«Kompyuter tizimlari» kafedrasi S. T. Kubayev, U. I. Murtazayeva kompyuter tizimlarini loyihalash va tashkil etish

MS Access – ma’lumotlar bazasi bilan ishlovchilar uchun Microsoft Access dasturini ishga tushirish

Infopath – hisobotlar va har xil blankalarga ega bo’lgan Microsoft Office InfoPath dasturini yuklash.

MS Pub – Microsoft Publisher ya’ni dizaynerlik iqtidori bor foydalanuvchilar uchun qulay dastur(bukletlar, vizitkalar,…).

OIS – Rasmlarni ko’rish uchun mo’ljallangan Microsoft Office Picture Manager dasturini ishga tushirish

Outlook – Microsoft Outlook dasturiga kirish.

Boshqa asosiy dasturlarni ishga tushiruvchi buyruqlar

1. 
   Winrar – arxivlovchi, ommabop dastur Winrar.
   
2. 
   Firefox – Mozilla Firefox web brouzerini yuklash.
   
3. 
   Nero – CD va DVD disklarga yozuvchi, hozirgi kunda yozishdan tashqari boshqa vazifalar (video va musiqa fayllarini ochish, rasmlarni tomosha qilish,..)ni ham bajaruvchi super NERO dasturini yuklash.
   
4. 
   Delphi32 – Delphi (dasturchilar uchun) dasturini yuklovchi buyruq.
   
5. 
   Lingvo - Lingvo tarjimon dasturi. Berilgan so’zlarni bir necha tillarga tarjima qilib beruvchi dasturni ishga tushirish.
   
6. 
   Photoshop – Bu dasturni bilmaydigan IT soha vakillari bo’lmasa kerak. Ha o’sha Adobe Photoshop dasturi.
   
7. 
   Opera – Ya’na bir brouzer Opera. Ko’pchilik har xil turdagi brouzerdan foydalanadi, shuning uchun bu yerda bir necha ommabop brouzerlarni tez yuklash buyruqsi berilgan.
   

Yuqoridagi barcha dasturlar (boshqa dasturlar ham) o’rnatilganda global o’zgaruvchi hosil qiladi va tizim xotirasiga saqlab qo’yadi. Saqlangan global o’zgaruvchini “командная строка”ga yozsangiz, shu dastur yuklanadi. Ko’rib turganingizdek barcha global o’zgaruvchilar o’z dasturi nomidan olingan (ba’zi hollarda dasturning ma’lum bir qismidan olinadi).

Ctrl + Shift + Tab, yoki Ctrl + PgUp	Oldingi varaqqa o’tadi
Ctrl + Tab, yoki Ctrl + PgDown	Keyingi varaqqa (tab, вкладка) o’tadi. Agar varaq bo’lmasa, u holda brouzerning chap tomonidan birinchi varaqqa o’tadi
Ctrl + Shift + Tab, yoki Ctrl + PgUp	Oldingi varaqqa o’tadi
Ctrl + W, yoki Ctrl + F4	Bu hozirgi varaq yoki yuzaga ochilgan oynani yopadi
Backspace, yoki Alt + chap strelka	Brouzer tarihida varaqning oldingi sahifasiga o’tadi
Shift + Backspace, Alt + o’ng strelka	Brouzer tarihida varaqning keying sahifasiga o’tadi
Alt + F	Chrome yoki Uskunalar menyusini ochadi, u yerda Chrome o’rnatmalarini topish va o’zgartirish mumkin
Ctrl + H	Sahifa tarihini ochadi
Ctrl + J	Ko’chirilgan narsalar joylashga sahifani ochadi
Ctrl + Shift + B	Xat cho’p qatorini ko’rsatadi/yashiradi
Ctrl + Shift + Delete	Brouzerda ko’rilgan Ma’lumotlarini tozalash sahifasini ochadi
Ctrl + L, yoki Alt+D Ctrl + L	Veb adresni (URL) adreslar qatorida belgilaydi
Ctrl + D	Joriy sahifani xat cho’p sifatida saqlash
Ctrl + Shift + D	Barcha ochiq sahifalarni yangi xat cho’p papkada saqlaydi
Veb adresni (URL) kiriting, keyin Alt+Enter ni bosing.	Web adresni orqa fonda yangi varaqda ochadi

Birinchi va eng asosiysi: Cmd.EXE.

