Kompyuter tarmoq. P. Qalxanov



Download 1,32 Mb.
Pdf ko'rish
bet32/72
Sana01.01.2022
Hajmi1,32 Mb.
#301923
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   72
Bog'liq
kompyuter tarmoqlari

Ma’ruza -6  

Mavzu: Internet- global komyuter tarmog‘i 

Reja: 

1.

 

Đ

nternet tizimi haqida asosiy tushunchalar 



2.

 

Đ

nternetning texnik tarkibiy qismi 



3.

 

«

Đ



nternet» tizimiga ulanish 

Đ

nternet tizimi haqida asosiy tushunchalar. 

Đ

nternet  deb  atalgan  elektron  ma`lumotlar  uzatish  tizimi  kaysidir  bir  insonning  ikki 

komp`yuterni  bir-biri  bilan  ulab,  ma`lumot  uzatish  mumkinligini  isbotlagandan  so’ng  paydo 

bo’ldi  desak  hech  ham  mubolag`a  qilmagan  bo’lar  edik.  Dunyo  miqyosidagi  hisoblash 

tarmog’ining ilk modeli xuddi shu tarzda vujudga keldi va shiddat bilan rivojlanib ketdi. Kurrai 

zaminning  deyarli  barcha  davlatlari  xududlarida  mavjud  bo’lgan  o’rgimchaksimon  ma`lumot 

almashinish va hisoblash tarmog’i (World Wide Web) planetamizning istalgan joyidagi insonlar 

bilan  aktiv  muloqot  qilishga  imkon  beradi  va  bu  bilan  xilma-xil  mamlakatlardagi  turfa  xil 

insonlarga  ular  orasidagi  sigsiy,  madaniy,  irkiy,  diniy  va  jugrofiy  farklarga  karamay,  erkin 

muloqot  qilish  imkonini  beradi.  Bu  esa  o’z  navbatida  informatsion  fazodagi  tub  ma`nodagi 

virtual  informatsion  erkinlikka  olib  keladi  va  ushbu  doirada  xur  fikrlashga  keng  imkoniyatlar 

yaratadi.  Bu  ma`noda  biz  xozir  kelajakda  shaxs  erkinligiga  katta  imkoniyatlar  yaratadigan  tub 

ma`nodagi va ozod informatsion jamiyat tashkil bo’lishi hamda rivojlanishi boskichidamiz desak 

aslo yanglishmagan bo’lar edik. 

Đ

nsonlar  ushbu  «virtual»  muloqot  vositasining  axamiyati  va  uning  insoniyat  jamiyatining 



rivojlanishiga  revolyutsion  va  evolyutsion  ta`sirini  yana  ko’p  marta  fikrlab  hamda  chukur 

muloxoza  kilib  ko’radilar. 

Đ

nternet   jamiyatning  rivojlanishida  va  bu  bilan  boGlik  xilma  xil 



imkoniyatlar  xosil  bo’lishida  juda  katta  axamiyatga  molik  bo’lishi  haqida  shubxalanmasa  ham 

bo’ladi.  Misol  sifatida  quyidagi  dikkatga  sazovor  rakamlar  va  ma`lumotlarni  keltirishimiz 

mumkin.  Ommabop  ma`lumot  olish  va  uzatish  vositasi  sifatida  50  millionlik  faol  mijozlarni 

to’plash uchun radioga 30 yil, televideniyaga esa 13 yil ketgan bo’lsa, xuddi shu natijaga erishish 

uchun  internetga  atigi  4  yil  zarur  bo’ldi  xolos.  Bundan  bugun  ham  internet  ommaviy  axborot 

vositalari  orasida  eng  oldingi  o’rinlardan  birini  egallab  turishi  aniqligi  uning  rivojlanishi  va 

amalda  ko’llanishi  imkoniyatlaridan  yaqqol  ko’rinib  turibdi.  Bugungi  kunda  internet  tarmog’i 

ko’rinishidagi  kiberfazo  120  milliondan  ortiq  xilma  xil  turdagi  kompyuterlarni  bir  biri  bilan 

birlashtirib  turgan  holda  ularning  samarali  ishlashini      ta`minlab  turibdi.  O’zbekistonda  ham 

internet  tarmog’iga  ulangan  komp`yuterlarning  soni  kun  sayin  o’sib,  foydalanuvchilar  miqdori 

ham ortib bormoqda. Maktablarda, oliy o’kuv yurtlarida, xilma xil turdagi litseylarda, kollejlarda 

va  boshqa  turdagi  o’kuv  muassasalarida  internetdan  foydalanishni  o’rganish   darslari  tashkil 

etilgan va o’quvchi-talabalar uni katta qiziqish bilan o’rganmokdalar. 

