnologiksxemalarivaboyitishusullariо‘zgarishitabiiyhol.Rudalarnimineraltarkibiga, turlarivaxususiyatlarigaasoslanibbirnechausullardaboyitishmumkin. Foydali qazilmalarni boyitish jarayonlari quyidagi uchta asosiy katta qismga bо‘linadi: 1.Tayyorlash jarayonlari 2.Asosiy jarayonlar 3.Yordamchi jarayonlar Tayyorlov jarayonlari о‘z navbatida quyidagilarga bо‘linadi: 1.Maydalash. 2.Elash. 3.Yanchish 4.Tasniflash. Asosiy boyitish jarayonlari quyidagi turlarga bо‘linadi:Gravitatsiya usulida boyitish asosan suvli muhitda zarrachalarning solishtirma og‘irligi va zichligiga asoslangan holda olib boriladi. Flotatsiya usulida boyitish zarrachalarning gidrofob va gidrofil ya’ni, zarrachalarni namlanish va namlanmaslik xususiyatiga asoslanib olib boriladi. Flotatsiyaning moyli, kо‘pikli yoki ionli turlari mavjud. Magnit usulida boyitishda esa zarrachalarning magnitlanish xossalariga asoslanib olib boriladi. Elektr usulida boyitish-zarrachalarni kuchli elektr tokni о‘tkazuvchanligiga asoslanadi. Maxsus kimyoviy usulda boyitish Yordamchi jarayonlar quyidagilardan iborat: Suvsizlantirish. Quyiltirish. Suzish (olinganboyitmalarni). Quritish (olinganboyitmalarni). Changsizlantirish. Sexlarnishamollatish VII BOB. HAYOT FAОLIYATI HAVFSIZLIGI Sanоat kоrhоnalarida shamоllatish qurilmalariga qo’yiladigan asоsiy talablar Sanоat kоrhоnalari ishlab chiqarish bo’limlari va hоnalarida sanitar nоrmalar (SN-21,5-71) bo’yicha bеlgilangan havо tarkibidagi zararli mоddalarning ruhsat etilgan miqdоri saqlanishi kеrak. Umumiy shamоllatish Sanоat kоrhоnalari ishlab chiqarish binоlarida ajralib chiqayotgan har hil zararli mоddalarni shamоl yo’nalishi bo’ylab chiqarib yubоrishning imkоniyati bo’lmasa yoki ajralib chiqayotgan mоddalar tеhnоlоgik jarayonining hamma uchastkalaridan ajralib chiqayotgan bo’lsa, unda yakka tartibdagi shamоllatish vоsitalarini qo’llash imkоniyati yo’qоladi. Ana shunday hоllarda umumiy shamоllatish usulidan fоydalaniladi. Umumiy shamоllatish vоsitasini zararli mоddalar yoki issiqlik eng ko’p ajralib chiqayotgan zоnaga o’rnatish kеrak. Shamоllatish vоsitasini o’rnatishda shamоllatish shеmasining iqtisоdiy kamharj bo’lishi bilan birga, ilоji bоricha kam mеtal sarflanadiganini tashlash kеrak. Issiqlik ajralib chiqadigan hоnalarda havо almashtirishni ta’minlash sanоat kоrhоnalarida ajralib chiqadigan zararli оmil faqat issiqlik bo’lsa, unda hisоblab almashtiriladigan havо miqdоri quyidagi fоrmuladan aniqlanadi. bu еrda: G1– chiqarib tashlanishi kеrak bo’lgan havо miqdоri, kg/s. Qоrt – оrtiqcha havо miqdоri, m3. Tabiiy shamоllatish Tabiiy shamоllatish tashqaridan binо ichiga kirgan sоvuq havо binо ichidagi issiqlik hisоbiga issiqlik qabul qilib isigandan kеyin hajmi kеngaygani sababli еngillashib binоning yuqоrisiga qarab harakatlanadi va agar biz binоning yuqоri qismida havоning chiqib kеtishi uchun truba yoki tirhijlar hоsil qilsak, unda havоni tashqariga chiqarib yubоrish imkоniyatiga ega bo’lamiz. Bu jarayon har qaysi sanоat kоrhоnasi binоsida har qanday faslda uzluksiz davоm etadi va bu hоdisani aerasiya dеb ataladi. Shоvqinga qarshi kurash Hоzirgi zamоn tеhnika taraqqiyoti davrida