Kompaniyanig tashkil topishi va rivojlanishi; Kompaniyaning iqtisodiy tavsifi; Kompaniyaning boshqaruv tamoyillari

Apple inc
Reja:

1. 
   Kompaniyanig tashkil topishi va rivojlanishi;
   
2. 
   Kompaniyaning iqtisodiy tavsifi;
   
3. 
   Kompaniyaning boshqaruv tamoyillari;
   
4. 
   Kompaniyaning tashkiliy strukturasi;
   
5. 
   Kompaniyaning ayni vaqtdagi boshqaruvchisi.
   

1. Kaliforniyada Steve Jobs va Steve Wozniak tomonidan asos solingan. 1970-yilning oʻrtalarida ular “Motorola 6502” prosessori bazasida birinchi shaxsiy kompyuterni ishlab chiqishadi. Oʻnlab shunday kompyuterlarni sotib, yosh tadbirkorlar moliyaviy daramod olishdi va 1 aprel 1976-yil da Kompaniyasini rasmiy roʻyxatdan oʻtkazishgan.1976-yilda ishlab chiqilgan “Apple I” birinchi dasturlashtiruvchi mikrokompyuter boʻlmagan. Birinchilik “Alʼtair 8800” kompyuteriga tegishli, 1974-yilda yaratilgan va kataloglardan tarqatilgan. Ammo, “Alʼtair” texnik tomondan “shaxsiy kompyuter” sifatida kvalifikatsiyalanman boʻlgan, chunki yigʻish imkoniyatiga ega boʻlmagan va dastur yordamida maʼlumotlarni chaqirish imkoniga ega boʻlmagan. Yillar davomida kompaniya “Motorola” prosessorli, firma tomonidan ishlab chiqilgan operatsion tizimli oʻzining “Macintosh” kompyuterlarini ishlab chiqarib kelgan. 1980-yil noyabr oyida kompaniya kompyuterlarini bozorga chiqara boshlaydi va barcha kamchiliklar oʻzini namoyon eta boshlaydi. 1981-yil mart oyiga kelib etkazib berilgan kompyuterlarning 20 % i nosoz holda etkazilayotgani aniqlandi. Qolganlari esa yoqilishi bilan bir soat oʻtar oʻtmas boʻzilar edi, chunki Jobs ventilyator qoʻyishga ruxsat bermagan edi va mikrosxemalar temperatura oshishiga dosh bermas edi. 1981-yilning mart oyida Wozniak aftohalokatga uchraydi va vaqtinchalik ishlay olmaydi. “Apple III” ni sotish bilan bogʻliq muammolar shunga olib keldiki, Jobs oʻzning 40 ta ishchisini boʻshatishga majbur boʻladi. 1985-yilda AQSh prezidenti Ronald Reygan texnik progressni rivojlantirgani uchun Jobs va Wozniakga medal topshiradi. 1985-yilda Jobs va Skalli oʻrtasida ziddiyat kelib chiqdi, natijada Jobs lavozimni tark etib, yangi “NeXT” kompaniyasiga asos soldi. Xuddi shu davrda Stiv Voznyak ham aksariyat aksiyalarini sotgan holda kompaniyani tark etdi. Jobs oʻrnini Jan-Lui Gasse egalladi. Shundan soʻng, Apple kengashi yuqori texnologik bozorlarni nishonga olishga va kompyuterlarni yuqori narxda sotishga qaror qildi. Gasse tomonidan ishlab chiqilgan yangi 55 yoki “oʻlik siyosati”ga koʻra, “Macintosh II” har bir qurilmadan kamida 55 foiz foyda keltirishi kerak edi. 1991-yilda Apple PowerBook noutbukini va 2001-yilda OS X chiqarilguncha ishlatilgan System 7 operatsion tizimini taqdim etdi. 990-yillarda Apple oʻzining Newton MessagePad va eMate shaxsiy qoʻl kompyuterlari bilan yangi bozorlarga chiqishga harakat qildi. Biroq, ularning narxi 700 dollar boʻlganligi va funksional cheklovlari tufayli ular bozorda katta muvaffaqiyatga erisha olmadi. Sotishni tiklash uchun Apple arzonroq kompyuter modellarini chiqardi: Macintosh Classic, Macintosh LC va Macintosh II. Bir necha yil davomida 55 ni oʻldirish siyosati oʻz samarasini berdi, chunki IBM mahsulotlari arzonlashdi va Microsoft oʻz taʼsirini oshirdi. Bozordagi oʻrnini tiklash uchun Apple yangi kompyuterlarning butun qatorini taqdim etdi: Quadra, Centris va Performa. Ammo bu juda katta natija bermadi. Shuningdek, kompaniya raqamli kameralar, koʻchma CD-pleyerlar, karnay va televizorlarni ishlab chiqish boʻyicha tajribalar oʻtkazdi. Ammo ushbu loyihalarning barchasi muvaffaqiyatsiz tugadi: bozor ulushi va aksiyalar narxi pasayishda davom etdi. Koʻp xatolar va notoʻgʻri qarorlar tufayli Skalli 1993-yilda ishdan boʻshatilgan. Yangi bosh direktor Mixael Shpindler boʻlib, u 1980-yillardan beri Appleʻda ishlagan. 