Đ

nternet  -  bu  avvaldan  qabul  qilingan  kelushuvlar  asosida  faoliyat  ko’rsatuvchi  jahon 

global  komp`yuter  tarmog`idir.  Uning  nomi  «tarmoqlararo»  degan  ma`noni  anglatadi.  U 

mahalliy  (lokal),  mintaqaviy  va  global  komp`yuter  tarmoqlarini  birlashtiruvchi  axborot  tizimi 

bo’lib,  o’zining  alohida  axborot  maydoniga  ega  bo’lgan  virtual  (hayoliy,  faqat  komp`yuter 

xotirasida mavjud bo’lgan) to’plamdan tashkil topadi. 

Đ

nternet  unga  ulangan  barcha  komp`yuterlarning  o’zaro  ma`lumotlar  almashish 



imkoniyatini  yaratib  beradi.  O’zining  komp`yuteri  orqali  internetning  hap  bir  mijozi  boshqa 

shahar  yoki  mamlakatga  axborot  uzatishi  mumkin.  Masalan,  Toshkentdagi  Navoiy  kutubxonasi 

katalogini ko’rib chiqishi, Amir Temur muzeyining oxirgi ko’rgazmasiga qo’yilgan eksponatlar 

bilan  tanishishi,  xalqaro  anjumanlarda  ishtirok  etishi,  bank  muomalalarini  amalga  oshirishi  va 

hatto  boshqa  mamlakatlarda  istiqomat  qiluvchi  tarmoq  mijozlari  bilan  shaxmat  o’ynashi 

mumkin. 



 

22 


Đ

nternet XX asrning eng buyuk kashfiyotlaridan biri hisoblanadi. Ushbu kashfiyot tufayli 

butun  jahon  bo’ylab  yoyilib  ketgan  yuz  millionlab  komp`yuterlarni  yagona  axborot  muhitiga 

biriktirish imkoniyati tug`ildi. 

Foydalanuvchi  nuqtai-nazaridan  tahlil  kiladigan  bo’lsak,  internet,  birinchi  navbatda, 

tarmoq  mijozlariga  o’zaro  ma`lumotlar  almashish,  virtual  muloqot  qilish  imkonini  yaratib 

beruvchi  axborot  magistrali  vazifasini  o’taydi,  ikkinchidan  esa,  unda  mavjud  bo’lgan 

ma`lumotlar  bazasi  majmuasi  dunyo  bilimlar  omborini  tashkil  etadi.  Bundan  tashqari,  internet 

bugungi  kunda  dunyo  bozorini  o’rganishda,  marketing  ishlarini  tashkil  etishda  zamonaviy 

biznesning muhim vositalaridan biriga aylanib bormoqda. 

Đ

nternet o’zini o’zi shakllantiruvchi va 



boshqaruvchi murakkab tizim bo’lib, asosan uchta tarkibiy qismdan tashkil topgandir: 

texnik; 

dasturiy; 

axborot. 

Đ

nternetning texnik tarkibiy qismi har xil turdagi komp`yuterlar, aloqa kanallari (telefon, 



sputnik,  shisha  tolali  va  boshqa  turdagi  tarmoq  kanallari)  hamda  tarmoq  texnik  vositalaridan 

tashkil  topgandir. 

Đ

nternetning  ushbu  texnik  vositalarining  barchasi  doimiy  va  vaqtinchalik 



asosda  faoliyat  ko’rsatishi  mumkin.  Ulardan  ixtiyoriy  birining  vaqtinchalik  ishdan  chiqishi 

Đ

nternet tarmog`ining umumiy faoliyatiga aslo ta`sir etmaydi. 



