Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
9 
Kompyuter 
tarmoqlari turlari: 
mahalliy, minta-
qaviy va global 
11 
nazariy 
amaliy 
Kompyuter 
tarmoqlari 
turlari: 
mahalliy, 
mintaqaviy va 
global 
Kompyuter tarmoqlari 
turlari: mahalliy, 
mintaqaviy va global. 
Ularni bir biridan farqini 
tush-untring. 
10 
Faol va passiv 
uskunalar. Yakuniy 
va oraliq tizimlari 
2 
amaliy 
Faol va passiv 
uskunalar. 
Faol va passiv uskunalar. 
Yakuniy va oraliq 
tizimlari. Faol va passiv 
uskunalar, yakuniy va va 
oraliq tizimlari. 
11 
Sinxrom va 
asenxrom 
ma'lumotlarni 
uzatish rejimi. 
2 
amaliy 
Sinxrom va 
asenxrom 
ma'lumotlarni 
uzatish rejimi. 
Sinxrom va asenxrom 
ma'lumotlarni uzatish 
rejimi." Tarmoq-larning 
faol, passiv uskunalari 
vayakuniy oraliq 
tizimlarni tan-lashva 
kortochkalar yordamida 
taqqoslash jadvalni 
tuzish. 
12 
Tarmoq 
texnologiyalari. 
TokenRing texno-
logiyasi. 
11 
nazariy 
amaliy 
Tarmoq 
texnologiyalari
. 
Tarmoq texnologiyalari 
va ma'lumotlarni uzatish 
vositasiga ki-ish usullari. 
TokenRing texnologiyasi. 
13 
ArcNet 
texnologiyasi. 
11 
nazariy 
amaliy 
ArcNet 
texnologiyasi. 
Tarmoq texnologiyalari. 
Tarmoq texnologiyalari 
bilan tanlash. ArcNet 
tex-nologiyasi. 
14 
FastEthernet 
texnologiyasi. 
11 
nazariy 
amaliy 
FastEthernet 
texnologiyasi. 
FastEthernet 
texnologiyasi.10 
GigabitEthernet 
texnologiyasi usuli 
manzili, standartlari. 
15 
Kirish 
usullari.CSMA/ 
CD,CSM? CA 
11 
nazariy 
amaliy 
Kirish 
usullari.CSMA/ 
CD,CSM? CA 
Kirish usullari.CSMA/ 
CD,CSM CA.ATM va X.25 
texnologiyasi adreslash 
protokollar tarmoqni 
Ruhsat etilgan 
O'lchamlarni hisoblash. 
16 
Token Transfer 
(TDMA) 
11 
nazariy 
amaliy 
Token Transfer 
(TDMA) 
Token Transfer (TDMA). 
Tarmoq texnologiyasi-
ning qiyosiy xususi-
yatlarni jadval shak-lida 
ishlab chiqish 
17 
Mahalliy 
tarmoqlarning 
tarmoq 
topologiyasi 
11 
nazariy 
amaliy 
Mahalliy 
tarmoqlarning 
tarmoq 
topologiyasi 
Mahalliy tarmoqlarning 
tarmoq topo-logiyasi. 
"yulduz", "avtobush", 
"uzuk", kabi 
tapologiyalar 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
15 
18 
Ma'lumotlarni 
fizikaviy uzatish 
vositasiga kirish 
usuli bo'yicha 
kompyuter tar-
moqlari tasnifi. 
11 
nazariy 
amaliy 
Ma'lumotlarni 
fizikaviy 
uzatish 
vositasiga 
kirish usuli 
bo'yicha 
kompyuter 
tarmoqlari 
tasnifi. 
Ma'lumotlarni fizikaviy 
uzatish vositasiga kirish 
usuli bo'yicha kom-
pyuter tarmoqlari tasnifi. 
19 
Zamonaviy 
kompyuter tar-
moqlariga qo'y-
iladigan talablar va 
kompyuter tar-
moqlarini qurish-
ning asosiy mum-
molarni amaliy 
o'rganish. 
11 
nazariy 
amaliy 
Zamonaviy 
kompyuter 
tarmoqlariga 
qo'yiladigan 
talablar 
Zamonaviy kompyuter 
tarmoqlariga 
qo'yiladigan talablar va 
kompyuter tar-
moqlariini qurishning 
asosiy muamolarni 
amaliy o'rganish. 
20 
Asosiy va aralash-
tarmoq 
tapologiyalarni 
ishlab chiqish 
11 
nazariy 
amaliy 
"Asosiy va 
aralashtarmoq 
tapologiyalarni 
ishlab chiqish. 
"Asosiy va 
aralashtarmoq 
tapologiyalarni ishlab 
chiqish. Tarmoq 
arxikturasini yaratish. 
Aralash as-osida 
tarmoqni rivojlantirish. 
Tarmoq modellari
21 
Tarmoq model 
tushunchasi 
11 
nazariy 
amaliy 
Tarmoq model 
tushunchasi 
Tarmoq model 
tushunchasi 
22 
OSI tarmog'ining 
modeli 
11 
nazariy 
amaliy 
OSI 
tarmog'ining 
modeli 
OSI tarmog'ining 
modeli. Vazifalar va 
funktsiyalarni OSI modeli 
qatlami bo'yicha 
o'rganish. 
23 
OSI modelni 
qatlamlari 
11 
nazariy 
amaliy 
OSI modelni 
qatlamlari 
OSI modelni qat-lamlari 
24 
Tarmoq 
standartlari 
11 
nazariy 
amaliy 
Tarmoq 
standartlari 
Tarmoq standartlari 
25 
Xalqaro 
standartlar.Standar
tlar tashkilotlari 
11 
nazariy 
amaliy 
Xalqaro 
standartlar.Sta
ndartlar 
tashkilotlari 
Xalqaro standartlar. 
Standartlar tashkilotlari 
Tarmoq protokollari
26 
Tarmoq protoqol 
tushunchasi. 
2 
nazariy 
Tarmoq 
protoqol 
tushunchasi. 
Protokol 
tushunchasi.Tarmoq 
protoqol tushunchasi. 
Tarmoq modulligi va 
standartlashtirish. 
27 
Tarmoq 
modelining turli 
darajadagi 
11 
nazariy 
amaliy 
Tarmoq 
modelining 
turli 
Standartlarning 
manbalari. Tarmoq 
modelining turli 

