«Konchilik ishi» kafedrasi «konchilik ishi asoslari

Yechilishi.

Lahimlarning ko‘ndalang kesishuv maydoni va jinslar mustahkamligining koeffitsienti bo‘lsa, unda 40 mm diametrli portlatuvchi moddalar patronlari va burg‘ulash qalpoqchasini qo‘llash mumkin.

Gaz va chang bo‘yicha shaxtalar kategoriyasi xavfli emas, PM sifatida Ammonit AP-5JV, initsiya vositasi sifatida esa EDKZOP 25, 50,75ms elektrodetanatorlarni qabul qilamiz.

Ponasimon o‘yiq turni tanlaymiz.
Porlatuvchi moddalar solishtirma chiqimi i

Shpurlar chuqurligi taxminan ( 8 jadval bo‘yicha).

Shpurda patronlar sonini aniqlaymiz

Bu yerda - shpur chuqurligi m; - shpurni to‘ldirish koeffitsient; - PM patronlarining uzunligi m;

shpurlar chuqurligini aniqlaymiz

O‘yiqli shpurlar chuqurligini boshqalardan ko‘ra 20% ko‘p qabul qilamiz.

Shpurlarning umumiy sonini topamiz

Bu erda – KISH; – AP-5JV ammonitining gravimetrik zichligi; 3.6 – patron diametri sm;

O‘yiqli, otboyli va okonturlangan shpurlar o‘zaro nisbatini 0.5:1:1,5 qabul qilamiz.
Ayn holatda quyidagilarga egamiz: 4:8:14.
Shunday qilib: O‘yiqli shpurlar-4 dona., otboylisi–8 dona va okonturlangan-14 dona.
Endi PM shpurlar bo‘yicha taqsimlanishini topamiz :








0,25 kg massaga ega bo‘lgan patron bitta shpurda PM patronlar soni:

ga teng.
Komplektdagi qolgan har bir shpurlar zaryadi massasi:






ga teng.

Komplektdagi boshqa har bir shpurlar patronlari soni:

ga teng
4 dona qabul qilamiz.
O‘yiqli shpurlarni to‘ldirish koeffitsitsientini hisoblab chiqamiz

qolgan shpurlar uchun esa:

PMning haqiqiy chiqimini topamiz:

Formula bo‘yicha Lahimlarning 1mga PM chiqimini aniqlaymiz:

Bundan tashqari shpurometrlarning ham sonini aniqlash zarur:

qaerda – o‘yiqli shpurlar soni; – o‘yiqli shpurlar uzunligi, m;

- komplektdagi qolgan shpurlar soni; -komplektdagi qolgan shpurlar uzunligi, m.
Formula bo‘yicha kichik qarshilik chizig‘ini topamiz:

Bu yerda - 36mm diametrli patronlar uchun empirik koeffitsient;
– jinslar mustahkamligi koeffitsienti.
Elektrodetanatorlar ulanishining sxemasi.
300 Om umumiy qarshilikka ega bo‘lgan EDKZOP elektrodetanatorlaridan tarmokni portlata oladigan PIV-100M portlatish mashinasini portlatish uchun qabul qilamiz.
Elektrportlatish tarmog‘ining umumiy qarshiligi:



