Kompyuter injiniring" fakulteti "Kompyuter Tizimlari" kafedrasi

Ikkinchi Jahon urushi tugagandan so'ng va 1946 yil fevral oyida ENIAC bo'yicha ish tugagandan so'ng, muhandislar va olimlar jamoasi ajralib chiqdi, Jon Mauchli, Jon Ekkert biznesga kirishga va tijorat asosida kompyuterlar yaratishga qaror qilishdi. Von Neumann, Goldstein va Burks Ilg'or tadqiqotlar institutiga o'tishdi va u erda ular EDVACga o'xshash "IAS-mashina" kompyuterlarini yaratishga va undan tadqiqot ishlarida foydalanishga qaror qilishdi. 1946 yil iyun oyida ular hozirgi klassik maqolada "Elektron hisoblash qurilmasining mantiqiy dizaynini dastlabki ko'rib chiqish" maqolasida kompyuterlarni qurish tamoyillarini bayon qildilar. O'shandan beri yarim asrdan ko'proq vaqt o'tdi, lekin unda ilgari surilgan qoidalar bugungi kunda ham o'z ahamiyatini saqlab kelmoqda. Maqolada raqamlarni ifodalash uchun ikkilik tizimdan foydalanish ishonchli tarzda asoslanadi va aslida ilgari barcha kompyuterlar qayta ishlangan raqamlarni kasr shaklida saqlagan. Mualliflar ikkilik tizimning texnik amalga oshirish uchun afzalliklarini, undagi arifmetik va mantiqiy amallarni bajarish qulayligi va qulayligini namoyish etdilar. Kelajakda kompyuterlar axborotning raqamli bo'lmagan turlarini - matnli, grafik, ovozli va boshqalarni qayta ishlashni boshladilar, ammo ikkilik ma'lumotlarni kodlash hali ham har qanday zamonaviy kompyuterning axborot asosini tashkil qiladi.

Mikroprotsessor arxitekturasi – foydalanuvchi nuqtai nazaridan qaraladigan mantiqiy tuzilish bo’lib, MP tizimini tuzish uchun zarur bo’ladigan funktsiyalarning apparatlar va dasturlar vosita amalga oshirilishiga ko’ra mikroprotsessorda joriy etiladigan imkoniyatlarni belgilab beradi. Mikroprotsessor arxitekturasi tushunchasi quyidagilarni aks ettiradi: mikroprotsessor tuzilishini, ya’ni mikroprotsessorni tashkil etadigan tarkibiy qismlar komponentlarining majmui va ular orasidagi aloqalarni (foydalanuvchi uchun mikroprotsessorning registrli modeli bilan cheklanish kifoyadir); ma’lumotlarning taqdim etilish usullari va ularning formatlarini; tuzilishning dasturiy jihatdan foydalanuvchi uchun tushunarli bo’lgan barcha elementlariga murojaat qilish usullarini (registrlarga, doimiy va tezkor xotiralar uyalariga, tashqi qurilmalarga ma’lum manzil bo’yicha murojaat qilish); mikroprotsessor tomonidan bajariladigan operatsiyalar to’plamini; mikroprotsessor tomonidan shakllantiriladigan va uning ichiga tashqaridan kirib keladigan boshqaruvchi so’zlar va signallar tavsifini; tashqi signallarga bildiriladigan munosabatlarni (uzilishlarga ishlov berish tizimi va shu kabilar).