---

16 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
protokollarning 
ishlash tamoyillari 
darajadagi 
protokollarnin
g ishlash 
tamoyillari 
darajadagi 
protokollarning ishlash 
tamoyillari 
28 
Protokol to'plami 
tushunchasi. 
11 
nazariy 
amaliy 
Protokol 
to'plami 
Protokollar turli 
qatlamlarda qanday 
ishlaydi. Protokol 
to'plami tushunchasi 
29 
TCP/IP transport 
protokolari 
11 
nazariy 
amaliy 
TCP/IP 
transport 
protokolari 
Ma'lum protokollarning 
farqlari va hus-usiyatlari. 
TCP/IP transport 
protokolari 
30 
TCP/IP protokol 
to'plamni 
o'rganish 
11 
nazariy 
amaliy 
TCP/IP 
protokol 
to'plamni 
o'rganish 
TCP/IP protokol 
to'plamni o'rganish. 
Tarmoqdan mus-taqilva 
tarmoqdan mustaqil 
protokollar , ularning 
tarmoqdagi o'zaro 
ta'siri. 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
17 
“TASDIQLAYMAN” 
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari 
________________M.Allamova 
“___”______2021 yil 
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI №1 
Guruhlar 
Dars o’tiladigan 
sana 
Mavzu(nomi): Kompyuter tarmoqlari.Asosiy tushunchalari. 
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
Ta’lim oluvchilar soni 
O’quv mashg’ulot shakli va turi 
O’quv mashg’ulot rejasi
1. Kompyuter tarmoqlari. 
2. Tarmoqlarning texnik vositalari. 
3. Internet tarmoqi xaqida tushuncha. 
O’quv mashg’ulotining maqsadi: 
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tushunchalari.
 
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni shakillantirish(mustahkamlash.). 
O’qitish natijasi 
Ushbu 
mavzuni 
o’zlashtirishnatijasida 
o’quvchida 
shakllanadigan asosiy bilim ko’nikma yoki kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar. 
1.
 
