Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti qarshi filiali

Tarmoq protokollari asosiy turlari
 
Har xil firmalar tomonidan ishlab chiqarilgan protokollarning bir nechta 
standart steklari mavjud bo‗lib, ular o‗zlarining pog‗onalaridagi maxsus ishlarni 
amalga oshiradi. Ammo tarmoqda bajariladigan kommunikatsion topshiriqlar 
protokollarni uchta turga ajratadi. Bular:
 
Amaliy protokollar, transport protokollari, tarmoq protokollari. 
 
15.2-rasm. Protokollarning OSI modelining pog‗onalaridagi bo‗linishi. 

---

 
167 
 
 Amaliy protokollar OSI modelining yuqorigi pog‗onalarida ishlaydi. Ular 
dasturlarning o‗zaro ishlashini taminlaydi va ular orasida axborot almashishni 
amalga oshiradi.
 
Transport protokollari kompyuterlar orasida seansni amalga oshiradi va 
ular orasidagi ishonchli ma‘lumot almashishga kafolat beradi. 
Tarmoq protokollari aloqa xizmatlarini ko‗rsatadi. Bu protokollar adreslash, 
marshrutlash, xatolarni tekshirish va qayta yuborishni amalga oshirish kabi 
vazifalarni boshqaradi. 
Hozirgi vaqtda 25 yil oldin AQShning Mudofaa Vazirligi buyurtmasi bilan 
ishlab chiqarilgan TCP/IP protokollari steki eng ommabop hisoblanadi. TCP/IP 
steki ikkita asosiy protokolni o‗z ichiga oladi: TCP(Transmission control protokol) 
ketma ket fragmentlarga bo‗lingan ma‘lumotlarni kafolatli yetkazishga javob 
beradi. Transport pog‗onasi protokoli hisoblanadi. 
IP-(Internet protokol) paketlarni uzatuvchi protokol, tarmoq protokollari 
jumlasiga kiradi. 
TCP/IP protokoli har xil toifadagi kompyuterlar orasidagi axborot 
almashuvini amalga oshiradi. Bundan tashqari Internet resurslaridan foydalanishga 
ruxsat beradi. Shu bois TCP/IP protokoli tarmoqlararo protokollar turkumiga 
kiritildi. 

---

 
168 
 
15.2 rasm. OSI va TCP/IP steki pog‗onalarinig solishtirma ko‗rinishi