Konchilik” fakulteti “konchilik ishi” kafedrasi “geodeziya”

7-MA’RUZA. GORIZONTAL SYOMKA.
TEODOLIT SYOMKASI. TAXEOMETRIK SYOMKA.


Reja:

1. 
   Gorizontal s’yomkaning mohiyati.
   
2. 
   Gorizontal s’yomka qilish.
   
3. 
   Teodolit s’yomkasi va usullari.
   
4. 
   Teodolit yo‘llari va ularning ahamiyati.
   
5. 
   Gorizontal s’yomkaning kameral ishlari.
   

Tayanch iboralar: sathiy yuza, gorizontal qo‘yilish, burchak o‘lchash s’yomkasi, teodolit s’yomkasi, gorizontal s’yomka, poligon, teodolit yo‘li, punktga bog‘lash, poligon elementlari, tafsilot s’yomkasi, rekognotsirovka, markirovka, yopiq poligon, ochiq poligon, diogonal yo‘l, aylanma usul, perpendikulyar yoki to‘g‘ri burchakli koordinatalar usli, abris, kestirma usul, bipolyar, chizig‘iy kestirma, burchak kestirmasi, qutbiy koordinatalar usuli, stvor usuli, kombinatsiyalangan usul, tugun nuqta, bevosita yondoshish usuli, kameral ishlar, hisoblash ishlari, grafik ishlar, burchaklarni tenglash, tuzatma berish, direksion burchaklarni hisoblash, tomonlar rumbini hisoblash, plan chizish, rumb bo‘yicha plan chizish, koordinatalar bo‘yicha plan chizish, chizig‘iy bog‘lanmaslik xatosi, ortirmalarni hisoblash, ortirmalarni tenglash, poligon uchlari koordinatalarini hisoblash.

Gorizontal s’yomkaning mohiyati. Yer yuzasidagi A va V nuqtalarning bir-biriga nisbatan gorizontal hamda vertikal tekislikda egallagan o‘rnini aniqlash geodeziyaning asosiy vazifalaridan biridir. 7.1-shaklda AV=D-A va V nuqtalar orasidagi masofa; NN₁—sathiy yuza; AA₁HH₁ bo‘lganidan, AA₁=d,D ning gorizontal proeksiyasi bo‘lib, u gorizontal qo‘yilish deyiladi.

7.1-shakl.
Gorizontal s’yomkada ikki nuqta orasidagi chiziqning va bu chiziqlar orasidagi burchakning gorizontal qo‘yilishi hamda chiziqlarning yo‘nalishiga qarab, Erning to‘rt tomoniga nisbatan joylanishi aniqlanadi, keyin qog‘ozda bularni tasvirlash yo‘llari o‘rganiladi. Bu ishda burchakning gorizontal qo‘yilishini teodolit bilan o‘lchash asosiy ahamiyatga ega bo‘lganidan, bu s’yomka burchak o‘lchash s’yomkasi va ba’zan teodolit s’yomkasi deb ham ataladi.