Joyi: Windows\system32
Ta’rifi: Windows Command Protsessor
Windows XPda konsol mavjud, u ham bo’lsa, Cmd.exe dasturi bo’ib, bu dastur buyruq interpretatori (tarjimoni) hisoblanadi. Shunchaki, parametrlarsiz yoqilganda konsol operatsion tizim versiyasi, tizimni yaratgan kompaniya mualliflik huquqi haqida ma’lumot va buyruq satrini ko’rsatadi. Buyruq satrida Cmd.exe ning o’ziga tegishli parametrni, shuningdek, ixtiyoriy tashqi buyruq masalan, boshqa dastur yoki standart buyruq (masalan, mkdir, del) berilishi mumkin.
Buyruq satri sintaksisi:
CMD [/A | /U] [/Q] [/D] [/E:ON | /E:OFF] [/F:ON | /F:OFF] [/V:ON | /V:OFF] [[/S] [/C | /K] buyruq] Birvarakayiga bir nechta buyruqni ishga tushirish mumkin, buning uchun buyruqlar orasiga && qo’yiladi, bunda har bir buyruqlar ketma-ketligi qo’shtirnoq orasiga olinadi: “buyruq&&buyruq&&buyruq”.
/? – ma’lumotni chaqirish
/A – bajarilgan buyruq natijasini ANSI formatda ko’rsatish
/C – buyruq bajarilgandan so’ng konsol oynasini yopish
/D – AutoRun buyruqlar bajarilishini o’chirib qo’yish (bu buyruqlar cmd.exe ishga tushgan zahoti avtomatik tarzda bajariladi). Ular reyestning HKEY_LOCAL_MACHINE\Software\Microsoft\Command Protsessor\ AutoRun va HKEY_CURRENT_USER\Software\ Microsoft\Command Protsessor\AutoRun bo’limlarida beriladi. /E:ON (/E:OFF) – kengaytirilgan buyruqlar to’plamiga ijozat / ta’qiq Windows XP da bu buyruqlarga ijozat berilgan. Siz bu buyruq orqali ularga ta’qiq qo’yishingiz yoki yana o’z holiga qaytarishingiz mumkin.
Kengaytirilgan buyruqlar to’plami o’z ichiga qo’shimcha ravishda: assoc, call, chdir (cd), color, del (erase), endlocal, for, ftype, goto, if, mkdir (md), popd, prompt, pushd, set, setlocal, shift, start buyruqlarini oladi./F:ON (/F:OFF) – fayl va papkalar nomini avtomatik tugallashga ijozat / ta’qiq (o’zi o’chirilgan bo’ladi). Bu funksiya biroz murakkab va katta naf keltirmagani uchun qoldirib ketamiz /K – berilgan buyruqni bajargandan so’ng konsol oynasi ochiq qoladi /Q – buyruqni ekranda tasvirlashni o’chirib qo’yadi (ECHO OFF). /R – /C bilan o’xshas/T:rang – konsol oynasi foni va matni rangini belgilab olish. Ular ikki 16lik sanoq tizimidagi sondan iborat. 1-fon, 2-matn rangi. Ya’ni “CMD /T:7С” buyrug’i bajarilganda oq fonda och qizil matn paydo bo’ladi. Ranglar jadvali: 0 – qora 1 – ko’k 2 – yashil 3 – havorang 4– qizil 5 – liliya 6 – sariq 7 – oq 8 – kulrang 9 – och ko’k A – och yashil B – och havorang C – och qizil D – och liliya E – och sariq F – yorqin oq Ranglarni o’zgartirishning boshqa usuli ham bor. Konsol oynasi yuqori chegarasida sichqon o’ng tugmasini bosib Свойства punktini tanlaysiz. Endi цвет qismidan ranglarni RGB tizimiga muvofiq o’zgartirishnigiz mumkin. Konsolni tozalab tashlash uchun cls buyrug’idan foydalanasiz. Konsoldagi matndan nusxa olish, unga matn qo’yish uchun yuqori chegarada sichqon o’ng tugmasini bosganingizda hosil bo’lgan pop-up menuning mos buyruqlaridan foydalansangiz bo’ladi.