Demak quyidagi tarmoq uchun portlatish mashinkasi yaroqli.
Olingan ma’lumotlar burgulash va portlatish ishlari pasportiga kiritiladi.
BVR pasporti yordamida shpurli zaryadlar metodi bilan kerakli chuqurlikda tog’ jinslari qulatiladi.
BVR burchakli va slansli shaxtalarda xavfsizlik qoidalariga rioya qilgan holda olib boriladi.
Ishlab chiqarish uchun uchastka boshlig’i o’rnatilgan shaklda BVR pasportini tuzadi, zarur talablarni tekshiradi va qurilish boshqarmasi bosh injeneriga tasdiqlatadi.
Stvolni bor chuqurlikka o‘tishi uchun 2-3ta pasport tasdiqlanadi.
BPI pasporti nomeri ko‘rsatilgan 3 proeksiyali shpurlar joylashgan sxemadan tuzilgan. Zaryad konstruksiyasi sxemasi, shpur qiyaliklari, uzunligi va burchaklari haqidagi jadval sxemasi, jinslar mustahkamligi, lahimlar kesishuvining texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari, burg‘ulash mashinalari nomlanishi va soni, PM turi va chiqimi.
BVR pasporti ishlanmasi quyidagi ketma-ketlikda amalga oshiriladi. (1-ilova) :
PM turi, initsiyalash vositasi va usuli asoslanadi va tanlanadi, PM solishtirma chiqimi qabul qilinadi va hisoblanadi, shpurlar soni aniqlanadi, o‘yiq turi, komplektda shpurlar uzunligi tanlanadi, PM umumiy chiqimi, har bir shpurda zaryadlar massasi, PM haqiqiy chiqimi va shpurlar uzunligi summasi tanlanadi. Portlatish tizimidagi portlashlar orasidagi vaqt hisoblanadi..

1. 
   BPIning texnik-iqtisodiy ko‘rsatkichlari hisoblanadi.
   
2. 
   BPIni xavfsiz olib borish uchun zaboyni shamollatish va tadbirlar o‘tkazish sxemalari tuziladi.
   

Boshi berk (tupikovыy) Lahimlarni shamollatish xisobi.

Zaboylarni shamollatishda hajm bo’yicha havoda kislorod 20% dan kam, karbonat angidrid 0,5%. dan ko’p bulmasligi kerak. Bunda harakatning minimal tezligi 0,25 m/s, havo harorati esa 90% namlikda 26⁰C dan oshmasligi kerak,

Portlatishning gazsimon mahsulotlarini suyultirish va ularni zaboydan olib tashlash zaryadlarni portlatgandan keyin 3 minut ichida bulib o’tadi.
Boshi berk zaboylar bilan birlamchi Lahimlarni uchta sxema bo’yicha: xaydaydigan, suradigan va kombinatsiyalangan VMP mahalliy ventilyatorlar bilan shamollatiladi. Haydaydigan sxema keng tarqalgan.
Bu sxemada VMPni 10 m dan kam bulmagan masofada toza havo oqimida o’rnatiladi.
Yuqori bosimga erishish yoki shamollatish vaqtini pasaytirish uchun shamollatiladigan Lahimning katta uzunligida VMPning kaskad qurilmasi ruxsat etiladi.
Gazsimon bulmagan kon sanoati korxonalarida metal truba o’tkazuvchi bo’yicha ventilyatorlar joylashtirish mumkin.
Agar metan 0,5% dan oshmasa VMP qurilmasi shaxta bosh injenerining ruxsati bilan ruxsat etiladi, havo tarkibi esa o’rnatilgan me’yorlarga mos kelishi shart.
VMP uzatilishida havo hajmi 70 % dan oshmasligi shart. Bir Lahimda bir necha ventilyatorlarni urnatishda ularning jamlanmasi havo hajmidan 70 % oshmasligi kerak, gaz shaxtalarida ventilyasion trubaning yakunidan zaboygacha 8m, gaz bulmagan joylarda 12 m, rudniklarda 10 m bulishi shart.
Q_z (m³/min)da havo hajmi boshi berk zaboylarni shamollatish uchun beshta faktor bo’yicha aniklanadi: bir vaqtda portlatiladigan PM soni, gaz ajratib olish, bir vaqtda minimal tezlik bo’yicha ishlaydigan odamlar soni.
Bir vaqtda portlatiladigan PM soni:

