Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

4.4-Rasm. Internet tarmog‟ining tuzilish chizmasi. 
Fizik aloqa topologiyasi 
Kompyuterlar  soni  ikkitadan  oshishi  bilan  topologiya  yoki    fizik  aloqa  
konfiguratsiyasi  tanlovi  muammolari  kelib  chiqadi.  Tamoq  topologiyasi  deganda  
konfiguratsiya  grafigi,  uning  boshiga  tamoqning  oxirlash  tugunlari(masalan 
kompyuterlar) va kommunikatsion qurilmalar(masalan marshrutizator), ikkilamchi 
vositalariga  ega  ular  orasidagi  elektr  va  axborot  aloqalari  to‘g‘ri  keladi. 
Bog‘lanuvchi qurilmalar soni ko‘payishi bilan mumkin bo‘lgan  konfiguratsiyalar 
soni  ham  oshadi.  Agar  biz  uchta  kompyuterni  ikki  xil  usulda  bog‘lay  oladigan 
bo‘lsak,  to‘rtta  kompyuter  uchun(4.5-rasm)  topologik  turli  konfiguratsiyali  olti 
xilini ko‘rsatishimiz mumkin(kompyuterlarning farqi bo‘lmagan shart bilan). 
Biz  har  bir  kompyuterni  har  biri  bilan  bog‘lashimiz  yoki  ularni    ketma-ket 
ulashimiz mumkin. Ketma – ket ulangan holda xabarlarni bir-biriga ―tranzit‖ holda 
uzatib muloqot qiladi. Bu holda tranzit tugunlar maxsus oraliq operatsiyasini bajara 
oladigan maxsus vositalar bilan ta'minlangan bo‘lishi kerak. Tranzit tugun sifatida 
universal kompyuter yoki maxsuslashtirilgan qurilma ishlatilishi mumkin. Tarmoq 

---

 
41 
 
xarakteristikalarining ko‘pchiligi aloqa topologiyasi tanloviga bog‘likdir. Masalan, 
tugunlar o‘rtasida bir qancha yo‘llar bo‘lishi tarmoqning ishonchliligini oshiradi va 
alohida kanallar yuklanishini taqsimlash imkoniyatini beradi. Topologiyani tanlash 
Mumkin  bo‘lgan  ko‘pgina  konfiguratsiyalar  ichida  to‘liq  va  tuliqsiz 
bog‘lanishlilarga ajratiladi (4.6 – rasm). iqtisodiy jihatdan o‘ylab ko‘rilganda aloqa 
liniyasining summar yig‘indisi minimal bo‘lishi o‘rinlidir.