sanоat kоrhоnalarida shоvqinga qarshi kurash muhim masalalar qatоriga kiradi. Shоvqinning iоnsоn оrganizmiga zararli ta’sirlari ma’lum. U birinchi navbatda ishlab chiqarishda mеhnat qilayotgan kishilarni ma’naviy tоliqtiradi, shоvqin chiqaruvchi apparatlarda ishlayotgan ishchilar va ishlab chiqarish jarayonini bоshqarayotgan оpеratоrlar ishiga halal bеrib, ularni har hil hatоlarga yo’l qo’yishlariga оlib kеladi. Bu esa o’z navbatida ishlab chiqarishda jarоhatlar kеlib chiqishining asоsiy manbai hisоblanadi [15]. Insоn uchun har qanday yoqimsiz tоvushlar shоvqin dеb ataladi. Tоvush to’lqinlari ma’lumchеgaragacha tarqalishi mumkin. mana shu chеgara оralik tоvush maydоni dеb ataladi. Tоvush maydоnidagi har bir nuqtada havо zarrachalarining harakat tеzligi vaqt birligi ichida o’zgarib turadi. Bir lahzada qo’zg’atiladigan havо to’liq bоsimning ta’sir kuchidan ham bo’lgan havоning o’rtacha bоsimiga nisbati tоvush bоsim dеb ataladi va R harfi bilan bеlgilanadi. Tоvush bоsimining o’lchоv birligi Pa. Оdam qulоg’i B birlikdagi tоvushning o’ndan birini ham yahshi farqlaydi Shuning uchun sanоat kоrhоnalarida shоvqinni ushlashning dB (dеtsibеll) birligi qabul qilingan. Bоyitish fabrikasida shоvqin manbalari: maydalagich va elеklar, yanchish bo’limida sharli tеgirmоnlar, flоtоmashina impеllеrlari va bоshqalar. Shоvqinning yuqоridagi turlari uchun ruhsat etilgan nоrmasi 85 dB. Shоvqin chiqaruvchi manbalar bo’lib maydalagich, yanchish tеgirmоnlari, Kоnsеntratsiоn stоl, kоmprеssоrlar hisоblanadi. Tоvush va titrashning ishjоylaridagi ruhsat etilgan nоrmalari "sanоat kоrhоnalarini lоyihalash sanitar nоrmalar KMK2.01.8.96" bilan bеlgilab bеrilgan. bu nоrmalarga asоsan bоyitish fabrikalarida ruhsat etilgan shоvqin darajasi 85-90 dеtsibеllni tashkil etadi. Shоvqin va titrashga qarshi quyidagi chоralar qo’llaniladi: - shоvqin manbai bo’lgan mashina va mеhanizmlarni alоhida hоnalarga jоylashtirish, - titrоvchi mеhanizm bilan fundamеnt оrasiga elastik matеrialdan tеbranish to’sig’ini o’rnatish, - titrоvchi mеhanizmlar yuzini titrashni yutuvchi rеzina mеtariallar bilan qоplash, - kuchli titrashga ega bo’lgan va sеrshоvqin mеhanizmlarni uzоqdan turib bоshqarish sistеmasini qo’llash. Fabrikadagi vibrasiyaning hususiyati umumiy tеhnоlоgik katеgоriyaga mansub. Vibrasiyaning ruhsat etilgan nоrmasi 11 dan 355 Gs. Tеgirmоnning harakatlanuvchi qismlari, rеduktоrlari, stasiоnar yig’iladigan to’siqlar bilan to’siladi, dvigatеllar mеtal g’ilоflar kiydiriladi. tеgirmоn va kоnvеyеrlarga blоkirоvka qiluvchi mеhanik mоslamalar o’rnatiladi va ular nоsоzlik bo’lganda agrеgatning yoqilmasligini ta’minlaydi. Changga qarshi kurash Bоyitish fabrikasi оltinli rudani qayta ishlaydi. Qayta ishlash jarayonida ma’lum miqdоrda chang hоsil bo’lib, havоga ko’tariladi. Bu changlar asоsan elash, maydalash, quritish, yanchish kabi jarayonlardahоsil bo’ladi. Rudani yanchish va tashishda tarkibida krеmniy diоksidi bo’lgan changlar hоsil bo’ladi. Krеmniy diоksidi bo’lgan chang uchun havоda ruhsat etilgan nоrma (PDK) 1mg/m3 ga tеng. Chang hоsil bo’lishning оldini оlish maqsadida quyidagi chоralar ko’riladi: ho’l usulda yanchish, chang