|
Ma’ruzachi:
Sh.A.Daniyarova
Toshkent shahar, Uchtepa tumani 193-IDUM
matematika fani
o‘qituvchisi
AMALIY MASHG‘ULOT:
“KOMPAKT DISKLAR”,
“YELKANLI KEMALAR”,
“SOUS”, “ULKAN
CHARXPALAK”
MATEMATIK SAVODXONLIK
BOʻYICHA REJA VA MAVZU
PISA TADQIQOTI MATEMATIK
SAVODXONLIKKA DOIR TOPSHIRIQLAR
TO‘PLAMLARI
PISA TADQIQOTI MATEMATIK SAVODXONLIK
TOPSHIRIQLARINI TASNIFLASH
Test
topshiriqlarida
foydalaniladigan
matematik
mazmun
sohalari:
miqdorlar,
o’zgarish
va
munosabatlar, fazo va shakl,
ma’lumotlar
va
noaniqliklar.
Muammo bayon qilingan kontekstni, uni yechishda
zarur
bo’lgan
matematika bilan
bog’lash
uchun
o’quvchi
harakat qilayotgan harakatlarni yorituvchi
kongnitiv jarayonlar:
ifodalash,
qo’llash,
talqin
qilish.
Muammo
bayon
qilingan
kontekst:
shaxsiy,
kasbiy, ijtimoiy, ilmiy.
YELKANLI KEMALAR
Butun dunyodagi yuklarning
95 foizi
dengiz tranzit
yo‘llari orqali tashiladi.
Bunda
taxminan
50
000
ga
yaqin
tankerlar,
ulkan
yuk
ortiladigan
kemalardan
foydalaniladi.
Bu
kemalarning
ko‘pchiligi
dizel
yoqilg‘isi
orqali harakatlanadi.
Endilikda
muhandislar
shamol
kuchi
yordami
bilan
harakatlanadigan
kemalarni
loyihalashtirmoqda.
Ularning
taklifiga
ko‘ra, kemalarning old qismiga
ulkan yelkanlar
o‘rnatiladi. Agar bu taklif qo‘llabquvvatlansa, dizel yoqilg‘isi
iste‘moli keskin kamayishi va atrofmuhitga chiqayotgan
zaharli gazlarning miqdori pasayishi kutilmoqda.
1-SAVOL:
Bunday
yelkanlarni
qo‘llashning
afzalliklaridan biri u
150 metr
balandlikda
uchadi.
Bu
balandlikda
shamol
tezligi
kemaning
palubasidagi
shamol
tezligidan
taxminan
25
%
yuqori
bo‘ladi.
Kema
palubasidagi shamol tezligi soatiga
24 kilometr
(24 km/h)
bo‘lsa, yelkanga kelib uriladigan
shamolning taxminiy tezligi qancha
bo‘lishi
mumkin?
A.
6 km/h
B.
18 km/h
C.
25 km/h
D.
30 km/h
E .
49 km/h
1-savol tahlili
1-savol
hayotiy
masalani
yechishda
foizlarni
qo’llash
bilan tavsiflanadi. 5-6-
sinflarga
mo’ljallab
tuzilgan ushbu savolda
masalaning javobiga
ta’sir koʻrsatmaydigan
koʻp
ma’lumotlar
berilishi
qiyinchilik
tugʻdirishi
tabiiy. Asosiy xatoliklar masala
shartini tushunmaslik hamda foizlarga oid
masalalarni yechishda yetarlicha bilimga ega
emaslik natijasida kelib chiqadi.
Mazmun sohasi:
miqdorlar
kontekst:
ilmiy
aqliy faoliyat turi:
qo‘llash
.
Yechish:
2 xil usulda yechish mumkin.
1.
100%+25%=125%
125%=1,25
24
1,25 = 30 km/h
2.
24ning 25% i 6 ga teng
24+6= 30 km/h
JAVOB: 30 km/h
1-savolni baholash mezoni:
JAVOB TO
‘
LIQ TO
‘G‘RI DEB QABUL QILINADI:
Kod 1:
Berilgan javoblarda kattalikning o`zgarish
miqdori va yo`nalishi ko`rsatib berilgan:
▪
D.
30 km/h
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Noto
‘
g
‘
ri javoblar.
Kod 9
: Javob berilmagan.
2-SAVOL:
Rasmda
koʻrsatilganidek, agar
yelkanli kemani 45
0
burchak ostida tortsa va
uning balandligi 150 m
boʻlsa, yelkan arqonining
uzunligi
qancha
boʻladi?
A.
173m
B.
212m
C.
285m
D.
300m
2-savol tahlili
2-savol biroz murakkab, mazkur masalani
yechilishida Pifagor teoremasidan va teng yonli
toʻgʻri
burchakli
uchburchaklar
katetlarining
tengligi haqidagi bilimlardan foydalanish
oʻrinlidir
.
