Kompyuter tizimlari

MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
FARG‘ONA FILIALI
“KOMPYUTER TIZIMLARI” kafedrasi
O’qituvchi: Xasanova M
Internet of Things (IoT)
Ma’ruza №12.
IoTning amaliy qo'llanilishi.

• Aqlli sayyora. Aqlli shahar. Aqlli uy.
• Aqlli energiya. Aqlli transport.
• Aqlli ishlab chiqarish.
• Aqlli tibbiyot. Aqlli hayot.

Aqlli shahar — kompyuterlar, planshetlar va smartfonlar hamda boshqa uskunalarni, masalan, svetofor, signalizatsiya datchiklari va hokazolarni birlashtiradigan internet tarmog‘iga ulangan holda kommunikativ va axborot texnologiyalarining o‘zaro bog‘liqlikdagi tizimi. Mazkur tizim orqali shahar ichidagi jarayonlarni boshqarish soddalashtiriladi va aholining turmush darajasi yaxshilanadi.
O‘zbekistonda mazkur innovatsion texnologiyani joriy qilishning dastlabki bosqichlaridagi asosiy yo‘nalishlar transport, militsiya, xavfsizlik, ta’lim, sog‘liqni saqlash, energetika, suv ta’minoti va suv chiqarish, uy-joy-kommunal xo‘jaligi uchun tegishli quyi tizimlarni yaratishdan iborat bo‘ladi.
Quyidagilar tizim ishlashi uchun zarur infratuzilmani shakllantirishning muhim jihatlari hisoblanadi:

• jamoat joylarida va jamoat transportlarida bepul Wi-Fi nuqtalarini tashkil etish;
• O‘zbekistonda muqobil simsiz axborot uzatish texnologiyalarini qo‘llash imkoniyatini ko‘rib chiqish orqali butun respublikada keng qamrovli mobil aloqa tarmoqlari kengaytirilishini ta’minlash — LoRaWAN, NB-IoT standartlarini joriy qilish;
• «Aqlli shahar» kompleksi axborot tizimlarini talabgir elektron davlat xizmatlarini shakllantirish uchun «Elektron hukumat» tizimi bilan bosqichma-bosqich integratsiyalash.
• Loyiha rad etilishi, unga qo‘shimcha kiritilishi yoki o‘zgartirilishi mumkin.

Aqlli shahar (ingliz tilida smart city) – axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va Internet vositalarining (IoT) o‘zaro ta’siri hamda shahar mulkini boshqarish uchun mo‘ljallangan infratuzilmadir.
Boshqacha aytganda, dunyodagi eng aqlli shaharlar aholisining turmush darajasini yaxshilash uchun barcha resurslardan foydalanishga mo‘ljallangan.
Raqamli shaharlarni baholashning asosiy mezonlari:
— 4G mobil aloqa;
— Wi-Fi ulanish nuqtalari sonining ko‘pligi;
— smartfonlar servislarni boshqarish universal vositasi sifatida;
— aqlli to‘xtash joylari;
— avtomobillarni almashtirish xizmatlari (karshering);
— transport harakatining optimallashgan tizimi;
— davlat xizmatlariga onlayn-ulanish;
— chiqindilarning qayta ishlanishi;
— shaharliklarning faol fuqarolk pozitsiyasi;
— ekologik toza energiya manbalari.
Aholi turar-joylari «aqllilashib» qoldi. Bunga yuqori tezlikda veb-ulanishlarni kengaytirish va Internet-axborot vositalarini joriy qilish tufayli erishildi. Ma’lum bo‘lishicha, nafaqat rivojlangan mamlakatlarning poytaxtlari aqlli shahar- smart city maqomini olishga muyassar bo‘ladi. EasyPark – Shveysariyaning IT-kompaniyasi bo‘lib hisoblanadi. EasyPark tomonidan olib borilgan tadqiqotlar natijalari bo‘yicha sayyoramizdagi eng aqlli shaharlar ro‘yxati ishlab chiqildi.
10-o‘rin: Melburn (Avstraliya)
2017-yilda dunyoning eng aqlli shaharlari reytingida Avstraliyaning Melburn shahri yetakchilik qilgandi, bu – aholining yuqori turmush darajasi va ta’lim sifati, yaxshi ish sharoitlari hamda rivojlangan infratuzilmaga ega bo‘lgan shahardir. Mahalliy muhandislar ishtirokida ijtimoiy ahamiyatga ega bo‘lgan loyihalardan biri piyodalar uchun sharoitlarni yaxshilashdir. Maxsus ilovalardan foydalangan holda, piyodaning ketayotgan joyi haqidagi ma’lumot smartfon orqali serverga uzatiladi. Tizim odamlarning sonini har kuni hisoblab boradi va aholining zichligini hisoblashni amalga oshiradi va ayniqsa, odamlar ko‘p bo‘lgan joylarda ularning oqimini tartibga soladi.
9-o‘rin: Jeneva (Shveysariya)
Quyidagi rasmda turli prognozlarga asoslanib, umuman ulangan qurilmalar soni bo'yicha narsalar Interneti istiqbollari taxminlari ko'rsatilgan. Ko'rib turganingizdek, hisob-kitoblar kattalik tartibida farqlanadi. Shunday qilib, 2020-yilga borib Gartner tahlilchilariga ko‘ra, ulanishlar soni 21 milliardga, ​​Intel bo‘yicha esa 200 milliardga yetadi, sanoat kompaniyalari, yirik qurilmalar sotuvchilari, platformalar va ilovalarni ishlab chiquvchilar, tadqiqot agentliklari va milliy hukumatlar.
“Buyumlar interneti” texnologiyalarini joriy qilish holatlarini ikkita katta guruhga bo‘lish mumkin: 1. Iste’molchi buyumlar interneti – aholining hayot sifati va xavfsizligini yaxshilashga, shuningdek, turli sohalarda ularning harajatlarini kamaytirishga qaratilgan yechimlar (kategoriya). "ODAMLAR"). 2. Biznes samaradorligini oshirish, shuningdek, yangi xizmatlarni ishlab chiqish va joriy etishni ta'minlash uchun mo'ljallangan sanoat "Internet narsalar".
Bir nechta misollarni ko'rib chiqing (haqiqiy va empirik):
Avtotransport telemetriyasi ma'lumotlariga ega bo'lgan avtomashinalarni sug'urtalash kompaniyalari intizomli haydovchilarga sug'urta polislarini sotib olishda qulay moliyaviy shartlarni taklif qilishadi.
Mijozlarning binolarida o'rnatilgan harorat sensorlaridan ma'lumot oladigan kommunal xizmatlar ularga talab eng yuqori bo'lgan davrda energiya sarfini kamaytirish uchun chegirmalarni taqdim etadi.
Megapolislar avtomagistrallarning yuklanishi haqidagi joriy va tarixiy ma'lumotlar asosida svetoforning ish rejimlarini moslashuvchan tartibga solish orqali avtomobil oqimlarini boshqaradi, shuningdek, to'xtash joylarining bandligini monitoring qilish tizimlarini joriy qiladi.