Kompyuter modellari

Iqtisodiy qism.

loyihani texnik-iqticodiy acoclash.

Ushbu bo'lim "Kompyuter modellari" elektron darsliklari bo'yicha o'quv qo'llanmasini tayyorlash uchun ishlab chiqilgan dasturiy ta'minotning texnik va iqtisodiy ko'rsatkichlarini hisoblab chiqadi..

Elektron o'quv kursini rivojlantirish hozirgi paytda o'qituvchi va talabalarni o'quv jarayoniga yordam berishga qaratilgan axborot texnologiyalarini rivojlantirishda muhim yo'nalish hisoblanadi. Asosiy printsiplardan kelib chiqadigan bo'lsak, "bizning davrimizning shaxsini har tomonlama rivojlantirish kognitiv manfaatlar shakllantirilmasdan amalga oshirilmasligi" va zamonaviy axborot texnologiyalariga yangi axborot texnologiyalarini o'qitish masalalarining dolzarbligi, shuningdek, elektron o'quv kursini joriy qilishdir. Shunday qilib, oliy ta'lim muassasalarida axborot sohasida oliy o'quv yurtida o'qitish vositasi sifatida elektron o'quv materiallarini qo'llash sohasining doimiy kengayib borayotgan sohasi va bunday materiallarning o'ziga xos xususiyatlarining yo'qligi o'rtasida ziddiyat mavjud bo'lib, ulardan foydalanish o'quvchilarning ta'lim va bilim faoliyatini faollashtirish imkonini beradi. "Elektron-optik, electron va rengen nurli asboblar" fanidan laboratoriy ishlarini bajarish bo`yicha uslubiy ko`rsatma tayorlab o'qitishning samaradorligini oshirish quyidagi yo'nalishlarda amalga oshirilishi mumkin:

- "Elektron-optik, electron va rengen nurli asboblar" fanidan elektron o'quv kursi ishlab chiqiladi va amalga oshiriladi;

- talabalarning ta'lim-ma'rifiy faoliyati faollashadi;

- Materiallarni taqdim etishning turli texnologiyalari ratsional ravishda birlashtiriladi.

Loyihaning iqtisodiy samaradorligini hisoblash uchun uning narxini hisoblab chiqish, xarajatlarni hisoblash, investitsiya qilingan mablag'lar (investitsiyalar) va sof foyda aniqlash kerak.

Tannarx-bu mahsulotni ishlab chiqarish va sotishning umumiy qiymati xarajatdir.

Xarajatga quyidagilar kiradi:

• asosiy materiallar, sotib olingan buyumlar (M);

• texnologik maqsadlar uchun elektr energiyasi (El.);

• to'lov (Z);

• ijtimoiy ehtiyojlar uchun ajratmalar (Ijtimoiy.);

• amortizatsiya (A);

• boshqa xarajatlar (Ex.).

Materiallarning narxini hisoblash

Materiallarning qiymati alohida mahsulot uchun xarajatlarning to'g'ridan-to'g'ri

belgilanishi asosida hisoblash usuli bilan aniqlanadi. Hisoblash uchun ma'lumotlar jadvallarda berilgan.

Material, ishlab chiqarish zaxiralarini sotib olish investitsiya hajmi.

1.Jadval

№	Materiallar nomi	Soni	Donasining baxosi	QQS (НДС) 20%	Umumiy qiymati
1	Плата	1	100000	20000	120000
2	Схема	1	100000	20000	120000
3	Программа	1	200000	40000	240000
4	Сезгир элемент	2	50000	10000	120000
	Жами:				600000

Arzon baholi invertarlar va o’lchov-nazorat asboblari nisotibolish

investitsiya hajmi. 2.Jadval

№	Materiallar nomi	Soni	Donasiningbaxosi	QQS(НДС)20%	Umumiy qiymati
1	Электрон улчов асбоб	1	100000	20000	120000
2	Сим ( метр)	25	1000	200	30000
3	Паяльник	1	50000	10000	60000
4	Кургошин (гр)	100	500	100	60000
	Жами:				270000

Asosiy fondlar qiymati

3.Jadval

№	Nomlanishi	Soni	Asosiy fondlarni baxosi
1	Бино	1	800 000
2	Ускуналар		100000
3	Транспорт харажатлари		50000
4	Бошка харажатлари		50000
	Жами:		1000000

Amortizatsiya ajratmasi АФ 20% tashkil qiladi.
А_отч=20%×ОФ/12
А_отч=0,2* =0,2*1000000/12=16666.66 сум
Joriy tamirlash va texnik hizmat uchun harajatlar АФ qiymatining 12%.
Р_т=12%×ОФ/12
P_T=0,12* =0.12*1000000/12=10000

