|
Favqulodda vaziyat (FV)–bu malum hududda avariya, falokat, tabiiy yoki ekologik ofat, epidemiya, epizootiya, epifitotiyalar natijasida sodir bo'lgan yoki bo'lishi mumkin bo'lgan, odamlar o'limiga yoki kasallanishga olib keluvchi yoki atrof-muhitga zarar keltiruvchi va odamlar hayotiy faoliyatini buzuvchi vaziyatdir.
FV larni cheklashda davlatlararo chegaralar to'sik bo'lmaydi. Shuning uchun "hudud" atamasiga FV larni cheklash milliy va davlatlararo dasturlar ishlab chiqish vaqtida malum mazmun beriladi.
Aholi-bu FV yoki uning oqibati tasiridagi hududda bo'lgan O'zbekiston Respublikasi fuqarolari, fuqarolik huquqiy bo'lmagan va chet ellik, hamda FV oqibatlarini tugatishda katnashayotgan fuqarolardir. "Favqulodda" so'zini oddiy halq tili bilan aytganda odatdagi hayotiy voqealardan chetlatish deb tushiniladi.
Har bir FV o'zining fizik mohiyatiga, fakat o'ziga xos kelib chiqish sabablariga, harakat kuchlariga, rivojlanish harakteriga, odamga va uni o'rab turgan muhitga tasirining o'ziga xosligi bilan ajralib turadi. Bulardan kelib chiqib, FV lar murakkab hodisalarning tabiati va xususiyatiga qarab, har xil harakterli tomonlarini yorituvchi ko'plab belgilari asosida tizimlashtiriladi.
Favqulodda vaziyatlar bo'yicha tuziladigan doimiy komissiyalarning tuzilishi, maqsadi, vazifasi va ishlash tartibi.
Tinchlik davrida yuzaga keladigan tabiiy ofatlar, falokat (halokat) lar, ularning oqibatlarini bartaraf qilish va shu jarayonni amalga oshirish uchun boshqaruv ketma-ketligini doimiyligini taminlash, hamda FV larni oldini olish bo'yicha ogoxlantirish va nazorat ishlarini ro'yobga chiqarish maqsadida O'zRning Vazirlar Maxkamasi koshida FV lar bo'yicha Davlat komissiyasi (FVK), xuddi shuningdek joylarda viloyat, shahar va tuman xoqimliklari koshida FVK lar tashkil etiladi.
O'zbekiston Respublikasi hududida sodir etilishi mumkin bo'lgan qo'yidagi 8 xil turdagi favkulotdda vaziyatlar bo'yich a FVK tuziladi va ularni bartaraf etish yuzasidan zaruriy chora–tadbirlar ishlab chiqiladi. Qo'yida 8 xil turdagi favkulotdda vaziyatlar keltirilgan:
1. Zilzilalar
2. Toshqin, sel, ko'chki, surilma va boshqalar.
3. Kuchli tasir kiluvchi zaharli moddalar bilan ishlaydigan havfli obektlardagi avariyalar.
4. Portlash va Yong in havfi bo'lgan ob ektlardagi avariya vafalokatlar.
5. Havfliyuklarni tashuvchi temiryul va boshqa ko'rinishdagi transport vositalaridagi avariya va falokatlar
6. Havfli epedimik sharoitlarni yuzaga kelishi (vabo o'chog'i, kapa ensofaleti va boshk.)
7. Radioaktiv nurlaxuvchi manbalardagi avariya va halokatlar Respublikamiz oliy o'quv yurtlaridagi laboratoriyalarda 1624 radioaktiv manbaalar mavjud va undan tashkari 7.000 radioizotoplar va asboblar bor.
8. Chigirtka va boshqa zararkunandalarlarning xujumi.
Fvklari yuqori tashkilotlar raxbarligida ish olib borishadi va FV lar bo'yicha tuziladigan Davlat komissiyasi o'ta havfli falokat (halokat) larning sabablarini aniqlash va oqibatlarini bartaraf qilish bo'yicha, shuningdek yirik masshtabdagi tabiiy ofatlar, texnogen xususiyatli avariyalarva boshqa turdagi havfli voqea-hodisalar bo'yicha chora-tadbirlar ishlab chiqishda faol katnashadi.
Barcha tuziladigan FVKlarning tuzish tartibi qo'yidagi tamoyillarga asosan amalga oshiriladi:
1. Hududiy asosda.
2. Ishlab-chiqarish tamoyiliga binoan.
Hududiy FVK lar o'z.R VM ning qaroriga binoan u yoki bu mintakada sodir etilgan FV lar tufayli tuziladi.
FVK o'z faoliyatini FVV, IIV, MXX, mahalliy tibbiyot markazlari, o't o'chirish muassasi, harbiy ko'mondonlik raxbariyati va Davlat nazorati tashkilotlari bilan hamkorlikda ish yuritadi.
Hududiy tamoyil asosida tuzilgan FVKsi tomonidan chiqarilgan barcha farmoyish va buyruklar hamma uchun majburiy hisoblanadi. Masalan, komendant soati va boshqa farmoyishlarga hamma bo'ysunishi shart. FVlarning sabablari aniqlanib, ko'rilgan talofat va zararlar miqdori o'rganilgandan so'ng, FVlar oqibatlarini bartaraf etish yuzasidan zarur chora–tadbirlar ishlab chiqiladi. FVK tomonidan FV oqibatlari to'lik bartaraf etilmaguncha, joylarda kechiktirib bo'lmaydiganqidiruv–qutqaruv va tiklash ishlari olib boriladi.
Ishlab chiqarish tamoyiliga binoan tuzilgan FVK tomonidan joriy kilingan farmoyish va buyruklar fakat o'sha ishlab chiqarish hududi uchun talukli bo'ladi. FVK tomonidan FVlarning sabablari aniqlanib, FVlarning oqibatlari bartaraf kilingandan so'ng barcha joriy kilingan farmoyish va buyruklar beqor qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
