Kompleks ishlab chiqarish xarajatlarining taqsimlanishi va qo‘shimcha mahsulot ishlab chiqarish

Tayanch atamalar:
1. Qo‘shma ishlab chiqarish jarayoni
(Joint production process)
bu bir ishlab chiqarish
jarayonida ikkita va undan ortiq mahsulot ishlab chiqarish amalga oshiriladigan jarayonga
aytiladi.
2. Qo‘shma mahsulot
(Joint product)
qo‘shma ishlab chiqarish jarayonida texnologik
jarayonning ma’lum nuqtasigacha birgalikda qayta ishlanadigan, ajralgandan keyin alohida
identifikatsiyalanib sotishga tayyor holga keltiriladigan yoki boshqa qayta ishlash jarayoniga
o‘tkaziladigan mahsulotlarga aytiladi. Agar qo‘shma mahsulotlarning ichida bittasi boshqalariga
nisbatan yuqori sotish qiymatiga ega bo‘lsa bu 
asosiy mahsulot 
deb ataladi.
3. Ikkilamchi mahsulot
(By product)
bu asosiy mahsulot bilan birgalikda ishlab
chiqariladigan va texnologik jarayonning ma’lum nuqtasida qo‘shma mahsulotdan ajraladigan
hamda sotish narxi nisbatan kichik bo‘lgan mahsulotga aytiladi.
4
. 
Qo‘shma tannarx
(joint cost)
- bu har bir jarayonning oxirigacha, ya’ni mahsulotlar
ajralgunga qadar amalga oshirilgan xarajatlarga aytiladi.
5.
Ajralish nuqtasi (split-off point)
bu jarayon tugashi bilan mahsulotlar ajralib alohida
indentifikatsiyalanadigan, ya’ni texnologik ishlov berish jarayonida mahsulot biri ikkinchisidan
jismoniy ajralib kelgusida ularning mahsulot tannarxini alohida hisoblash mumkin bo‘lgan
nuqtasidir.
6
. 
Bo‘lingan xarajatlar
(Separable costs)
- bu ajralish nuqtasidan keyin alohida olingan
mahsulotlarga qayta ishlash uchun amalga oshirilgan xarajatlardir.
7.
 
Sof sotish mumkin bo‘lgan qiymati
(Net realizable value)
- bu ajralish nuqtasidagi
sotishilishi mumkin bo‘lgan qiymati minus sotish va distributsiya xarajatlari.