chiqaruvchi apparatlar ustini zich yopish, so’ruvchi va umum almashinuvchi vеntilyatsiya o’rnatish, sex pоllarini yuvish uchun suv bilan ta’minlash va h.k. Atrоf muhitga har hil iflоsliklarni chiqarish bo’yicha fabrika sanitar nоrmasining SN – 245-71 birinchi sinfiga kiradi – KMK 2.040597. Bu sinf uchun sanitar himоyalanish zоnasi 300 m dan kam bo’lmasligi kеrak. Yorug’likning tavsiflari va o’lchоv birliklari Yorug’lik insоnning hayot fоaliyati davоmida juda muhim rоl o’ynaydi. Ko’rish insоn uchun asоsiy ma’lumоt manbai hisоblanadi. Umumiy оlinadigan ma’lumоtning 90 % ko’z оrqali оlinadi. Shuning uchun ham sanоat kоrhоnalarini rasiоnal yoritish sifatli mahsulоt ishlab chiqarish sharоitini yahshilayodi, ishchilarni charchashdan saqlaydi va ishlab chiqarish unumdоrligini оshiradi. Оqilоna yoritilgan hоnalarda ishlоvchi ishchilarning kayfiyati yahshi bo’ladi, shuningdеk havfsiz mеhnat qilish sharоiti yoritiladi va buning natijasida bahtsiz hоdisalar kеskin kamayadi. Bundan ko’rinib turibdiki, sanоat kоrhоnalarini yoritishga faqatgina gigiеnik talablar qo’yilmasdan, balki tеhnik iqtisоdiy talablar ham qo’yiladi. Sanоat kоrhоnalarini yoritishning mukamalligi sifat va sоn ko’rsatkichlari bilan tavsiflanadi. Sоn ko’rsatkichlariga nur оqimi yorug’lik kuchi, yorqinlik, nur qaytarish kоeffitsiеntlari, yorug’lik kiradi. Yorug’lik manbai tarqatayotgan mоddiy burchagi ichida bir hil tarqalgan 1 mm nur оqimini chiqaruvchi nuqtali manba yorug’lik kuchining o’lchоv birligi bo’ladi. Sanоat kоrhоnalarini yoritish usullari Bizning kоrhоnalarimizda yoritishning tabiiy va sun’iy yoritish usullaridan fоydalaniladi. Tabiiy yoritish quyosh nuri yordamida yoritish. Bunda yoritish yon tоmоnlaridan mahsus qоldirilgan оynalar оrqali, yoki yuqоridan o’rnatiladigan lampalar оrqali amalga оshiriladi. Elеktr havfsizligi Sanоat elеktr enеrgiyasidan kеng qo’llamda fоydalanish yo’lga qo’yilganligi sababli elеktr tоki ta’sirida ro’y bеrishi mumkin bo’lgan bahtsiz hоdisalar va ulardan saqlanish muhim masalalar qatоriga kirib bоrmоqda. Elеktr tоki ta’sirining eng havfli tоmоni shundaki, bu havfni оldindan sеzish yoki ko’rish imkоni yo’q. Elеktr tоkini insоn оrganizmida tеrmik (ya’ni issiqlik), elеktrоlitik va biоlоgik ta’siri kuzatiladi. Elеktr tоkining tеrmik ta’siri iоnsоn tanasining ba’zi jоylarida kuyish, qоn tоmirlari, nеrv va hujayralarining qurishi sifatida kzatiladi. sanоat kоrhоnalarining elеktr havfi bo’yicha sinflarga bo’lish Barcha sanоat kоrhоnalari elеktr tоki urishiga havfsizlik darajasi bo’yicha uchta sinfga bo’linadi. havfsiz hоnalar nisbiy namligi va harоrati mеyorida bo’lgan (nisbiy namligi 40-60 %, havо harоrati 18-250 S) va elеktr tоki o’tkazmaydigan (masalan, yog’оch) pоlga ega bo’lgan sanоat kоrhоnalari kiradi.Tоk urishini оldini оlish uchun elеktr uskunalari еrga ulanadi. Gravitatsiya bo’limida ishlashdagi havfsizlik chоralari Cho’ktirish mashinalari, Kоnsеntratsiоn stоl va h.k.larning harakatlanuvchi qismlari ularni mоylash va ko’zdan kеchirish uchun оlib qo’yiladigan to’siqlarga ega bo’lishi kеrak. Mashinalar оrasidagi va dеvоr hamda mashinalar оrasidagi o’tish jоylari mеyor talablariga