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tush-
unchalari bilan tanishtirish. 
2.
 
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tush-
unchalarga tasnifini berish. 
3.
 
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tush-
unchalari bilan tushuntirish. 
4.
 
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tush-
unchalarini ochib berish va boshqa. 
O’quv faoliyat natijalari. 
1.
Kompyuter 
tarmoqlari. 
Asosiy 
tushun 
chalari.ko’rsatadilar. 
2.
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tushun-chalarini 
tasniflaydilar, 
3.
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tushun-chalari aytib 
beradilar, 
4.
Kompyuter tarmoqlari. Asosiy tushun-chalarini izohlab 
beradilar. 
O’qitish metodlari 
Axborotli - kichik ma’ruza, namoish, «aqliy hujum», 
munozara 
O’qitish vositalari 
O’UM, tarqatma materiallar, slaydlar, proektor, kompyuter, 
klaster , T-sxema. 
O’quv faoliyatini tashkil etish shakllari 
Jamoa va guruhlarda ishlash 
O’qitish shart-sharoiti 
Texnik vositalar bilan ta’minlangan auditoriya 
Qautar aloqaning usul va vositalari 
Og’zaki nazorat, savol-javob 

---

18 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
O’quv mashg’ulotining texnologik xaritasi 
Ish bosqichlari va 
vaqti 
Faoliyatning mazmuni 
O’qituvchi 
Ta’lim oluvchi 
I-O’quv 
mashg’ulotiga 
kirish. 
(5 daqiqa) 
Tashkiliy qism:
1.1. O’quv fan nomini aytib, kurs doirasida dastlabki 
umumiy tasavvurni beradi hamda uslubiy va tashkiliy 
tomonlari bilan tanishtiradi 
Mashg’ulotga
tayyorlanadilar 
II-bosqich. Asosiy 
(65 daqiqa) 
Tayanch bilimlarini faollashtirish 
1.
Uyga berilgan vazifani nazorat qiladi hamda o’tilgan 
mavzu bo’yicha o’quvchilarga savollar beriladi , ularni 
baholaydi. 
Maqsad va vazifani belgilanishi. 
2. Mashg’ulotning nomi,rejasi,maqsadi va o’qitish natijalari 
bilan tanishtiradi. 
3. Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiradi; 
4. O’quv mashg’ulotida o’quv ishlarini baholash mezoni va 
ko’rsatkichlari bilan tanishtiradi. 
5. Tezkor –so’rov ,savol- javob ,aqliy hujum, 
pinbord,”o’ylang va juftlikda fikr almashing “,va boshqa 
texnikalar orqali bilimlarni faollashtiradi. 
Yangi o’quv material bayoni: 
6. Nazariy mashg’ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, 
o’qitish jarayonini tashkil etish bo’yicha harakatlar tartibini 
bayon etadi. 
Asosiy xolatlarni yozdiradi; 
7. Slaydlarni PowerPoint tartibda namoyish va sharxlash 
bilan mavzu bo’yicha asosiy, nazariy holatlarni bayon 
qiladi 
Yangi o’quv materialini mustahkamlash 
8. Mustahkamlash uchun savollar beradi. Jarayon kichik 
guruhlarda davom ettirishni ma’lum qiladi. 
9. Kichik guruhlarga bo’ladi, kichik guruh bilan ishlash 
qoidasi bilan tanishtiradi har bir guruhga topshiriq beradi 
va baholash mezoni bilan tanishtiradi. Ishni bajarish 
yo’riqnomasini beradi. 
10. Guruhlarda ishlashni boshlashga ruxsat beradi. Har bir 
kichik guruh ishtirokchisi vazifani bajarish tartibini 
tushunganligini aniqlash maqsadida qaytar aloqa 
o’tkazadi. 
Bajarish jarayonini kuzatadi, maslaxatlar beradi. 
Uyga vazifani taqdim 
etadilar. Savollarga 
javob beradilar. 
Mavzu va rejasini 
yozib oladilar. Diqqat 
qiladilar. Savollarga 
javob beradilar. Yozib 
oladilar. Diqqat 
qiladilar. Savollarga 
javob beradilar. 
Topshiriqni 
bajaradilar. Kichik 
guruhlarga 
bo’linadilar. Kichik 
guruhda ishlash 
qoidasi bilan 
tanishadilar. Har bir 
guruh o’z topshiriq 
varaqasi bo’yicha 
faoliyatini boshlaydi. 
Har bir guruh 
sardorlari chiqib o’z 
ishlarini taqdim 
qilishlarini aytadi. 
Berilgan qo’shimcha 
savollarga javob 
beradilar. Guruh ish 
natijalarini o’zaro 
baholaydilar. 
Ma’lumotlarni 
daftarga qayd 
qiladilar. 
III-bosqich. 
Yakuniy bosqich. 
(10 daqiqa) 
Mashg’ulot yakuni 
1. Faol ishtirok etgan o’quvchilarni javoblarini izohlab 
baholaydi va rag’batlantiradi. 
Uyga vazifani berilishi: 
2. Kelgusi mashg’ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan 
yo’riqnoma beradi. 
Baholari bilan 
tanishadilar. 
Topshiriqni yozib 
oladilar. 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
19 
KOMPYUTER TARMOQLARI. ASOSIY TUSHUNCHALARI 
REJA: 
1.
 