Bu yerda – yorug’likda Lahimlar ko’ndalang kesishuvi maydoni, m²; –Lahimlarni shamollatishning vaqti (30mindan ko’p bo’lmasligi kerak); – Lahimlar suvliligining koeffitsienti (quruqlik uchun -0,8, namlik -0,6, suvli jinslarda -0,3); A- bir vaqtda portlatiladigan portlatish moddalari soni, kg; — PM gazsimonligi (burchak bo’yicha portlatilganda—100 l/kg, jins bo’yicha —40 l/kg);
-sirkib chiquvchi havoning koeffitsienti; — truboprovod uzunligi, m.
(0,008 %) yo’l qo’yiladigan konsentratsiyada zaharli gazning suyulishining maksimal uzunligi


bu yerda — turbulent diffuzisi koeffitsienti. Agar L_maxunda formulani shunday tasavvur etamiz L_max.
Rezinalangan trubalar uchun siqib chiqarilgan havo koeffitsienti quyidagilarga teng:

truboprovod uzunligi, m.	100	200	300	400	500	600	700	800
siqib chiqarilgan havo koeffitsienti, r	1.07	1.14	1.19	1.25	1.30	1.36	1.39	1.43

(m³/min) gaz ajratib olish bo’yicha lahimlarni shamollatish uchun havo hajmi

Bu yerda — (§ 194 PBga asosan) ventilyasion chizikdan chikuvchi metan tarkibi ; — ventilyasion chiziqqa kirib keluvchi metana tarkibi, %; —ajratib olingan ko’mir va ko’mir plasti yuzasidan umumlovchi metan ajratib olish, m³/min.

Zaboyda odamlar soni bo’yicha lahimlarni shamollatish uchun(m³/min) havo hajmi

bu yerda p_l — zaboydagi lahimlarda bir vaqtda ishlaydigan odamlar soni.
Havo harakatining minimal tezligi bo’yicha lahimlarni shamollatish uchun (m³/min) havo hajmi

bu yerda —havo harakatining minimal tezligi (§ 161 PB asosan), m/s.
Issiklik faktorii bo’yicha lahimlarni shamollatish uchun (m³/min) havo hajmi

— issiklik faktori bo’yicha lahimda havo harakatining minimal tezligi (§ 162 Xavfsizlik qoidalariga asosan qabul qilinadi)
Yuqorida keltirilgan formulalar bo’yicha hisoblardan olingan havo hajmi zaboyga yuborish uchun qabul qilinadi.
R metall trubalar uchun grafik bo’yicha ( 2.6 rasmga karang).
Barcha faktorlar bo’yicha zaboyni shamolatish uchun havoda lahimlarni o’tkazishning kombaynli texnologiyasi hisoblab chiqiladi, bundan tashqari chang faktori ham qo’shimcha hisoblab chiqiladi.
Chang faktori bo’yicha , bu yerda — hahim bo’yicha havo harakati minimal tezligi .

Ventilyator uzatishning zarurligi (m³/min)

Ventilyatorning to’liq bosimi (Pa)

Ventilyatorning statistik bosimi

dinamik

bu yerda — truboprovod chiqishida havo harakatining o’rtacha tezligi;

( ), m/s; — havoning solishtirma massasi;
erkin qulashni tezlashtirish;
ventilyasion truba kesishuvining maydoni, m².
Truboprovod qarshiligi bilan chiqirilgan bosim



bu yerda — truba devorlariga boglik aerodinamik ishqalanish koeffitsienti (rezinalangan trublar uchun , tekstovinitoviy— 0,00016, metallligi uchun — 0,00035); truboprovod diametri, m.
Ventilyatorlarni bosim va uzatish bo’yicha tanlab oladilar. Energiyani tejash maksadida hozirgi vaqtda asosan nazorat qiluvchi ventilyatorlar ishlab chiqarilyapti. Uzunligi 1000 m gacha bulgan Lahimlarni shamollatish uchun elektr ukli maxalliy ventilyatorlar VM-ZM; VM-4M; VM-5M; VM-6M; VM-8M; VM-12M; VS-7 va pnevmatik ventilyatorlar VKM-200A; VMP-Zm; VMP-4; VMP-5; VMP-bm dan foydalaniladi.
400; 500 i 600 mm diametrli rezina matolaridan tayyorlangan egiluvchan truboprovodlar keng kullanilmokda.Shu diametrdagi metall truboprovodlardan foydalanish mumkin. Katta uzunlikdagi truboprovodlarda havo siqib chiqarishni kamaytirish va aerodinamik qarshilikni pasaytirish uchun polietilen shlang ulaymiz.