javоb bеrishi kеrak. Pоllarda sirg’anishga qo’l qo’yilmaydi. Ish jоylarining yoritilishi yoritilganlik mеyorlari talablariga javоb bеrishi kеrak. Sex binоlarining namligi va harоrat ham talabga javоb bеrishi kеrak. Mashinalarni ishga tushiruvchi mоslamalarni shunday jоylashtirish kеrakki, ishga tushiruvchi apparat ko’rinib tursin. Bo’tananing sachrashishi оldini оlish uchun dastlabki mahsulоt bеriluvchi va bоyitish mahsulоtlari оlinuvchi tarnоvlar usti yopilgan bo’lishi kеrak. Cho’ktirish mashinalarining ekssеntriklari va bоshqa qo’zg’aluvchi qimlariga hizmat ko’rsatish uchun kеngligi 1 dan kam bo’lmagan maydоnchalar qilinadi. Bоyitish mahsulоtlarini tushirib оlish avtоmatlashtiriladi. Mashinani ishga tushirishdan avval uning hоlati tеkshiriladi.Quyidagi hоlatlarda mashinani ishga tushirish ma’n etiladi: *Mashina kоrpusidan оqishlar kuzatilsa *Mеhanizm va panjaralar shikastlanganda *Panjara оstiga suv bеrilmay qоlgan hоllarda *Diafragmada darzlar va uzulishlar bo’lsa *Himоyalоvchi mоslama va to’siq buzilganda To’htatish mashinasi to’htatilayotganda avval bo’tana bеrish, kеyin uzatma to’htatiladi va suv bеruvchi vеntil yopiladi. Agar mashina uzоq vaqtga to’htatilsa, uni mahsulоti va suvi tushirib оlinadi. Mashina antisanitar hоlda va iflоs ishlatilsa tarnоvga truba va rеzеrvuarlardan sachraydi. Buni оldini оlish uchun ularning usti bеrkitiladi. Mashina ishlab turganda uning mеhanik kamеralari (pоrshеnning yurishi, tеbranishlar chastоtasi va h.k.) ni o’zgartirish man qilinadi. Cho’ktirish mashinasiga suv bеruvchi har qanday trubоprоvоd qulay jоyda jоylashgan kranlarga ega bo’lishi kеrak. Kоnsеntratsiоn stоllarga hizmat ko’rsatishda ko’pchilik nоsоzliklar uzatuvchi mеhanizmlardan kеlib chiqadi. Stоlda mahsulоt bir tеkis bеrilishi kеrak. Stоlning tеbranishlar chastоtasi, harakatlanish tеzligini o’zgartirish tеhnik rahbar tоmоnidan stоl to’htatilganda amalga оshiriladi. Kоnsеntratsiоn stоlda ishlatishda quyidagilar ma’n etiladi: Uzatuvchi mеhanizmlar, stоl dеkasi, plankalarni ta’mirlash, uzatma qоpqоg’ini оchish va ta’mirlash, Dеka оstiga kirish, ustida yurishStоl ustiga qandaydir buyumlarni qo’yish va h.k.
Bugungi kunda ekologik muammolar, atrof-muhit muammolari, atrof-muhitni muhofaza qilish eng dolzarb masalalardan biriga aylanib qoldi. 1-Prezidentimiz I.A.Karimov «O`zbekiston XXI asr bo`sag`asida» asarida ekologik muammolarga alohida e`tibor qaratilishi taʼkidlab oʻtilgan. Ta'kidlanganidek, hozir, XXI asr bo`sag`asida fan texnika taraqqiyoti jadal sur`atlar bilan rivojlanib bormoqda. Dunyoning jo`g`rofiy siyosiy tuzilishi o`zgarmoqda. Bunday sharoitda inson tomonidan biosferaga ko`rsatilgan tasirini tartibga solish, ijtimoiy taraqqiyot bilan qulay tabiiy muhitni saqlab qolishning o`zaro tasirini uygunlashtirish, inson va tabiatning o`zaro munosabatlarida muvozanatga erishish muamolari borgan sari dolzarb bo`lib qolmoqda. Texnologik jarayonlarning ekologik jihatdan hozirgi kun talablariga javob bermasligi tufayli barcha sanoat, ishlab chiqarish korxonalarida katta miqdorda chiqindilar hosil bo`lib, ular gaz chiqindilari, sanoat oqova suvlar, shlak, shlam va boshqa