Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

Taqsimlangan ma'lumotlar qayta ishlash xususiyatlari 
Taqsimlangan ma’lumotlarni qayta ishlash mohiyati shuki: foydalanuvchi va 
amaliy dasturiy ta'minot masofadan aloqa kanallari orqali biror amal bajarishi 
mumkin, deb hisoblanadi.Taqsimlangan ma'lumotlarni qayta ishlash muhitining bir 
qismi bo'lgan kompyuterlar serverlar va mijozlardir. Birinchi, ikkinchi hisoblash 
resurslarini taqdim etadi. Tarqalgan muhit tarmoq operatsion tizimi tomonidan 
nazorat qilinadi. Bundan tashqari, bu tashqi muhitga tarqalgan biror ma'lumotlar 
bazasi mavjudligini nazarda tutadi va bu ma'lumotlar bazasini boshqarish uchun 
uskunalar talab etiladi
1
. 
Taqsimlangan axborotga ishlov berish tizimining afzalliklari: 

foydalanuvchilarning bir qator xizmat qilish qobiliyati; 
1
Cloud Computing - Kris Jamsa - Jones & Bartlett Publishers - 2011 - 322p.

---


qayta ishlash va mahalliy bazalarni saqlash va tarqatish orqali, 
markazlashgan ma'lumotlar bazasi bilan bog’liq muammolarni olib tashlash; 

foydalanuvchilar tarmoq bo'ylab resurslarini hisoblash uchun kiritishni
ta'minlash; 

tarmoq foydalanuvchilari orasida ma'lumotlarni simmetrik almashinuvini 
ta'minlash. 
Ma'lumotlar tarqatish uslubiga qarab, ma'lumotlarni tashkil etishning quyidagi 
usullari mavjud: 

markazlashgan; 

markazlashmagan; 

aralash. 
Markazlashtirilgan ma'lumotlar bazasi. Amalga oshirish nuqtai nazaridan oddiy 
ko’rinishdagi malumotlar bazasidir. Tashkiliy va foydalanish tarafidan server 
tomonidan tartibga solinadi va kirish faqat bitta markaziy ma'lumotlar bazasi 
orqali amalga oshiriladi. Ayni paytda bu kompyuter algoritmlarini oddiy 
foydalanuvchilar ixtiyoriy foydalanishi uchun imkoniyatlarni oshirish istiqbolli 
sanaladi. Bu usulning afzalligi: amalga oshirish va qo'llab-quvvatlash uchun 
qulaylik; kamchiligi - parallel qayta ishlashni cheklash, barcha so'rovlar bitta 
serverga yuboriladi. Bu yondashuv ko'pincha bitta mantiqiy ma'lumotlar bazasi 
tomonidan tarqatiladigan bo'lishi zarur. Har bir mijoz bazasiga yoki butun bazasini 
(replika) nusxasi ikki qismli hisoblanadi, o'z local bazasiga, kirish imkoniyatiga 
ega, ikkinchi ifodasi, har bir mijoz bazasi takrorlanishiga olib keladi. Ma'lumotlar 
bazasining individual qismlari nusxalarining mavjud bo’lishiga ruxsat etilmaydi. 
Bu usulning afzalliklari: 

Murojaatlar o'tkazgan vaqtni qisqartiradi, mahalliy bazasini ta’minlaydi; 

ma'lumotlar mavjudligi ko'paydi; 

ma'lumotlar ishonchliligi ortdi; 

bir server xatosi aniqlansa, tizimini qisman tuzatish mumkin. 
Kamchiliklari: 

so'rovlarni yoki kutish vaqtini oshiradi, barcha serverlarga kirishni talab 
talab qilishi mumkin; 

ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni saqlash haqida ma'lumot bo'lishi kerak. 
Bu tizim ikki yo'l bilan unifikatsiyani nazarda tutadi. Ma'lumotlar tarmog'ida 
qayerda joylashtirilganligi haqida ma'lumot olish uchun talab bor. Bir butun 
sifatida bazasini mustahkamlash uchun zarur xotira sig'imi va har bir server uchun 
zarur bo'lgan xotira miqdori o'rtasida murosaga erishish. Bunda parallel qayta 
ishlash oson tashkil etiladi. Shu bilan birga, xotira ishonchliligi va ishlash talablari 

---

kabi muammolar saqlanib qoladi. Bu yondashuv amalga oshirilish mumkin, faqat 
saqlash yaxlitligi va ma'lumotlar xavfsizligini ta'minlaydigan tarmoq ma'lumotlar 
bazasi hosil qilish orqali.
2