Kompyuterni tashkillashtirish fanidan

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI



Kompyuterni tashkillashtirish fanidan
Amaliy ish
Mavzu: KOMPYUTER VA KOMPYUTERLARNING TASHKILIY QISMLARI


Guruh:415-21


Bajardi:Shermaxamedov Samandar


Tekshirdi:


Toshkent 2023

KOMPYUTER TASHKIL ETILISHI FANIDAN 1-TOPSHIRIQ

MAVZU: KOMPYUTER VA KOMPYUTERLARNING TASHKILIY QISMLARI
Ishdan maqsad: Kompyuter va uning turlari haqida nazariy ma’lumolarga ega bo’lish, tizimining umumiy tarkibini o‘rganib chiqish, shaxsiy kompyuter tizimining xarakteristikalari haqida ma’lumotga ega bo‘lish.

1. Nazariy qism

Kompyuterning tarixi bir necha yillarga borib taqaladi. Kompyuterlarning oltita mashhur avlodi mavjud. Har bir avlod kompyuterlarning funksiyalarini o‘zgartiradigan bir qancha texnologik yutuqlarga guvoh bo‘ldi. Kompyuterlar hayotning barcha sohalarida muhim rol o‘ynaydi. Kompyuterning arxitekturasi odatda foydalanuvchi uchun zarur bo‘lgan xususiyatlar to‘plami bilan belgilanadi.

Kompyuter va uning asosiy qismlari
Kompyuter (ingl. Computer) - bu, EHM (Elektron Hisoblash Mashinasi) bo‘lib, ingliz tilidan tarjima qilinganda hisoblovchi yoki hisoblayman degan ma’noni anglatadi.

• 
  Hisoblash mashinalari (HM) – ma’lumotlarga ishlov berish va kerakli shaklda natijani olish imkoniyatini yaratadigan texnik vositalar to’plamidir. Texnik vositalar asosida ma’lumotlarni avtomatik qayta ishlash uchun mo’ljallangan barcha jihozlar tushuniladi.
  
• 
  Hisoblash tizimlari (HT) – ma’lumotlarni qayta ishlashni amalga oshiradigan bitta yoki bir nechta kompyuterlar (hisoblash mashinalari), tashqi qurilmalar va dasturlar to’plamidir (1.1-rasm).
  

1.1-rasm. Elektron Hisoblash mashinasi va Hisoblash tizimlari

• 
  Shaxsiy kompyuter (ing. personal computer) - shaxsiy foydalanish uchun mo‘ljallangan, narxi, hajmi va imkoniyatlari ko‘p odamlarning ehtiyojlarini qondiradigan kompyuter hisoblanadi va hisoblash mashinasi sifatida yaratilgan kompyuterdir (1.2-rasm).
  

1.2-rasm. Shaxsiy (personal) kompyuter

• 
  Noutbuk (ingl. laptop) - shaxsiy kompyuterning odatiy komponentlari, jumladan displey, klaviatura va ishora qiluvchi qurilma (odatda sensorli panel), shuningdek batareyalar birlashtirilgan ko‘chma shaxsiy Kompyuter hisoblanadi. Noutbuklar hajmi va og‘irligi jihatidan kichik va noutbuklarning batareya quvvati 1 soatdan 15 soatgacha o‘zgarib turadi (1.3-rasm).
  

1.3-rasm. Noutbuk (laptop)
Shaxsiy kompyuterlar funktsional kompyuter uchun zarur bo‘lgan barcha komponentlarni o‘z ichiga oladi.

• 
  Tizim bloki - bu tizimning asosiy komponentlarini o‘z ichiga olgan kompyuterning asosiy komponenti hisoblanadi. Bunga asosiy mantiqiy plata, protsessor, xotira, har xil turdagi bir yoki bir nechta disk drayverlari, kommutatsiya quvvat manbai, simlar va kabellarni ulash kabi qurilmalar kiradi. Tizim blokida audio, video, tarmoq va boshqa funktsiyalarni ta’minlash uchun kengaytirish platalari ham mavjud (1.4-rasm).
  

1.4-rasm. Tizimli blok va uning ichki qurilmalari

• 
  Klaviatura - kompyuter kiritish qurilmasi bo‘lib, klaviatura tizimga belgilar va buyruqlarni kiritish uchun ishlatiladi (1.5-rasm).
  

1.5-rasm. Kompyuterning asosiy qurilmasi klavatura (Keyboard)

• 
  Sichqoncha - video monitordagi tasvirlarni ko‘rsatish, tanlash yoki faollashtirish uchun grafik foydalanuvchi interfeysi bilan foydalaniladigan kiritish qurilmasi. Sichqonchani silliq sirt ustida harakatlantirish orqali foydalanuvchi kursorni kompyuter displeyida sinxron harakatlanishiga olib keladi (1.6-rasm).
  

1.6-rasm. Kompyuterning asosiy qurilmasi Sichqoncha (Mous)

• 
  Monitor - shaxsiy kompyuter uchun standart displey qurilmasi bo‘lib, u belgilar va grafiklarni ko‘p rangli ko‘rsatish uchun ishlatiladi (1.7-rasm).
  

1.7-rasm. Kompyuterning asosiy qurilmasi: Monitor (Display)

• 
  Printer - ma’lumotlarni qog‘oz yoki plyonkali muhitga o‘tkazadigan raqamlashtirilgan tasvirning nusxasini chiqarish uchun qurilma. Odatda, ma’lumotni qog‘ozda ko‘rsatish uchun nuqta-matritsali, inkjetli va lazerli printerlar qo‘llaniladi (1.8-rasm).
  

1.8-rasm. Kompyuterning qo’shimcha tashqi qurilmalari

2.