Masalaga mos chizmaning chizilishi masalaning
yechilishini biroz yengillashtiradi. Savol
topshirigʻi
noan’anaviy
tarzda
berilgan,
shu
sababli
koʻpchilikda
qiyinchilik
tugʻdirgan boʻlishi
mumkin.
Toʻgʻri
javob berilgan javob variantlari bilan
taqqoslab tanlanadi.
Mazmun sohasi:
fazo va shakl
kontekst:
ilmiy
aqliy faoliyat turi:
qo‘llash
.
Yechish:
Arqonning uzunligi=
Berilgan javob variantlari
bilan
taqqoslab,
to‘g‘ri
javobni tanlash kerak.
JAVOB:
B.
212m
JAVOB TO
‘
LIQ TO
‘G‘RI DEB QABUL QILINADI:
Kod
1:
Berilgan
javoblarda
kattalikning
o`zgarish miqdori va yo`nalishi ko`rsatib berilgan:
▪
B.
212 m
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Noto
‘
g
‘
ri javoblar.
Kod 9
:
Javob berilmagan.
2-savolni baholash mezoni:
3-SAVOL:
Bir litr dizel
yoqilg‘isining narxi qimmat
bo‘lib,
0,42 zed
(shartli pul birligi)ni tashkil
qilganligi
uchun
«Yangi to‘lqin» nomli
kemaga
yelkan
o‘rnatilishi
rejalashtirilmoqda.
Ma’lumki,
kemalarga
o‘rnatilgan yelkan umumiy sarflangan dizel
yoqilg‘isi sarflanishini
taxminan
20 %
kamaytirilishiga imkon beradi.
Nomi:
«Yangi to‘lqin»
Turi:
yuk ortiladigan kema (ijaraga beriladi)
Kema uzunligi:
117 metr
Kemaning kengligi:
18 metr
Ortiladigan yuk hajmi
: 12 000 tonna
Eng yuqori tezlik
: 19 uzel (1 uzel=1,852 km/h)
Yelkansiz kemaning yillik umumiy
dizel
iste’moli:
taxminan 3 500 000 litr
«Yangi to‘lqin»
nomli kemaga yelkanni
o‘rnatishning
umumiy xarajati
2 500 000 zedga
teng.
3-SAVOL:
Taxminan necha yildan keyin tejab
qolingan dizel
yoqilg‘isi narxi kemaga o‘rnatilgan
yelkanga sarflangan xarajatni qoplashi mumkin?
Javobingizni aniq hisob-kitoblar yordamida izohlab
bering.
3-savol tahlili
3-savol murakkablik darajasiga
koʻra
ancha qiyin savollar
turkumiga kiradi. Xarajat va
yoqilg’i
sarfini tejash, sarflashga
oid real masalani yechishda foizlarga oid
koʻp
xonali sonlar
bilan bajariladigan arifmetik amallarni bajarish talab etiladi.
Savoldan kelib chiqib, topilgan
oʻnli
kasr
koʻrinishidagi
javobni yaxlitlash ham mumkin. Mazkur masalani yechishga
oid bilim va
koʻnikmalar
5-6- sinflarda shakllanadi.
Topshiriqlarni bajarishda kalkulatordan foydalanishga ruhsat
berilishi hisoblash ishlarini yengillashtiradi va vaqtni
tejashga imkon beradi. Bu turdagi masalalar darsliklarda
berilmagan. Masalaning murakkabligi topshiriq matnining
katta hajmda berilishi hamda masala yechilishiga tegishli
boʻlmagan
ortiqcha
ma’lumotlar koʻpligi
bilan
bogʻliq
.
Yelkansiz kemaning yillik dizel
yoqilg’i
sarfi
3.5
million
litrni tashkil qiladi. Har bir litr
yoqilg’i
uchun
0.42 zed
sarflansa, bir yillik yelkansiz harakatlanish
natijasida
1 470 000 zed
sarflanar edi. Agar kemaga
yelkan
o’rnatilsa,
bu kemaning umumiy xarajati
20%
gacha kamayadi. Bundan, 1yilda
1 470 000
·
0.2=294 000 zed
iqtisod qilinadi.
Shunday qilib,
2 500 000 : 294 000
≈
8.5 yil.
Demak, 8-9 yildan
so’ng
yelkanga sarflangan
xarajatlar
to’liq
qoplanadi.
Mazmun sohasi:
o‘zgarish va munosabatlar
kontekst:
ilmiy
aqliy faoliyat turi:
ifodalash
.
JAVOB TO
‘
LIQ TO
‘G‘RI DEB QABUL QILINADI:
Kod 1:
“ 8 yildan 9 yilgacha ” javobi aniq
hisob-kitoblarga tayanilgan holda berilgan.
JAVOB QABUL QILINMAYDI
Kod 0:
Noto
‘
g
‘
ri javoblar.
Kod 9
:
Javob berilmagan.
3-savolni baholash mezoni:
E
’TIBORINGIZ UCHUNRAHMAT!
Do'stlaringiz bilan baham: | 
