Компьютер тизимлари ва тармо?лари тайёр

 
Ахборотларни криптографияли ҳимоялаш тамойиллари. 
 

Криптография — маълумотларни ўзгартириш усулларининг 
тўплами бўлиб, маълумотларни ҳимоялаш бўйича қуйидаги иккита 
асосий муаммоларни ҳал қилишга йўналтирилган: махфийлик; 
яхлитлилик. 
Махфийлик орқали ёвуз ниятли шахслардан ахборотни яшириш 
тушунилса, яхлитлилик эса ёвуз ниятли шахслар томонидан ахборотни 
ўзгартира олмаслик ҳақида далолат беради. 
Очик
 матн 
Шифрлаш 
алгоритми 
Шифрланмаган 
матн 
UzBoy 
Zorro 
Дешифрлаш 
алгоритми 
Очик
 матн 

---

54 
Криптография тизимини схематик равишда қуйидагича тасвирлаш 
мумкин: 
Бу ерда калит қандайдир ҳимояланган канал орқали жўнатилади 
(чизмада пунктир чизиклар билан тасвирланган). Умуман олганда, ушбу 
механизм симметрияли бир калитлик тизимига тааллуклидир. 

Ассимметрияли икки калитлик криптография тизимини 
схематик равишда қуйидагича тасвирлаш мумкин: 
Бу ҳолда ҳимояланган канал бўйича очиқ калит жўнатилиб, махфий 
калит жўнатилмайди. 
Ёвуз 
ниятли 
шахслар 
ўз 
мақсадларига 
эриша 
олмаса 
ва 
криптотаҳлилчилар калитни билмасдан туриб, шифрланган ахборотни 
тиклай олмаса, у ҳолда криптотизим криптомустаҳкам тизим деб 
айтилади. 
Криптотизимнинг мустахкамлиги унинг калити билан аниқланади 
ва бу криптотаҳлилнинг асосий қоидаларидан бири бўлиб ҳисобланади. 
Ушбу таърифнинг асосий маъноси шундан иборатки, криптотизим 
барчаларга малум тизим ҳисобланиб, унинг ўзгартирилиши кўп вақт ва 
маблағ талаб қилади, Шу боис ҳам фақатгина калитни ўзгартириб туриш 
билан ахборотни ҳимоялаш талаб қилинади. 
Компьютер маълумотларини ҳимоялашнинг техник-дастурий