Loyihani ishlab chiquvchilarning ish haqini hisoblash

4.Jadval

№	Ishlar nomi	Davomiyligi	Bir kunlik Ish haqi	Bajarilgan ishning qiymati
1	Loyiha mavzusini shakllantirish va uni tasdiqlash	1	20000	20000
2	ITA tanlash va tanishish	2	15000	30000
3	Informatsion ta’lim bilan tanishish	2	15000	30000
4	Loyihaning texnologik jarayonlarini o’rganish	2	20000	40000
5	Chizma chizish va uni hisoblash	2	25000	50000
6	Ishning texnologik jarayonlari	2	25000	50000
7	Ba`zi qisimlarni tanlash	2	20000	40000
8	Materiallar va butlovchi qismlarni yeq`ish	2	30000	60000
9	Tarkibiy qismlarni nazorat qilish	2	20000	40000
10	Uskunalarni yegish	2	30000	60000
11	Tajriba o`tkazish	1	27000	27000
12	Tajriba natijalarini tahlil qilish	2	25000	50000
13	Samaradorligini hisoblash	1	20000	20000
	Jami	24		517000

Asosiy ish haqi – barcha ishchilarning ish haqi va 40% miqdorida mukofot pulining yig’indisi sifatida aniqlanadi.

З_ос=СОТ×0,4+СОТ

З_ос=СОТ+0.4*СОТ=517000+1.4=723800 сум

Qo’shimcha ish haqi – asosiy ish haqining 10% hisobidaolinadi.

З_д=К_д×З_ос

З_д=0.1*З_ос=0.1*723800=72380

Mehnatga haq to’lash fondi asosiy va qo’shimcha ish haqlarining yig’indisi sifatida aniqlanadi.

ФОТ=З_ос+З_д

ФОТ=З_ос+З_д=723800+72380=796180

Ijtimoiy ehtiyojlarga harajatlar ФОТdan 25% miqdorida hisoblanadi.

О_фсс=0,25×ФОТ

Офсс=0.25*ФОТ=0.25*796180=199045

Transport harajatlari asosiy ish haqidan 20%

Р_тр=0,2×З_ос

P_тр=0.2*З_ос=0.2*723800=144760

Elektr energiyasiga bo’lgan harajatlar quyidagi formuladan aniqlanadi.

W=N×T×S

W=6*96*331=190656 so’m

N- o’rnatilgan quvvat

T – ishlatilgan vaqt,

Uzunligi 6m, Eni 4m, V=6*4= 24m²

Investitsiya hajmi quyidagi formuladan aniqlanadi

K=МПЗ+ФОТ+Аоф+

К=600000+796180+16666.66+10000+199045+144760+190656=1957307.66сум

O’rganilgan ishning harajat smetasi

5.Jadval

№	Harajarlar nomi	Qiymati
1	Bajarilgan ishning qiymati	3292588,3
2	Ishlab chiqarish harajatlari	2532760,24
3	Ishlab chiqarish tannarxi	2453142,24
4	Davr harajatlari	79618
5	Material harajatlari	1390656
6	Xom-ashyo	600000
7	Elektroenergiya	190656
8	ФОТ	796180
9	Ijtimoiy sug’urta	199045
10	Amortizatsiya	16666.66
11	Boshqa harajatlar	50594,58
12	Asosiy ish haqi	723800

Iqtisodiy samarani quyidagi formuladan aniqlaymiz.

Э=(C1-C2)×Q

Э=(С1­-С2)Q=(3292588,3-2532760,24)=759828,1 сум

C1 va C2 – avvalgiva keying tannarx, C1=C2×1,3

Q – ishlabchiqarishhajmi

Rentabellikni aniqlaymiz

R=(Э×100%)/K

R=Э*100/К=759828,1 *100/1957307.66=38,8 %

Qoplanish muddatini aniqlaymiz

T_ок=K/Э

T_ok=K/Э=1957307.66/759828,1 = 2,6

Э – iqtisodiy samara

K –kapital

Bajarilgan ishning iqdisodiy samaraorligini aniqlash 6.Jadval

№	Ko’rsatkichlarnomi	O’lchovbirligi	Qiymati	Izoh
1	Bajarilgan ishning qiymati	So’m	3292588,3	Tablitsa
2	Ishlab chiqarishharajatlari	So’m	2532760,24	Tablitsa
3	Investitsiya	So’m	1957307.66	Formula
4	Iqtisodiy samara	So’m	759828,1	Formula
5	Qoplanish muddati	Oy	2,6	Formula
6	Rentabellik	%	38,8%	Formula