Kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali

Qo’shimcha adabiyotlar

1. 
   Ўзбекистон Республикаси Конституцияси. Тошкент. 1992.
   
2. 
   Ўзбекистон Республикаси Меҳнат Қонуни.
   
3. 
   Ёрматов Ғ.Ё., Махмудов Р. Меҳнатни мухофаза қилиш маърузалар тўплами 1-2 қисм. Тошкент. 1995.
   
4. 
   Ёрматов Ғ.Ё., Исамухамедов Ё.У. Меҳнатни мухофаза қилиш. Дарслик. Ўзбекистон нашриёти. Тошкент 2002.
   
5. 
   Socio- InformationandBroаdcastingdangerinformatsionstechnologies.Textbook forHigh Schools.RysinYS,HeliosARVs, M.: 2007.
   

Internet saytlar:

1. 
   www.lex.uz - ЎзР Адлия вазирлиги сайти.
   
2. 
   www.bilim.uz - ЎзР Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги сайти.
   
3. 
   www.mintrud.uz – ЎзР Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги сайти.
   
4. 
   http://www.kornienko-ev.ru/BCYD/index.html.
   
5. 
   http://bezhede.ru/
   
6. 
   http://etuit.uz/
   
7. 
   http://ziyonet.uz/
   

5-MAVZU. YONG‘IN XAVFSIZLIGI²¹

Reja:

1. Yonish turlari, yonish jarayonining mexanizmi.

2. 
   Yong‘indan himoyalash tashkilotlari tizimi.
   

3. Ishlab chiqarish jarayonidagi yong‘in xavfini tahlil qilish.

4. 
   Yong‘inga qarshi umumiy talab va qoidalar.
   

5. Yong‘inni nazorat qilish, o‘chirish usullari va vositalari.

6. 
   Yong‘in darakchilari va aloqa tizimi.
   

7. Yong‘in xavfsizligi to‘g‘risidagi qonun.

Tayanch iboralar - yonish jarayoni, portlash va yong‘in chiqish, yong‘inga qarshi profilaktik tadbirlar, o‘t o‘chirish asboblar, o‘t o‘chirish texnik vositalari, yong‘in darakchilari, aloqa tizimi; drencher va sprinkler o‘t o‘chirish qurilmalari, nurli va shleyfli yong‘in xabarchilari, yong'in fazalari; yonuvchi material; havo harorati; so'ndiruvchi vositalar; ko' pik; suyuq so'ndiruvchi; qattiq so'ndiruvchi; yong'in oqibati; yong'in turtkisi; o'tga chidamlilik; evakuatsiya; evakuatsiya yo'llari; yong'in to'siqlari; yong'inga qarshi qalqon.

Sanoat korxonalarida, turar joy binolarida sodir bo’ladigan yong’in, portlashlar ko'plab moddiy zarar ko’'rishga, odamlarning qurbon bo'lishiga olib keladi. Turar joy, ma’muriy binolar, xomashyo, mahsulotlar, uskuna, dastgohlar, ishlab chiqarish binolari, tayyor mahsulotlar (yonish xususiyatiga ega bo'lganligi uchun) yonib ketadi, natijada iqtisodiyotimizga salbiy ta'sir

ko'rsatadi. Ma’lumotlarga qaraganda, dunyo bo'yicha har 10 soniyada, jami 5 mln. yong'in sodir bo'lmoqda. MDHda esa bu ko'rsatkich 8000-8500 ni tashkil etadi, oqibatda mln. hatto bir necha yuz mln. so'mdan ortiq moddiy zararlar ko'riladi. Sanoat korxonalarini, turar joy binolarini yong'in, portlashdan himoyalash davlatimizning muhim va bosh vazifalaridan biri bo'lib hisoblanadi.
Bu vazifani bajarish texnologik uskunalardan to'g'ri foydalanish, bino, qurilma, inshootlarni yong'inga qarshi umumiy normalarga asoslanib to'g'ri loyihalash, qurish bilan uzviy bog'langan. Ishlatiladigan qurilish ashyolari va jihozlarning yonuvchanligini avvaldan hisobga olish, qayta ishlanadigan, olinadigan modda, mahsulotlarning yonishga moyilligi, fizika- kimyoviy xususiyatlarini e'tiborga olsh yong'in xavfsizligini ta'minlashda va undan ogohlantirishda, odamlarning xavfsizligini ta'minlashda katta ahamiyatga egadir. Shu maqsadda yong'inga qarshi qo'llaniladigan umumiy norma talablariga mos tushadigan va amalga oshiriladigan qurilish yechimlari, tadbir-choralar ishlab chiqilib, ishlab chiqarish obyektlarini, turar joy binolarini qurishda amal1 qilish talab etiladi hamda shu talablarning amalga oshirilishi qattiq nazorat qilinadi. Bo'lajak mutaxassislarni yong'in xavfsizligiga oid muammolarni to'g'ri va ijobiy hal qilishga qiziqtirish, nazariy bilim berish, ishlab chiqarishda mehnat sharoitini yaxshilash, insonlarning hayot faoliyatida sodir bo'ladigan yong'in va portlashlarning oldini olish, ogohlantirish, shuningdek, uning salbiy oqibatlarini kamaytirishda katta ahamiyatga ega.
Yong‘in sanoat korxonalari, xalq xujaligining barcha tarmoqlarida yuz berib, etkazadigan zarari jixatidan tabiiy ofatlarga tenglashishi mumkin bo‘lgan xodisa hisoblanadi. Ular katta moddiy zarar keltirishi bilan birga og‘ir baxtsiz xodisalarga zaxarlanish, kuyish hamda kishilar xalokatiga sabab bo‘lishi mumkin.
Yong‘inga qarshi kurash ishlari davlat miqiyosida amalga oshiriladi. Yong‘in xavfsizligini ta’minlash, uning rivojlanib, tarqalib ketmasligi chora-tadbirlarini oldindan ko‘rish, ungaqarshi samarali kurash olib borish yong‘inni o‘chirishda qo‘llaniladigan birlamchi vositalardan tug‘ri foydalanishga qaratilgan.