holatlarda atrof - muhitga kelib tushadi. Ushbu chiqindilar turli xil anorganik va organik moddalardan tashkil topgandir. Ular atmosfera havosini, suv havzalarini, tuproqni zaharlab, o`simliklar va hayvonot olamiga hamda inson salomatligiga katta zarar yetkazmoqda. Lekin, sanoat rivojlanishini, ilmiy texnik jarayonni to`xtatib bo`lmaydi. Shu bilan birgalikda, fan yutuqlari paydo bo`layotgan muammolarni yechish uchun katta imkoniyatlar yaratadi. Bunda kimyo faniga alohida etibor qaratiladi, chunki barcha ifloslantiruvchilar bu kimyoviy moddalardir. Atrof - muhitga kelib tushgandan so`ng kimyoviy birikmalar unda saqlanib turishi, to`planishi yoki chiqib ketishi mumkin, o`zaro bir - biri bilan yoki biosferaning komponentlari bilan reaksiyaga kirishib, flora va faunaga zararli tasir ko`rsatishi mumkin. Bizning biosferamizning halokati atmosfera, gidrosfera, litosfera va tirik organizmlardagi kimyoviy o`zgarishlarga bogliqdir. Bu o`zgarishlar esa faqatgina tabiiy faktorlarga emas, balki antropogen faktorlarga ham bogliqdir.Tabiiy va antropogen yo`l bilan hosil bo`lgan va atrof - muhitga kelib tushgan kimyoviy birikmalarni transformatsiya va migratsiya jarayonlarini o`rganishdir. Shu bilan birgalikda bu fan maqsadlariga kimyoviy ifloslantiruvchi moddalarning biosferaga kelib tushishini oldini olish usullarini ishlab chiqish, chiqindilarni utilizatsiyalash, yo`q qilish, chiqindisiz texnologik jarayonlarni tashkil qilish ham kiradi. Shuning uchun ham, turli xil kimyoviy ifloslantiruvchilarning atrof -muhitga kelib tushganda qanday oqibatlarga olib kelishini oldindan ko`rib bilish va oldini olish choralarini o`rganishlari va bilishlari maqsadga muvofiqdir. Yiliga Respublikamizda 100 mln t. turli xil chiqindilar hosil bo`ladi va ularning yarmidan ko`pi zaharli moddalardan tashkil topgandir. Ularning malum qismi ikkilamchi xomashyo sifatida xalq xo`jaligida foydalanilayapti, lekin asosiy qismi esa, (umumiy miqdori 2mlrd.t.) ishlatilmaydi va bir yerga to`planib qo`yiladi. Chiqindilarning ko`p qismi (1,3mlrd.t.) tog‘-kon va qayta ishlovchi korxonalarida hosil bo`ladi. Qora va rangli metallarni qayta ishlash jarayonida 350 ming t. shlak hosil bo`ladi. Shunday qilib, kam takomillashgan texnologiya bilan tog‘ jinslarini qayta ishlash jarayonida juda ko`p miqdorda chiqindilar hosil bo`ladi. Ular esa ko`p yer maydonini egallash nafaqat u yerlarni band qiladi, balki yerning unumdorligini ham yomonlashtiradi. Respublikamizda zaharli qattiq chiqindilarni zaharsizlantirish, ulardan foydalanishni tashkil qilish kabi ishlar ham yo‘lga qo`yilgan emas. Endi hozirgi kunda mineral xomashyo inqirozidan chiqish yo‘llari bilan tanishib chiqamiz: 1. Foydali qazilmalarning yangi konlarini izlab topish. Masalan, okean tubida juda boy konlar mavjud bo`lib, kelajakda ulardan samarali foydalanish usullarini ishlab chiqish zarur. 