Kompyuter tarmoqlari. 
2.
 
Tarmoqlarning texnik vositalari. 
3.
 
Internet tarmoqi xaqida tushuncha. 
Kompyutredan turli masalalarni hal qilishda foydalanish mumkin.
Axborot almashish uchun magnit va kompakt disklardan foydalanish 
yoki boshqa kompyuterlar bilan umumiy tarmoqqa ulanish kerak bo`ladi. 
Kompyuterlarning o`zaro axborot almashish imkoniyatlarini beruvchi 
qurilmalar majmuiga 
kompyuter tarmoqlari 
deyiladi. Tarmoqning asosiy 
imkoniyatlari tarmoqqa ulangan kompyuterlar va axborot ashyolariga bog`liq. 
Axborot ashyolari 
deganda arxiv, kutubxona, fondlar, ma`lumot-lar ombori va 
boshqa axborot tizimlaridagi hujjatlar yig`indisi tushiniladi.
Tarmoqdagi kompyuterlarda saqlanayotgan axborot ashyolariga ushbu 
tarmoqqa ulangan boshqa kompyuterlar yordamida kirish mumkin.
Kompyuter soniga qarab tarmoqlar 
local, mintaqaviy 
va 
global 
tarmoqlarga bo`linadi. 
Local tarmoqlar
bir binoda yoki bir-biriga yaqin binolarda joylashgan 
kompyuterlarda o`zaro axborot almashish imkonini beruvchi tarmoq hi-
soblanadi. Bunday tarmoqlarda axborot almashinish aloqa qabellari (ba-zan, 
telefon tizimi yoki radiokanal) orqali amalga oshiriladi. Bunday foy-
dalanuvchilar tarmoqqa ulangan kompyuterlardagi ma`lumotlarni birgal-ikda 
qayta ishlash va ma`lumotlarni ayirboshlash va dastur, chop etish qu-rilmasi, 
modem va boshqa qurilmalardan birgalikda foydalanish imkoni-yatiga ega 
bo`lishadi. Shuning uchun, bittadan ko`p kompyuterga ega fir-malar o`z 
kompyuterlarini local tarmoqqa birlashtiradi. 
Local tar-moq
da kompyuterlar 
orasidagi masofa yaqin bo`lganligi bois, telefon kanallari-dan foydalanmasdan 
axborotni uzatish tezligini oshirish mumkin. Local tarmoqda axborotni uzatish 
uchun axborotni 
marshrutlash
va 
selektsiya-lash
lozim bo`ladi. 
M
arshrutlash
bu – kerakli manzilga axborot blokini uzatish yo`lini 
aniqlash jarayonidi. 

