B u n d a q u y id a g i j u d a m u h im ik k i o m iln i
inobatga olish zarur:
1) p ro p o r siy a la m i id r o k etish s h a k l y u z a s i va
u ning k o ‘rib id ro k qilinishini u m u m an o 'z g a rtira
o ladigan qiyofasi xususiyatiga b o g iiq ;
2 )
p r o p o r s i y a la s h
s h a k ln in g
h a m m a
elem entlarini inson bilan, a lb a tta , n isbatlashtirilgan
b ir - b ir ig a t a ’s ir e tu v c h i n is b a tla r n in g y a g o n a
sistem asida q a m ra b olishi kerak.
B a d iiy o b r a z g a if o d a v iy lik b e r is h d a s h a k l
p r o p o r s i y a la r i a lo h i d a a h a m i y a t k a s b e ta d i.
K v a d r a t fig u r a d a n h o s il b o i g a n h is - tu y g ‘u n i
m u h o k am a qilib, biz n ning to m o n lari o ic h a m la ri
m u n o sab atig a ah am iy at berm adik. U 1:1 n isb atd a
e d i. B u m u n o s a b a t n i 1:10 q i li b o ‘z g a r t ir i b
k o 'r a y lik . E n d i fíg u ra n in g jo y la s h is h ig a q a r a b
u n in g x u s u s iy a t la r i n a m o y o n b o i a d i : y o k i
m u s ta h k a m lig i
k u c h a y a d i
y o k i
h a r a k a t
im koniyatini oshirib, fig u ra yengillashadi.
Badiiy obrazni yechish u chun fa q at yaxlit shakl
e m a s, u n in g b o i a k l a r i n is b a tla r i h a m m u h im .
Q ism lam ing yaxlitlik bilan proporsional m unosabati
uni talqin qilishning tu rli varinatlarini beradi.
P roporsiya (nisbat) - a sa r elem entlari orasidagi
v a b o s h l a n g ‘ic h d e b q a b u l q ilin g a n , u n d a g i
y ax litlik n in g q ism larig a n is b a ta n m u v o fiqligidir.
H a r q an d ay m utan o sib lik m a n a shunga asoslanadi.
S hakl p roporsiyalari h a q id a gapirishni boshlab,
k o n tr a s tla s h tir is h , y a ’ni ta f o v u tla r n i, q a ra m a -
q a r s h ilik la r n i ta q q o s la s h d a q u r ilg a n u n in g
ifodaliligini t a ’kidlam aslik m um kin emas. M asalan,
k a tta shakl va kichik d etallar k o n trastid a , d o g ‘ va
c h iz iq n in g y o p iq v a o c h iq s h a k l k o n t r a s t
m u n o s a b a t i d a u n in g a h a m iy a ti k a t t a . S h a k l
sezilarsiz d a ra ja d a o ’z g arg a n d a (n y u a n s), u n in g
o ‘lcham va tuzilishi o ‘z ifodaviyligini yo‘q o tm ag an
h o ld a b o s h q a ta rz d a g i o b r a z la r p a y d o b o i a d i .
S h a k ln i p la s tik fa o l ta s h k il q ilu v c h i v o s ita la r
q a to rid a ritm ni k o 'rsa tis h m um kin.
U y g 'u n ü k n in g asosiy vositalarid an biri b o ig a n
p r o p o r s i y a g a ( y a x litlik v a q is m la r a lo q a s i)
aham iy atn i q aratam iz. Y axlit a sa r birligi m avzusini
d av o m ettirib, shuni tasdiqlaym izki, p ro p o rsiy alar
- aso sid a yaxlitlik va shu yaxlitlikni tashkil etuvchi
q is m la r n in g m u n o s a b a t l a r i g 'o y a s i y o tu v c h i
vositadir. P ro p o rsiy a deg an d a yaxlitlik qism larining
o 'z a r o v a s h u y a x litlik b ila n m u n o s a b a ti
tu sh u n ila d i.
R e n e s s a n s
d a v r id a
o ‘r t a
p r o p o r s io n a l
m u n o s a b a t n i b e n a z ir n i s b a t d e b a ta g a n l a r .
L e o n a rd o d a V inchi
(U y g 'o n ish ) proporsiyalash
sistem asi bilan ishlab, unga «oltin kesim » n o m in i
beradi.
U y g ‘u n lik n i y a ra tis h u c h u n , y a ’ni y ax lit a sa r
y aratish u ch u n rassom , ta b ia t q o n u n larin i egallashi
v a u n d an s o ‘ng q o ila y bilishi lozim.
Shuni aytish k erakki, p roporsiyalash m uam m osi
- f ik r la s h n i t a l a b q ilu v c h i m u r a k k a b b a d iiy
m u am m o lard an biridir.
«Inson ham m a narsaning o'icham idir». D elfïya
ib o d atx o n asi m arm arto sh id a shu n d ay ib o ra o'y ib
yozilgan. Bu so ‘z la r m asshtabning asosiy g ‘oyasini
a n iq ta ’riflab beradi. In so n nim ani y aratsa , u о ‘zi
u ch u n v a o ‘ziga m oslab y aratadi.
M a ssh tab g a propo rsio n allash tirish sistem alarini
t o ‘g ‘r i q o i la s h o rq a li erishiladi. S haklni a lo h id a
detallarg a a jra tib , kerakli m assh tab g a ega b o iis h
m u m k in . S hakl sirliroq, m a ’nosizroq id ro k qilinadi.
V a a k sin c h a , u n i y irik la sh tirib , m a y d a n a r s a la r
bilan, a tay in kiritilgan va kichraytirilgan elem entlar
b ila n t a q q o s la b ( d e m a k , k o n t r a s t n i q o i l a b )
m a h o b a t li i d r o k q ilin u v c h i s h a k ln i y a r a t is h
m u m k in . u n g a k a tta m a ’n o lilik b e rish m u m k in .
M assh tab v ositasida obrazning z a ru r ifodaviyligiga
fa q at shakl bilan ishlab em as, balki b o sh q a - rang
va fa k tu ra k a b i ifo d a v o sitalarin i t o ‘g ‘ri q o i la b
ham erishish m um kin.
B inobarin, a sa r m asshtabliügi absolyut k a tta lik
b ila n b e lg ila n m a y d i. 0 ‘lc h a m i j ih a t id a n k a tt a
b o i m a g a n a s a r y irik m a s s h ta b g a e g a b o i i s h i ,
m a h o b a tli o b r a z la r n i if o d a e tis h i m u m k in . V a
a k s in c h a , k a tta lig i b o ‘y ic h a y irik a s a r b a ’z id a
k ichikdek id ro k qilinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
