Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

1.  TCP protokoli nimaga xizmat qiladi? 
2.  IP protokolidan nima uchun foydalaniladi?  
 
 

---

 
174 
 
18 - 
Ma‟ruza  
Amaliy pog„ona protokollari. Virtual terminallar xizmatlari uchun standart 
protokoli TELNET. Arxiv fayllari tizimi FTP-servisi. Fayllarni uzatish 
protokollari 
 
Reja: 
1.  FTP protokoli. 
2.  Amaliy protokollar 
 
Tayanch so‟zlar: fayl, standart, ilova, transport protokoli, dasturiy vositalar, 
FTP – server, ulash tartiblari. 
 
● Amaliy bosqich(Application) yoki ilovalar bosqichi, u quyidagi xizmatlarni 
amalga oshiradi: foydalanuvchining ilovasini shaxsan tasdiqlaydi, masalan, fayllar 
uzatishning dasturiy vositalari, axborotlar bazasi bilan bog‗lanish, elektron pochta 
vositalari, serverda qayd qilish xizmati. Bu bosqich qolgan 6ta bosqichni 
boshqaradi. 
FTP protokoli(File Transfer Protocol) HTTP protokolidan farqli fayllar bilan 
ishlaydi. Bu protokol amaliy bosqichda ishlaydi va transport protokoli sifatida TCP 
– protokolini ishlatadi. Uning asosiy vazifasi fayllarni FTP – serverga uzatish 
hamda undan olishdir. FTP – protokoli buyruqlar to‗plamidan iborat bo‗lib, 
axborotlarni uzatish va ulash tartiblarini bayon qiladi. Bu holda buyruqlar va 
axborotlar turli portlardan foydalanib uzatiladi. Standart portlar sifatida 21 va 20 – 
portlar ishlatiladi: 
Birinchisi – axborotlarni uzatadi, 
Ikkinchisi – buyruqlarni uzatadi. Undan tashqari portlar dinamik bo‗lishi mumkin. 
FTP – protokolining asosiy kamchiligi, axborotlarni shifrlash mexanizmi 
yo‗qligidir. Bu esa bosh trafikka ega bo‗lib, uning yordamida foydalanuvchining 
nomini va shuningdek, uning FTP – serverga ulanish parolini aniqlash imkonini 

---

 
175 
 
beradi. Bu holni bartaraf etish uchun parallel ravishda SSL protokolidan 
foydalaniladi, bu esa axborotlarni shifrlashni amalga oshiradi.