Kompyuter tizimlari kafedrasi

3. Asosiy xulosalar

Bugungi kunda sun’iy intellekt texnologiyalarini rivojlanishining belgilovchi faktori- bu kompyuterlarni hisoblash quvvatining o’sish surati hisoblanadi, chunki inson psixikasining ishlash jarayoni hozirgacha noma’lumligicha qolmoqda. Shuning uchun sun’iy intellekt yo’nalishidagi mavzular yetarli darajada standart shaklda va tarkibi bo’yicha ancha vaqtdan buyon o’zgarmasdan kelmoqda. Lekin zamonaviy kompyuterlar unumdorligining o’sishi va algoritmlar sifatining oshishi turli ilmiy usullarni amaliyotga qo’llashga imkoniyat yaratmoqdalar. Bunday holatlar hozirgi vaqtgacha intellektual o’yinchoqlarda amalga oshirilib kelingan bo’lsa, endi uydagi robotlar bilan ham shunday holatlar amalga oshiriladi.
Obyektlar juda kam xossalar bilan berilganda vaqtinchalik unitilgan “variantlarni birma-bir oddiy tekshirish” usullaridan (xuddi shaxmat dasturlari kabi) foydalanish qaytadan tiklanmoqda. Bunday yondashuvlar (ularni muvaffaqiyatli qo’llashning asosiy resursi-bu unymdorlik hisoblanadi) yordamida juda ko’plab masalalarni yechish mumkin (masalan, kriptografiya sohasidagi masalalar). Avtonomli qurilmalarning ishonchli harakat qilishida yetarlicha oddiy, lekin ko’p resurslarni talab etadigan moslashuvchanlik xususiyatga ega bo’lgan algoritmlar yordam beradi. Buning uchun tashqi ko’rinishi odamga o’xshaydigan emas, balki xuddi odamga o’xshab harakar qiladigan tizimlarni yaratish maqsad qilib qo’yiladi.
Olimlar ancha uzoqni ko’zlab kelajakga harakat qilishmoqdalar. Yaqin kelajakda o’z yechimini topishi mumkib bo’lgan masalalar bo’yicha quyidagi savollar mavjud: Mustaqil ravishda o’ziga o’xshaydigan nusxalarni hosil qilish (nusxalarni k’opaytirish) qobiliyatiga ega bo’lgan avtonom qurilmalarni yaratish mumkinmi? Bunday algoritmlarni fan yaratish qobiliyatiga egami? Bunday mashinalarni biz nazorat qila olamizmi? Bu kabi savollarga hozircha javoblar yo’q.
Formal mantiqni bilimlarni tasvirlash va qayta ishlashga mo’ljallangan amaliy tizimlariga qo’llash faol davom etadi. Shuning bilan birgalikda formal maniq haqiqiy hayotni to’la aks ettiraolmaganligi sababli mantiqiy xulosalashning turli tizimlarining bitta qatlamga birlashuvi amalga oshadi. Bunda obyektlar haqidagi axborotlarni batafsil tasvirlash va bu axborotlarni manipulyatsiya qilish qoidalari qarashlaridan xulosalashni abstrakt formal tavsiflash va xulosalashning universal mexanizmlarini yaratishga o’tiladi, obyektlarnig o’zi esa xarakteristikalarning ehtimolli taqsimlanishiga asoslangan ko’p bo’lmagan ma’lumotlar massivi bilan xarakterlanadi.
Sun’iy intellekt ilmiy etilgan soha bo’lib, u asta-sekinlik bilan oldinga uzluksiz siljimoqda. Uning kelajakdagi rivojlanishi turli matematik fanlar kesimida, ayniqsa, mulohazalar va predikatlar mantiqi, ehtimollar nazariyasi, neyronli to’rlar va noravshan mantiq kabi fanlarning qo’llanilishi natijasida namoyon bo’ladi.