Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muxammad al-xorazimiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA

KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI

MUXAMMAD AL-XORAZIMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT

TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI

KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI

“Kompyuter tizimlari” kafedrasi

KOMPYUTERNI TASHKIL ETILISHI

fanidan

Amliy ishi

Bajardi:218-19-guruh talabasi

Tillavoldiyev Umidjon

Mantiqiy ifodalarga mos mantiqiy sxemani chizish va mantiqiy ifodaning qiymatini toppish

Mulohazalar ustida quyidagi asosiy 5 ta mantiqiy amal bajariladi: inkor qilish amali, kon’yuksiya amali, diz’yunksiya amali, implikatsiya amali va ekvivalentlik amali.

Asosiy mantiqiy bog’liqliklar:

1-ta’rif. A va B sodda mulohazalar bir paytda rost bo‘lgandagina rost bo‘ladigan yangi (murakkab) mulohazani hosil qilish amali mantiqiy ko‘paytirish amali deb ataladi.

Bu amalni konyunksiya (lot. conjunctio– bog’layman) deb ham atashadi. Mantiqiy ko‘paytirish amali ikki yoki undan ortiq sodda mulohazalarni “VA” bog‘lovchisi bilan bog‘laydi hamda “A va B” , “A and B” , “A Λ B” , “A · B” kabi ko‘rinishda yoziladi.

2-ta’rif. A va B mulohazalarning kamida bittasi rost bo‘lganda rost bo‘ladigan yangi murakkab mulohazani hosil qilish amali mantiqiy qo‘shish amali deb ataladi.

Bu amalni dizyunksiya (lot. disjunctio – ajrataman) deb ham atashadi Mantiqiy qo‘shish amali ikki yoki undan ortiq sodda mulohazalarni “YOKI” bog‘lovchisi bilan bog‘laydi hamda va “A yoki B”, “A or B” , “A V B”, “A + B” kabi ko‘rinishlarda yoziladi.

3-ta’rif. A mulohaza rost bo‘lganda yolg‘on, yolg‘on bo‘lganda esa rost qiymat oladigan mulohaza hosil qilish amali mantiqiy inkor  amali deb ataladi.

Bu amalni inversiya (lot. Inversio – to’ntaraman) deb ham atashadi Mantiqiy inkor amali “A EMAS” , “not A” , “ ᒣ A” , “” ko‘rinishlarda yoziladi.

4-ta’rif. p va q mulohazalarning implikatsiyasi deb p rost, q yolg’on bo’lganda yolg’on, boshqa hollarda rost bo’lgan yangi mulohazaga aytiladi va uni p=>q ko’rinishda belgilanadi.

Implikatsiya amaliga “agar …, bo’lsa, u holda, … bo’ladi” kabi bog’lovchi so’zlar mos keladi.

Masalan, p: ”5*5=25” – rost, q: ”6*6=36” - rost, p=>q: ”Agar 5*5=25 bo’lsa, u holda 6*6=36” bo’ladi – rost.

5-ta’rif. p va q mulohazalarning ekvivalensiyasi deb p va q larning bir xil qiymatlarida rost, turli qiymatlarida yolg’on bo’lgan yangi mulohazaga aytiladi. Ekvivalensiya amaliga “Agar … bo’lsa, shu holda va faqat shu holda ... bo’ladi”, “...bajarilishi uchun ... bajarilishi zarur va etarli” kabi bog’lovchi so’zlar mos keladi.

25-variant

F=B& A̅∨ B̅&A

a)

A	B	B& A̅	B̅&A	B& A̅∨ B̅&A
0	0	0	0	0
0	0	0	0	0
0	1	1	0	1
0	1	1	0	1
1	0	0	1	1
1	0	0	1	1
1	1	0	0	0
1	1	0	0	0

b)

A A̅

B& A̅

B

B& A̅∨ B̅&A



A B̅&A

B B̅

c) 1) A B C D larning qiymati birga teng

F= (ꞀA&B&D)V(ꞀB&ꞀC)V(C&ꞀD)= (Ꞁ1&1&1)V(Ꞁ1&Ꞁ1)V(1&Ꞁ1)=0+0+0=0

0<=1 shuning uchun f=0

2)f₁=0

d)