Kompyuter tarmaqlarí PÁNI

KOMPYUTER TARMAQLARÍ PÁNI

5-LEKCIYA
Tema: Kompyuter tarmaqlarınıń topologiyası boyınsha klassifikaciyalaw usılları. Kompyuter tarmaqlarınıń fizikalıq ortalıqqa kiriw usılı boyınsha klassifikaciyalaw
Tapologiya degende tarmaq kompyuterleriniń bir-birine salıstırǵanda fizikalıq jaylastırıw hám olardı baylanıs liniyalari menen jalǵawı túsiniledi. Topologiya túsinigi eń aldın lokal tarmaqlarǵa tiyisli bolib, olarda baylanıslar dúzilisin ańsat kóriw múmkin. Global tarmaqlarda baylanıslar dúzilisi paydalanıwshılardan ádetde jasırılǵan hám onsha zárúrli emes, sebebi hár bir baylanıs seansı jeke óziniń jolı menen orınlanıwı múmkin. Al endi tarmaq tapologiyası degende kompyuterlerdiń fizikalıq jaylasıwı hám baylanıs kanalları túsiniledi. Tarmaq topologiyasi túrli tarmaqlardı salıstırıwlaw hám klassifikaciyalawǵa múmkinshilik beredi. Tarmaq qurılmaların (topologiyaların) jalǵawdıń kóplegen usılları bar.
Shina usılı (yamasa Bus) – barlıq kompyuterler baylanıs liniyasına parallel jalǵanadı. Hár bir kompyuterden informaciya bir waqıtta barlıq kompyuterlerge uzatıladı.



1-súwret
Shina topologiyada tarmaqtaǵı barlıq abonentler teń huqıqlı bolıp esaplanadı. Shinada baylanıs kanalı jalǵız, sonlıqtan informaciya almasıwı náwbet penen bolıwı zárúr. Tarmaqqa bir waqıtta abonentlerdiń múrjááti konfliktlerdi payda etiwi múmkin. Shinaǵa jańa abonentlerdi qosıwdı hátte tarmaq islep turǵan waqıtta da ámelge asırıw múmkin. Basqa tapologiyalarǵa salıstırǵanda baylanıs kabelleri de minimal baladı. Áhmiyetli tárepi qálegen abonenttiń isten shıǵıwı basqa abonentlerge tásir kórsetpeydi. Kabel úzilgen jaǵdayda 2 isshi tarmaqlı shinalar payda boladı.
Juldız usılı (Star) – oraylıq bir kompyuterge qalǵan barlıq kompyuterler óz aldına baylanıs kanalları arqalı jalǵanadı. Periferiyalıq kompyuterlerden informaciya tek ǵana oraylıq kompyuterge, al oraylıq kompyuterden bir neshe kompyuterlerge beriledi.



2-súwret
Juldızlı topologiyada baylanıs oraylı orındı belgilep beredi. Oraylıq kompyuter joqarı terminli bolıwı zárúr. Sebebi tarmaqtıń barlıq funkciyaları orayı arqalı ótedi. Periferiyalıq kompyuterlerdiń isten shıǵıwı basqa abonentlerge tásir kórsetpeydi. Bul topologiyanıń tiykarǵı kemshiligi abonentler muǵdarınıń sheklengenligi, oraylıq abonent kóbi menen 8-16 shekem periferiyalıq sbonentlerge xızmet kórsetiwi múmkin. Juldızlı topologiyada qosımsha periferiyalıq abonent ornına oraylıq abonent jalǵaw múmkin.
Sheńber usılı (Ring) – kompyuterler izbe-iz sheńberge jalǵanadı. Informaciya almasıw tek ǵana bir baǵdar boyınsha uzatıladı. Hár bir kompyuter tek ǵana bir kompyuterge maǵlıwmat uzatadı. Sheńber topologiyada bir kompyuterdiń islemey qalıwı pútin tarmaqtı buzadı hám jańa kompyuter jalǵaw tarmaqtı óshiriwdi talap etedi. Tarmaqta informaciya uzatıw tezligi oǵan jalǵanǵan kompyuterler sanına tuwrı proporcianal ózgeredi.

3-súwret

Bazda terek strukturaǵa iye bolǵan bir neshe túrdegi topologiyanı birlestiriw múmkin.


4-súwret
Bunnan basqa da biz aralas topologiyalı strukturalardı da ushıratıwımız múmkin.


5-súwret