Kоmmunikatsiyalarini rivоjlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti urganch filiali

Elektroxavfsizlikshartlaritahlili

Elektraloqatarmoqlariva 1000Vgachaelektrqurilmalari. Elektrtarmoqlarivaelektrqurilmalarini 2 guruhgabo‘lishqabulqilinadi:

1. 
   guruh - –000 Vgachakuchlanishli
   
2. 
   guruh - –000 Vdanyuqorikuchlanishli
   

Elektr tarmoqlari tokli quvurlar soni bo‘yicha quyidagilarga bo‘linadi: Bir o‘tkazgichli, 2 o‘tkazgichli, 3 o‘tkazgichli, 4 o‘tkazgichli.
Bir o‘tkazgichli tarmoqda rels yoki er ikkinchi o‘tkazgich sanaladi. Bu sxema bo‘yicha tramvaylar, elektrovozlar, gohida payvandlash qurilmalari ishlaydi.

2. 
   o‘tkazgichli tarmoqlari - –oimiy va o‘zgaruvchan tok 1 fazali tarmoqlari.
   
3. 
   o‘tkazgichli o‘zgaruvchan tok tarmoqlari - –zolyasiyalanadi yoki erga tutash neytralli 3- fazali tok tarmoqlari.
   
4. 
   o‘tkazgichli tarmoqlari - –rga tutash neytralli va nolli o‘tkazgichli 3-fazali tok tarmoqlari.
   

Qadamli kuchlanish.

Agar erga biror bir zanjir tutashib ketgan bo‘lsa, tasodifiy tok yuruvchi qismning elektrik bog‘lanishi bevosita er bilan bo‘lgudek bo‘lsa, yoki metal qurilma orqali bo‘lsa, u holda er bo‘ylab erga tok tutashib, elektrotok tarqalib ketadi. Tutashuv izolyasiyaning shikastlanishiga, elektrasbobning tok yuruvchi qismlari va erga tutashgan sim o‘rtasidagi bog‘lanish vujudga kelishiga sabab bo‘lishi mumkin.
Kuchlanish ostidagi uzilgan simning erga tushishi. Tutashuv joyining olinish darajasi bo‘yicha er imkoniyati max 0 gacha o‘zgarishi mumkin, negaki grunt erga tutashuv tokiga qarshilik ko‘rsatadi.
Agar inson tok tarqab ketgan hududga tushib qolsa, u holda uning tovonlari o‘rtasida oyoq oyoqqa yo‘li bo‘yicha tokning o‘tishni vujudga keltiruvchi salohiyatlarning turliligini hosil qiladi. Uo tok ta’siri natijasi oyoq mushaklarining qisqarishini keltirib chiqaradi va inson yiqilib ketishi mumkin. Qulash yangi, yurak va o‘pka orqali tok o‘tishining o‘ta xavfli zanjirini shakllanishiga sabab bo‘ladi. Tutashuv joyidan 20 m masofadagi salohiyatni 0 teng deb hisoblash mumkin. I₂ - –o‘yilgan kuchlanish va tana qarshiligiga bog‘liq.


ρ  1000  100000 Ом / см _{Uш  U1  U 2 I}

а  100см
I ρ I ρ
, j  ³ 

3 _ 3
2πx²

x  500см
2πx 2π ( x  a)

8. 
   –rasm. Qadamli kuchlanish
   

I_э – tutashuv toki

r – yarim sfera radiusi
U = j - tok liniyasi bo‘ylab maydon uzunasi birligiga kuchlanishning tushishibunda,

dU=ΔUdx=jρdx=
Iзρ _dx
2πx ²

x=∝ j=0, va du=0

^ Iзρ ^ dx
Iзρ

x

x

x
U _A1  _ du  _{2π }
1 1

2πx₁

U  ^{Iзρ ;}U
¹ 2πx ²
_ Iзρ
2π (x  a)

U  U  U
_ Iзρ _

Iзρ
_ ^Iзρ  ¹ _


¹  _

Iзρa

ш 1 2
2πx
2π (x  a)


x
2π _
x  a ^
2πx(x  a)

a – odim uzunligi;
U_ш 
I _кз ρa


2πx(x  a) _{, (3.51)}

Agar insonning ikkala oyog‘i teng salohiyatli bitta liniyada tursa, u holda odim kuchlanishi0 ga teng bo‘ladi.

^U0 _max^{, inson bir oyog‘i bilan tutashuv ostida, boshqasi bilan undan odim masofada} turganda kuzatiladi.
Qulayotganda inson katta farqi bilan salohiyatli grunt nuqtalariga tegib ketishi mumkin, negaki inson bo‘yi doimo qadamidan katta bo‘ladi. Elektr xavfsizlik shartlariga ko‘ra, yopiq taqsimlovchi qo‘rilmalarda 4-5 m, va ochiq podstansiyalarda 8-10 m dan kam bo‘lmagan masofada tarmoq quvurlaridan birining erga tutashgan joyiga yaqinlashuv ma’n etiladi.
Dielektrik bo‘tiklar va kalishlar odim kuchlanishidan himoya vositasi bo‘lib xizmat qiladi. U  40 V da qo‘llash mumkin.