1994-yilda “Macintosh” PowerPC mikroprotsessori asosida chiqarildi, ammo bu kompaniyani qutqarmadi. Buning bir qismi bu davrda Windowsʻning mashhurligi edi. 1996-yilda Jill Amelio bosh direktor lavozimini egalladi va bir nechta oʻzgarishlarni amalga oshirdi, shu jumladan ishdan boʻshatish va xarajatlarni kamaytirish boʻyicha ish olib bordi. Apple aksiyalari 12 yillik eng past koʻrsatkichga erishdi. Keyin 1997-yil fevral oyida Amelio Jobsning yangi kompaniyasi “NeXT”ni 429 million dollarga sotib olib, Appleʻni qaytarib berishga qaror qildi. iMac loyihasining qaytishi va yutug’i. 1997-yil iyul oyida Jobs vaqtincha bosh direktor etib tayinlandi. Kompaniya kengashi katta moliyaviy yoʻqotishlar va uch yil davomida rekord darajada past boʻlgan aksiyalar tufayli bunga rozi boʻldi. 1997-yil “Macworld” koʻrgazmasi paytida Jobs Apple kompaniyasi Microsoft bilan hamkorlikda “Macintosh” uchun Microsoftʻning yangi versiyalarini yaratishini eʼlon qildi. Shuningdek, u Microsoftʻning Apple aksiyalariga ovoz bermasdan 150 million dollar sarmoya kiritganligini maʼlum qildi. 1997-yil 10-noyabrda Apple Online Apple Storeʻni taqdim etdi.1998-yil 15-avgustda iMac hammasi birma-bir kompyuter paydo boʻldi. iMac dizayn guruhini keyinchalik iPod va iPhoneʻda ishlagan Jonatan Ayv boshqargan. Zamonaviy texnik xususiyatlar va noyob dizayn tufayli besh oy ichida 80 ming dona iMac sotildi. Jobs mahsulot turlarini kengaytirishni xohlamadi va hattoki kompyuterlar qatorini toʻrttaga qisqartirdi — ikkitasi biznes uchun, ikkitasi isteʼmolchilar uchun. Shuningdek, u kompaniyaning boshqa koʻplab boʻlinmalarini, shu jumladan Newton MessagePadʻni yopdi. Shunga qaramay, kompaniya ushbu davrda sezilarli oʻsishga erishdi. 1998-yilda Apple KeyGrip loyihasini sotib oldi (u Final Cut Pro deb oʻzgartirildi) Macromediaʻdan va 1999-yil oktyabr oyida iMovie videoni tahrirlash dasturini chiqardi. 2001-yilda System 7 operatsion tizimi Mac OS X oʻrnini egalladi. Xuddi shu yili iPod portativ raqamli audio pleyer chiqarildi va olti yil ichida 100 million dona sotildi. 2002-yilda Apple uchta kompaniyani — “Nothing Real“, ”Emagic” va “Astarte” kompaniyalarini sotib oldi. IDVD dasturi “Astarte” texnologiyasi asosida qurilgan va “Emagic” sotib olinishi Apple musiqa kompaniyasiga ega boʻlgan birinchi kompyuter ishlab chiqaruvchisi boʻldi. 2003-yilda iTunes onlayn musiqa doʻkoni paydo boʻldi va 2005-yilga kelib dunyodagi eng yirik musiqa sotuvchisiga aylandi. 2006-yilda Apple Intel tizimining arxitekturasiga oʻtdi. MacBook Pro Intel protsessori bilan ishlaydigan birinchi Apple noutbuki boʻldi. 2003-yildan 2006-yilgacha Apple aksiyalarining qiymati har bir aksiya uchun 6 dollardan 80 dollarga oshdi. IPhone taqdimoti 2007-yil 9-yanvarda Apple oʻzining birinchi sensorli ekranli mobil telefonini taqdim etdi. IPhone MP3 va videolarni koʻrsatishi mumkin edi, shuningdek, Internetga kirish imkoniga ega edi. Dastlabki modellar faqat AT&Tʻdan simsiz aloqani qoʻllab-quvvatladilar va oʻsha paytda eng soʻnggi 3G tarmoqlaridan foydalanmadilar.
2008-yilda Apple ushbu cheklovni GPSʻni ham qoʻllab-quvvatlaydigan iPhone 3G yoki iPhone 2.0 chiqishi bilan olib tashladi. Kanadada joylashgan Research in Motionʻning BlackBerry kabi boshqa smartfonlari singari, yangi iPhoneʻda biznes foydalanuvchilariga moʻljallangan xususiyatlar mavjud. Masalan, telefon yoʻqolganda telefon xotirasi masofadan butunlay oʻchirilishi mumkin.
Asl iPhone singari, yangi mahsulotga talab juda yuqori edi. IPhone 3G chiqarilgandan keyingi dastlabki uch kun ichida million dona sotildi. Xuddi shu yili Apple App Store doʻkonini taqdim etdi, bu doʻkondan iPhone foydalanuvchilari dasturlarni sotib olishlari mumkin boʻldi.
IPhone 3G S 2009-yilda chiqdi. Savdolarning dastlabki uch kunida bir million dona sotildi. 2009-yil 19-iyungacha Apple kompaniyasining smartfonlar bozoridagi ulushi taxminan 20 foizga yetdi, BlackBerry esa 55 foizni tashkil etdi.