---

20 
Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
 
Selektsiyalash
– tegishli manzildagi axborotni saralash demakdir. Local 
tarmoqlar axborotni marshrutlash va selektsiyalash usuli bo`yi-cha ikki sinfga 
ajratiladi. Local tarmoqlar selektsiyalash orqali axbo-rotni bir abonent 
tizimidan boshqa tizimga o`tishni ta`minlaydi. 
Ishchi tizimlar
katta miqdordagi 
ma`lumotni, saqlash, izlash, murakkab hisoblashlar, mo-dellashtirish, dasturiy 
ta`minotni rivojlantirishga xizmat qiladi. 
Ma`muriy tizimlar tizimlar
tarmoqni boshqaradi. 
Kommunikatsion 
tizimlar
abonent tizimlar abonent tizimlar orasida axborotlarni uzatish uchun 
marshrutlashva bog`lanish-larni kommutatsiya qilish vazifasini bajaradi. 
Mintaqaviy tarmoq
– biror tuman, viloyat yoki respublika miqyosidagi 
kompyuterlarni o`zida mujassamlashtirgan tarmoq. Bunday tarmoqda bir 
nechta markazlashgan (ya`ni local tarmqlarni birlashtiruvchi) juda quvvatli 
serverlar mavjud bo`ladi va bunday serverlar o`rtasidagi axborot aloqa qabeli, 
optik tolali yoki sun`iy yo`ldosh radioaloqa kanallari yordamida uzatiladi. 
Global tarmoq 
– dunyoning ixtoyoriy davlatidagi kompyuterlarni o`zida 
birlashtirish imkoniga ega bo`lgan tarmoq. Bu tarmoq 
internet (Intranet) 
deb 
ham yuritiladi. Internet bilan birga intranet tushunchasi ham ishlatiladi. 
Intranet
– bu internet texnologiyasi, dastur ta`minoti va bayonnomalari 
asosida tashkil etilgan, ma`lumotlar ombori va elektron jadvallar bilan jamoa 
bo`lib jamoa bo`lib ishlash imkonini beruvchi korxona yoki tashkilot 
miqyosidagi yangi axborot muhitni tashkil etuvchi kompyuter 
tarmog`idir.Intranet boshqa kompyuter tarmoqlaridan quyidagi jixati bilan 
farqlanadi: bir yoki bir nechta serverdan tashkil topgan tarmoq mijozi undagi 
ma`lumotlardan foydalanish uchun ularning qaysi serverda, qaysi qatalogda, 
qanday nom bilan saqlanayotganligini, ularga kirish usul va shartlarini bilishi 
zarur bo`ladi. Internetda esa bunday nokulayliklarning oldi olingan bo`lib, 
uning foydalanuvchisi bunday ma`lumotlarni bilishi shart emas. Bundan 
tashqari, internet tarmog`ida mavjud bo`lgan barcha elektron xujjatlar va 
ma`lumotlar omborini giperbog`lanishlar yodamida o`zaro bog`lab yagona 
axborot muhiti qurish, unda qulay axborot qidiruv tizimlarini tashkil etish 
mumkin bo`ladi. 

---

Kompyuter tarmoqalri fanidan o’qitish materiallar to’plami 
 
Urganch shaxar Kompyuter texnologiyalari texnikumi
 
 
21 
“TASDIQLAYMAN” 
O’quv ishlari bo’yicha direktor
o’rinbosari 
________________M.Allamova 
“___”______2021 yil 
NAZARIY O’QUV MASHG’ULOTNING O’QITISH TEXNOLOGIYASI №2 
Guruhlar 
Dars o’tiladigan 
sana 
Mavzu(nomi): Kompyuter tarmoqlari rivojlanish tarixi 
O’quv mashg’ulotining o’qitish texnologiyasi modeli 
Vaqt: 80 daqiqa 
Ta’lim oluvchilar soni
 
O’quv mashg’ulot shakli va turi 
O’quv mashg’ulot rejasi
1. Internet haqida tushuncha 
2. Internetning jamiyat elitalari orasida tarqalishi 
3. Internetning aholi orasida tarqalishi 
O’quv mashg’ulotining maqsadi:
Kompyuter tarmoqlari rivojlanish tarixi
 
to’g’risidagi bilim (ko’nikma)larni 
shakillantirish(mustahkamlash.). 
O’qitish natijasi 
Ushbu mavzuni o’zlashtirishnatijasida o’quvchida 
shakllanadigan asosiy bilim ,ko’nikma yoki kompetensiyalar.
Pedagogik vazifalar. 
1