Konchilik” fakulteti “konchilik ishi” kafedrasi “geodeziya”

Qiya chiziqning gorizontal qo‘yilishini aniqlash. O‘lchanadigan chiziq hamisha gorizontal holda bo‘lmaydi. Joy tuzilishiga qarab, yuqoriga yoki pastga og‘ib boradi. Plan chizish uchun qiya chiziqlarning gorizontal qo‘yilishini o‘lchash kerak, buni joyga qarab, bavosita va bevosita o‘lchash mumkin (12.9-shakl).
Masalan, joydagi AV qiya uzunligi AV=D ning gorizontal qo‘yilishi AA₁ orasidagi vertikal burchak  bo‘lsa, AVA₁ to‘g‘ri burchakli uchburchaklikdan quyidagini yozamiz:
d=Dcos (12.6)
Agar qiya chiziq uzunligi D bilan uning gorizontal qo‘yilishi d orasidagi ayirmani d desak, u quyidagicha bo‘ladi: d= D – d yoki (12.6) ni eslasak, d= D – Dcos= D(1-cos), ya’ni
(12.7)
kattalik qiya chiziq gorizontal qo‘yilishining tuzatmasi deyiladi. CHiziqning gorizontal qo‘yilishi d ni topish uchun joyda qiya chiziqning uzunligi D lenta bilan, qiyalik brchagi  eklimetr bilan o‘lchanadi, keyin d hisoblab topilishi kerak. d ning qiymatini D va  bo‘yicha hisoblamay.
12.1-j a d v a l
CHiziq qiyaligining tuzatma jadvali
(tuzatma mm hisobida berilgan)

Qiyalik burchagi		Masofa, m
		10	20