Konchilik ishi asoslari va ishlab chiqarish texnologiyalari

Og‘ish yo‘nalishi bo‘yicha qazish maydoni ikki qismga ajratiladi, bu qismlar nimqavat deyiladi. Ular o‘rtasidan o‘tilgan oraliq (nimqavat) shtreki nimqavatlar chegarasi hisoblanadi.

• Og‘ish yo‘nalishi bo‘yicha qazish maydoni ikki qismga ajratiladi, bu qismlar nimqavat deyiladi. Ular o‘rtasidan o‘tilgan oraliq (nimqavat) shtreki nimqavatlar chegarasi hisoblanadi.
• Polli tayyorlash usuli. SHaxta maydonini polli usulda qazishga tayyorlashda uni ko‘tarilish yoki og‘ish yo‘nalishi bo‘yicha qismlarga bo‘linadi. Bu qismlarning o‘lchamlari: og‘ish bo‘ycha 800-1200 m, cho‘ziqlik bo‘yicha esa 1500-2000 m ni tashkil qiladi (11.3-rasm b).
• Pol – shaxta maydoni yoki gorizont hududidagi qatlamni qazishga hizmat qiluvchi gorizontal yoi qiya tashish va shamollatish lahimlari kompleksi bilan chegaralangan shaxta maydonining bir qismi. Odatda har bir polning o‘rtasida bosh tashish shtrekidan boshlab bremsberg yoki uklon o‘tiladi, ular polni ikki qanotga ajratadi.
• Qatlam og‘ishi bo‘yicha polni yanada kichikroq qismlarga bo‘linadi, bu kichik qismlar yarus deyiladi. Yaruslar konveyer va shamollatish yarus shtreklari bilan chegaralanadi. YArusning har bir qanotida bittadan lava (kavjoy) joylashgan bo‘ladi.

Shaxta maydonini polli usulda qazishga tayyorlash qavatli tayyorlash usuliga nisbatan qator afzalliklarga ega, ulardan eng asosiylari: qatlamdan qazib olinadigan ko‘mir miqdorini ko‘paytirish texnik jihatdan sodda va oson; bitta qazib olingan ko‘mirni lavadan to bosh tashish shtrekigacha tashishda yuqori unumdorlikga ega bo‘lgan konveyer transportini qo‘llash mumkinligi; bitta qatlamdan ko‘p miqdordagi ko‘mirni qazib olish imkoniyati 1t ko‘mir tannarxini arzonlashtirishga imkon beradi.

• Shaxta maydonini polli usulda qazishga tayyorlash qavatli tayyorlash usuliga nisbatan qator afzalliklarga ega, ulardan eng asosiylari: qatlamdan qazib olinadigan ko‘mir miqdorini ko‘paytirish texnik jihatdan sodda va oson; bitta qazib olingan ko‘mirni lavadan to bosh tashish shtrekigacha tashishda yuqori unumdorlikga ega bo‘lgan konveyer transportini qo‘llash mumkinligi; bitta qatlamdan ko‘p miqdordagi ko‘mirni qazib olish imkoniyati 1t ko‘mir tannarxini arzonlashtirishga imkon beradi.
• Qavatli tayyorlash usuliga nisbatan katta hajmdagi qiya kon-tayyorlov lahimlarini o‘tish zaruriyati polli tayyorlash usulining kamchiligi hisoblanadi va bu usulda shaxta maydoni qazishga tayyorlanganda shtreklar bo‘ylab tashish ishlari taxminan 20-30% ga ko‘proq bo‘ladi.
• Polli tayyorlash usuli, asosan, gorizontal va qiyaligi 16-180 bo‘lgan ko‘mir qatlamlarini qazishga tayyorlashda qo‘llaniladi.