Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Тармоқ сатхи (Network Layer) 
Тармоқ сатхи алоқа тизими орқали абонент ва маъмурий тизимларни боғлайдиган 
каналларни ўтқазишни, энг тезкор ва ишончли йўлни танлашни таъминлайди. 
Тармоқ сатҳи иккита тизим ўртасида компьютер тармоғида алоқани ўрнатади ва улар 
орасидаги виртуал каналларни ўтқазишни таъминлайди. Виртуал ѐки мантиқий канал бу 
тармоқ таркибий қисмларининг ишлаши бўлиб, улар ўзаро таъсир қилувчи таркибий 
қисмлар орасига керакли йўлни қўйиш орқали яратади. Бундан ташқари, тармоқ сатҳи 
юзага келадиган хатолар ҳақида транспорт сатхини хабардор қилади. Тармоқ сатҳининг 
хабарлари пакетлар деб номланади. Улар маълумотларга мос келади. 
Тармоқ сатҳи уларнинг манзилланиши ва етказилиши учун жавобгардир. Маълумот узатиш 
учун энг яхши йўлни қўйиш 
маршрутлаш
деб номланади ва уни ҳал қилиш тармоқ 
сатҳининг асосий вазифасидир. Ушбу муаммо энг қисқа йўл ҳар доим ҳам яхши 
бўлавермаслиги билан мураккаблашади.
Тармоқ сатҳи қуйидаги функцияларни бажаради: 
1. Тармоқ уланишларини яратиш ва уларнинг портларини идентификациялаш. 
2. Алоқа тармоғи орқали узатиш пайтида юзага келадиган хатоларни аниқлаш ва тузатиш. 
3. Пакет оқимини бошқариш. 
4. Пакетларнинг кетма-кетлигини ташкил қилиш (буюртма қилиш). 
5. Маршрутлаш ва коммутация. 
6. Пакетларни сегментлаштириш ва бирлаштириш. 
Тармоқ сатхида иккита турдаги протоколлар аниқланади. Биринчи тур маълумотлар 
пакетларини тугунлардан маршрутизаторга ва маршрутизаторлар ўртасида узатиладиган 
қоидаларни белгилаш билан боғлиқ.
Айнан ушбу протоколлар тармоқ сатҳининг протоколлари ҳақида гап кетганда 
қўлланилади. Шу билан бирга, маршрутлаш маълумот алмашиш протоколлари деб 
номланган бошқа турдаги протоколлар кўпинча тармоқ сатҳига киради. Ушбу протоколлар 
ѐрдамида маршрутизаторлар ўзаро боғлиқликлар топологияси тўғрисида маълумот 
тўплайдилар. 
Тармоқ сатхида энг кўп ишлатиладиган протоколлар: 

---

46 
- IP (Internet Protocol) Интернет протоколи, манзил ва маршрутлаш маълумотларини 
тақдим этувчи TCP/IP стекининг тармоқ протоколи; 
- IPX (Internetwork Packet Exchange) - бу Novell тармоқларида пакетларни йўналтириш ва 
маршрутлаш учун мўлжалланган ички тармоқлараро пакетлар алмашинув протоколи; 
- глобал пакетли коммутация алоқаси учун Х.25 стандарти (ушбу протокол қисман 2 сатхда 
бажарилган); 
- CLNP (Connection Less Network Protocol) уланишларни ташкиллаштиришсиз тармоқ 
протоколи.