Kompaniya strategiyasini yaratish

Mak Kinsey matritsasi. Ushbu matritsa xam, BKG matritsasi kabi, ikki ulchamlidir, biroq ushbu o’zgaruvchilar ko’plab omillarga bog’liq bo’ladi.
O’rta korxonalarning jalb qiluvchanligi quyidagi turt bosqichda baholanadi:
- menejerlar o’rta korxonalarning jalb qiluvchanlik mezonlarini aniqlashi orqali;
- aloxida omillarning nisbiy axamiyatlarini aniqlab;
- menejerlar ayrim tarmoqlarning jalb qiluvchanligini korporatsiya portfeliga qayd qilishi orqali;
- xar bir o’rta korxonalar uchun umumiy baholarni belgilash orqali.
Korxonaning raqobatchilik mavqei ham shunga uxshash tarzda baholanadi:
- strategik menejer kompaniya raqobatlashayotgan xar bir sohadagi muvaffaqiyat omillarini aniqlaydi;
- muvaffaqiyatning xar bir hal qiluvchi omiliga uning o’ziga tegishli bo’lgan va raqobatli pozitsiyadagi nisbiy axamiyatiga bog’liq bo’lgan mavqe belgilanadi;
- sungra muvaffaqiyat omilining tarmoq uchun nisbiy axamiyatiga mos xolda xar bir o’rta korxonalardagi raqobat kuchining darajasi aniqlanadi;
O’rta korxonalarlar BKG matritsasiga o’xshagan Mak Kinsey matritsasi yordamida taqqoslanadi.
Mak Kinsey matritsasi tuqqizta katakka bo’lingan. Ularning uchtasida o’rta korxonalar «g’olib» hisoblanadi yoki biznesning eng qulay sohasi sanaladi. Uchta katak esa yutqazuvchi hisoblanib, ular biznes uchun eng noqulay bo’ladi.
64
Bitta katak «so’roq belgisi» deb belgilangan (BKG matritsasidagi «yovvoyi mushuk» kabi). Bu biznesdagi mavxum, biroq istiqbolli holatdir. Ushbu o’rta korxonalar qo’llab-quvvatlansa, «g’oliblar»ga aylanadi, biroq ularning «yutqazuvchilarga» aylanib qolish xavfi xam bor. Katakchalardan biri «daromad ishlab chiqaruvchi» deb ataladi (BKG matritsasidagi «sog’in sigir» kabi).

Tarmoqning jalb qiluvchanligi	Raqobatli pozitsiya
	Yaxshi	O’rta	Zaif
Yuqori	G’olib	G’olib	Suroq belgisi
O’rta	G’olib	O’rta biznes	Yutqazuvchi
Quyi	Daromad ishlab chiqaruvchi	Yutqazuvchi	Yutqazuvchi

Mak Kinsey matritsasi asosidagi tahlildan quyidagi strategik xulosalar kelib chiqadi:
- «yutqazuvchilar» tugatilishi yoki ularda xosil yig’ib olinishi lozim;
- «g’oliblar»ning va rivojlanayotgan «g’oliblar»ning pozitsiyalari mustahkamlanishi (shu jumladan, kerak bo’lsa moliyaviy investitsiyalar bilan xam) kerak;
- «daromad ishlab chiqaruvchilar»ning kuchli raqobatli pozitsiyalarini xisobga olgan xolda, ulardan daromadlarni «g’oliblarga» yoki tanlab olingan «so’roq belgilariga» qayta investitsiyalashda foydalanish lozim;
- «o’rta biznes»ni «g’oliblar»ga aylantirishga yoki agar kelgusida istiqbolli bo’lmasa, «xosilni yig’ib olish»ga urinib ko’rish kerak.
65
Bunday matritsaning ustunligi korxonao’rta korxonalarining xayot tsiklining turli bosqichlari buylab taqsimlanishidir. Masalan, yuqori saloxiyatli «suroq belgisi» shaklidagi o’rta korxonalar va «rivojlanayotgan g’oliblar»ni kelgusida «ustivor g’oliblar» va «daromad ishlab chiqaruvchi»larga aylanishi uchun qo’llab-quvvatlash lozim. Potentsial «yutqazayotgan» o’rta korxonalarni imkon qadar tezroq «echintirish» kerak. Yetuklik va pasayish bosqichlaridagi o’rta korxonalardagi biznesni shunday boshqarish kerakki, ularning raqobat kuchidan foydalanish imkoniyati yaratilishi lozim. Ushbu o’rta korxonalarning xar qanday ortiqcha pul mablag’lari «rivojlanayotgan g’oliblar»ni va o’sishning sekinlashish bosqichini boshidan kechirayotgan o’rta korxonalarni qo’llab-quvvatlash uchun ishlatilishi lozim.
Ushbu matritsa xam, Mak Kinsey matritsasi kabi, menejerlarga o’rta korxonalar portfelining muvozanatlashganlik darajasini baholashga imkon beradi. Muvozanatlashgan portfelda «ustivor g’oliblar» va «daromad ishlab chiqaruvchilar», bir nechta «rivojlanayotgan g’oliblar» va yuqori potentsialli «suroq belgilari» bo’lishi lozim. Ayni paytda ushbu matritsa o’rta korxonalar portfelining dinamikasini baholashga imkon beradi. Ikkinchi tomondan, ushbu matritsa Mak Kinsey matritsasiga qo’shimchadir, chunki u ko’pgina muxim omillarni aks ettirmaydi.