Kompyuter tizimlari arxitekturasi Mikroprotsessorlar

Hisoblash tizimlarining arxitekturasi. Hisoblashtizim – bubiryokibirnechakompyuterlarniyokiprotsessorlarni, dasturiyta’minotni, tashqiqurilmalarniaxborot-hisoblash jarayonini birgalikdabajarishuchun mо‘ljallangan tо‘plami. Hisoblashtizimidakompyuterbittabо‘lishimumkin, lekin kо‘pvazifalitashqiqurilmabilanbirgalikda ulangan bо‘lishi mumkin. Tashqiqurilmaning narxi kо‘pincha kompyuter narxidankо‘pmarotabaortiqbо‘ladi. Kо‘p tarqalgan bir kompyuterliXTgamisoltariqasidaaxborotgateleishlovberishtiziminikeltirishmumkin.Lekinhisoblashtiziminingananaviyvariantikо‘pkompyuterlivakо‘pprotsessorlivariantlardir.Birinchihisoblashtizimlaritezliknivaishlashishonchliliginioshirishmaqsadida hisoblash operatsiyalarniparallelbajarishyо‘lini qо‘llash orqali yaratilgan. Kompyuterningkeyingitezliginioshirishdagi “tо‘siq” bu elektromagnit tо‘lqinlarining tarqalishini oxirgi tezligi, yorug‘liktezligi – 300 000 km/s. XT elementlari orasidasignallarningtarqalishvaqtielektronsxemalarningо‘tishvaqtidananchaoshishimumkin. Shuning uchun operatsiyalarni qatʻiyketma-ketlikda bajarilishi fon Neyman tarkibli kompyuter gaxarakterlidir, bu tarkib esa XT tezligini jiddiy oshirishga imkonbermaydi. Operatsiyalarni bajarilishini parallelligi tizimtezliginijiddiyoshiradi; ushuningdek agarda operatsiyalarikkimarttabajarilsavaularningnatijalarisolishtirilsaishonchlilikni(tizimdagibittakompyuterbuzilsauningvazifasiniboshqakompyuterо‘z zimmasiga oladi) va tizim vazifasini tо‘g‘ri bajarilishinijiddiyoshirishimumkin.
Katta obyektni boshqaruvchi (firma, korporatsiya) axborot hisoblash tizimining vazifasini tizimlashtirish va tarkibini tahlillash natijasida quyidagi umumlashtirilgan vazifalarni aniqlash va ajratishga imkonberdi:

• 
  hisoblash – boshqarish tizimini qiziqtirgan sohalarning barchasida axborotlarga о‘z vaqtida vasifatliishlovberish;
  
• 
  kommunikatsion – berilganjoygaaxborotnioperativuzatishnitaʻminlash;
  
• 
  xabarberish – barcha kо‘rinishdagi zarurbо‘lgan axborotlarga tez egabо‘lish, qidirishva berishnitaminlash (ilmiy, iqtisodiy, moliyaviy, yuridik,tibbiyot, seysmik,texnikvaboshqa);
  
• 
  saqlash – zarur bо‘lgan axborotlarni uzluksizyig‘ish, tartibgasolish, saqlashvayangilash;
  
• 
  kuzatish – boshqarish uchun zarur bо‘lgan tashqi va ichki axborotni kuzatish va hosilqilish;