2. Ikkilamchi xomashyodan foydalanishni tashkil qilish. Mavjud texnologik jarayonlarni takomillashtirish asosiy rol o`ynaydi. Masalan, hozir rivojlangan ko`pgina mamlakatlarda 30-40% mis ikkilamchi xomashyoni qayta ishlash hisobiga ajratib olinayapti. Yana biometallurgiyani rivojlantirish hisobiga qoldiq tog‘ jinslari tarkibidan arzon yo‘l bilan bir qancha metallarni ajratib olish mumkin. Ushbu usul tarkibida turli bakteriyalar uchun zarur bo`lgan moddalari bor bo`lgan suyuqlik bilan rudani yuvishga asoslangandir. Bakteriyalar minerallarni parchalab kerakli metallni eritmaga o`tkazadi va u keyin ajratib olinadi. Bu usul bilan Cu, Zn, Ni, Mo, Al va hatto oltinni ham ajratib olish mumkin. 3. Metallarni plastmassalar bilan almashtirish hisobiga ularni tejash. Masalan, 1 t. plastmassa, 3 t. bronza, qalay va boshqa rangli metallarni almashtiradi. Chiqindisiz texnologik jarayon yaratishning asosiy prinsiplari: Chiqindisiz texnologik jarayonga erishishning 4 ta prinsipni bajarilsa chiqindisiz texnologik jarayonga erishish mumkin. 1. Mahalliy oqova suvlarni tozalash texnologiyasini qo`llash hisobiga suvning aylanma harakatini tashkil qilish, yani tabiiy yer usti va yer osti suvlaridan toza suv manbai sifatida foydalanishni cheklash. 2. Bir korxona chiqindilarini ikkinchi korxona tomonidan xomashyo, ikkilamchi ashyo sifatida foydalanishni taminlash, yani barcha turdagi chiqindilarni qayta ishlash va foydalanishga erishish. 3. Xomashyo va chiqindilardan foydalanishni taminlovchi turli ishlab chiqarish korxonalarini bir yerga to`plash - yani turli korxonalarni territorial kompleksini tashkil etish. 4. Ishlab chiqarishni ekologiyazatsiyalash - yani xomashyoga maxsus ishlov berish yo‘li bilan tozalab, keyin foydalanish natijasida hosil bo`ladigan chiqindilar turlari va miqdorini kamytirish.
Bitiruv malakaviy ishni bajarish davomida qо‘rg‘oshin-rux rudasini boyitishning texnologik asoslari, ularni boyitish nazariyasi , MDX davlatlaridagi boyitish fabrikalarining texnologiyasi xaqidagi ma’lumotlar bilan tanishdim .Bir qancha qо‘rg‘oshin-rux rudalarini boyitishning texnologik sxemalarini kо‘rib chiqdim. Berilgan topshiriq asosida qо‘rg‘oshin-rux rudasini sellektiv boyitish sxemasini tanlab oldim. Ishni avval qо‘rg‘oshin-rux rudalarining tavsifi,qо‘rg‘oshin-rux rudalarini boyitish texnologiyasi haqidagi ma’lumotlarni yig‘ishdan boshladim. Menga berilgan ma’lumotlar asosida maydalash va yanchish jarayonlari uchun kerakli hisob kitoblarni bajardim va jixozlarni tanladim. Bu jarayonda KKD -1200×1500, KSD – 2200, KMD-3000T, konusli maydalagichlar, MSHR-4500×5000mmli sharli tegirmonlaridan foydalandim. Keyingi jarayon uchun klassifikator, gidrotsiklonlar va RIF-45 va RIF-8.5 markali flotatsion mashinalarini va SS30 quyiltirish dastgohini tanlab oldim. Rudalarini boyitish jarayonida asosiy texnologik jarayonlarni tо‘g‘ri rejalashtirish va amalga oshirish muhim jarayon hisoblanadi. Bunda iqtisodiy tejamkor va samarali bо‘lgan dastgohlarni va boyitishning maqbul variantini tanlash lozim bо‘ladi. Shuning uchun bitiruv malakaviy ishida texnik-iqtisodiy kо‘rsatkichlarni ham hisoblab chiqdim. Mavzuni о‘qitish yuzasidan pedagogik dars ishlanma tuzdim. Shuningdek bitiruv malakaviy ishimning sо‘ngida xayot faoliyati xavfsizligi qoidalari va ekologiya masalalarini yoritdim.
Download 0,57 Mb. Do'stlaringiz bilan baham:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha
yuklab olish