Đ

nternetning  dasturiy  ta`minoti  (tarkibiy  qismi)  tarmoqqa  ulangan  xilma-xil 

komp`yuterlar  va  tarmoq  vositalarini  yagona  standart  asosida  (yagona  tilda)  muloqot  qilish, 

ma`lumotlarni  ixtiyoriy  aloqa  kanali  yordamida  uzatish  darajasida  qayta  ishlash,  axborotlarni 

qidirib  topish  va  saqlash  hamda  tarmoqda  axborot  xavfsizlikni  ta`minlash  kabi  muhim 

vazifalarni amalga oshiruvchi dasturlar majmuasidan iboratdir. 

Đ

nternetning  axborot  tarkibiy  qismi 



Đ

nternet  tarmog`ida  mavjud  bo’lgan  turli  elektron 

hujjat,  grafik  rasm,  audio  yozuv,  video  tasvir  va  hokazo  ko’rinishdagi  axborotlar  majmuasidan 

tashkil topgandir. Ushbu tarkibiy qismning muhim xususiyatlaridan biri, u butun tarmoq bo’ylab 

taqsimlanishi  mumkin.  Masalan,  komp`yuteringizda  o’qiyotgan  elektron  darsligingizning  matni 

bir  manbadan,  rasmlari  va  tovushi  ikkinchi  manbadan,  videotasvir  va  izohlari  esa  uchinchi 

manbadan  olinishi  mumkin.  Shunday  qilib,  tarmoqdagi  elektron  hujjatni  o’zaro  moslashuvchan 

"giper-bog`lanishlar"  orqali  bir  necha  manbalar  majmuasi  ko’rinishida  tashkil  etish  mumkin 

ekan.  Natijada  millionlab  o’zaro  borlangan  elektron  hujjatlar  majmuasidan  tashkil  topgan 

axborot muhiti hosil bo’ladi

Nega  insonlar  internet  bilan  ishlashga  bunchalik  qiziqadilar,  degan  savolga  javob  berish 

uchun  undan  foydalanib  xosil  qilinagtgan  imkoniyatlar  bilan  boGlik  bir  kancha  misollar  ko’rib 

chiqamiz.  Buni  internetdagi  «Rambler»  deb  atalgan  rusiyzabon  informatsion  sistema  bilan 

sodda usulda tanishtirishdan boshlaymiz.  

Uni  katta  shaxarning  katta  bir  maydoni  sifatida  tushunib,  undan  bir  kancha  xar  xil 

nomlangan  ko’chalar  xilma  xil  tomonlarga  tarkalib  ketgan  deb  faraz  kilsak,  ko’chalarning  biri 

sportga  qiziqkanlar  uchun,  ikkinchisi  ta`limga  qiziquvchilar  uchun,  keyingisi  san`atga 

ishkibozlar uchun,yana biri ishga kirish uchun imkonyat kidiruvchilar uchun va xakozolar desak 

bo’ladi.  Siz  fakat  nimani  tanlaganingizni  tegishli  adresni  tergan  holda  aniqlashingiz  lozim 

bo’ladi  xolos.  Ushbu  elektron  ko’chalarda  xilma  xil  ranglarda  virtual  reklamalar  –  bannerlar 

tovlanib turgan bo’ladi. Tanishuv klublari, yangi xajviyalar, turistik byurolar, virtual kazinolar va 

shunga  o’xshash  qiziqarli  imkoniyatlar  sizda   internet  bilan  ishlashga  yana  ham  katta  ishtigk 

xosil kiladi. 

 Kerakli  elektron  adreslarni   bilmagan  kimsalarga  rambler  ma`lumotlar  byurosini  taklif 

kiladi  va  undan  juda  ko’p  xil  ma`lumotlar  olish  imkoniyati  yaraladi.  Masalan,  «klyuchevıe 

slova»  darchasida  «kurs  dollara»  so’zini  tersangiz,  sizga  o’sha  zaxoti  bunday  ma`lumotlar 

olinishi  mumkin  bo’lga  bir  kancha  saytlarning  elektron  adreslari  ko’rsatiladi.  Agar  internetda 

ishlovchida  biroz  bo’sh  vaqt    bo’lsa,  unda  xilma  xil  joylarga  sagxat  qilish  imkoniyati  yaraladi. 

Bunday  sagxatni  masalan 




Download 1,32 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   28   29   30   31   32   33   34   35   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish