Konchilik ishi va metallurgiya

3-jadval

Toi fa	Xonada bajariladigan ishlar		Tabiiy yoritish koe.ti me’yorlari.
	Aniqlik darajasi	Ko‘rish ob’ektning eng kichiq o‘lchami mm	YUqori va aralash yoritishda o‘rtacha	En tomondan yoritishda
1	Eng yuqori aniqlikdagi ishlar	0. 1 va undan kam	10	3.5
2	yuqori aniqlikdagi ishlar	0.1-O.Zgacha	7	2
3	aniqlikdagi ishlar	3-1 gacha	5	1.5
4	Kichiq anaqlikdagi ishlar	1-10 gacha	3	1
5	Dag‘al ishlar	10 dan katta	2	0.5
6	Ayrim detallarni ajratmasdan bajariladigan ishlar		1	0.25
7	Ishlab chiqarish jarayonida kuzatib turiladigan ishlar		1	0.25
8	Omborxonada bajariladigan ishlar		0.5	0.1

SUN’IY YORITISH.

Ishlab chiqarish binolaridagi ish o‘rinlarini yoritishda tungi paytlarda tabiiy yorug‘lik bo‘lmaganligi uchun sun’iy yoritish tizimlaridan foydalaniladi. Ishlatilishiga ko‘ra sun’iy yoritish quyidagilarga bo‘linadi :

1) ishchi

2) buzulish ro‘y berganda ( avariyali )

3) odamlar va moddiy boyliklarni evakuatsiya qilish

4) qo‘riqlash uchun mo‘ljallangan

5) navbatchi

Sun’iy yoritishning qo‘yidagi usullari mavjud:

1) umumiy

2) murakkab

3) mahalliy

Ishlab chiqarish binolarini umumiy yoritishda chiroqlar binoning yuqori qismiga o‘rnatilib, binoning ikki qismi bir tekisda yoki uskunalarni joylashtirishni hisobga olgan holda yoritiladi.

Ishlab chiqarish binolarini murakkab yoritishda, umumiy yoritishga ko‘shimcha ravishda ish joylarini mahalliy yoritish manbalaridan foydalaniladi.

Murakkab yoritishdan foydalanilganda biror bir ishni bajarish uchun mo‘ljallangan yoritish me’yorini 10 % umumiy chiroqlar, qolgan 90 % mahalliy chiroqlar yordamida amalga oshiriladi.

Mahalliy yoritishda yoritgichning yorug‘lik oqimi o‘ta aniqlik talab qiladigan ishni bajarayotgan uskunaga yo‘naltiriladi.

Murakkab yoritish usuli o‘ta aniqlik 1-4 toifa ishlarini bajarishda qo‘llaniladi. Sun’iy yoritish manbalari sifatida cho‘g‘lanuvchi va gaz gazarazryadli chiroqlar ya’ni lyuminessent chiroqlardan foydalaniladi.CHo‘g‘lanma chiroqlar hozirgi vaqtda eng ko‘p tarqalgan yorug‘lik manbai hisoblanadi. Buning asosiy sababi ularning tuzilishini oddiyligi, ishlatilishini qulayligi, yonish davrining tezligi, qo‘shimcha moslamalarsiz tok manbaiga ulash mumkinligi, kuchlanishni minamal miqdorda pasayganida ham ishlash qobiliyatini yo‘qotmasligi, atrof tabiiy muhit ta’siriga bog‘liq emasligidir.

SHu bilan birgalikda cho‘g‘lanuvchi chiroqlar ham ma’lum bir kamchiliklardan holi emas. Bulardan asosiylari: xizmat ko‘rsatish muddatini kamligi ya’ni 1000 soatni tashkil etadi, foydali ish koeffitsienti juda ham pastligi umumiy qabul qiladigan energiyani 4% gina ko‘rinadigan yorug‘lik nurni tashkil etib, qolgani issiqlikka aylanadi, chiroqning ustki qismida haroratini yuqoriligi (ishlatilgandan keyin 3-5minut o‘tgandan keyin harorat 300-350 °S dan ortib ketadi), chiroqdan tarkalayotgan nurlar tarkibida qizg‘ish va sariq nurlarning mavjudligidir. Bu chiroqlarning nur berish darajasi juda past 20-25 LM / VT. Hozirgi vaqtda qo‘llaniladigan gazarazryadli chiroqlar cho‘g‘lanuvchi chiroqlarga nisbatan ma’lum bir ijobiy hususiyatlarga ega, jumladan bu chiroqlarning nurlanish darajasi ancha katta bo‘lib, 50 dan 100 LM / VT gacha, xizmat ko‘rsatish muddati 800-1400 soatgacha. Bu chiroqlarga to‘ldirilgan inert gazlar, metan bug‘lari miqdorini o‘zgarishi hisobiga hohlagan spektrdagi nurlarni olish mumkin.

Ish joyini sifatli yoritish ko‘p jihatdan chiroqlarni to‘g‘ri tanlashda ularni o‘rnatish va yorug‘lik oqimini yo‘naltirishga bog‘liq bo‘ladi. CHiroqlar quyidagi ko‘rinishlarda bo‘ladi: ochiq, muhofazalangan, yopiq, namdan va portlashdan muhofazalangan va hokazolar. Sanoat korxonalarida ishlab chiqarish binolarini yoritish uchun PPD-200, PPR-200, BVG-200,NV-15,NG-200, LDS-20, LD-20, LB-30,LBS- 40,LDS- 80 kunduzgi chiroqlardan foydalaniladi.