Kommunikativ tilshunoslik

2. Aql, rahm, ilm, asr, fikr... so’zlaridagi yonma-yon kelgan undoshlar orasida bir unli qo’shib talaffuz etilsa ham yozilmaydi.
3. Taqsim, maqtov, maqsad so’zlaridagi q tovushi x tarzida talaffuz etilsa ham q ning o’zi yoziladi.
4. O’zak va qo’shimchalar morfologik qoida asosida yoziladi.
5. So’zlarni qo’shib, ajratib va chiziqcha bilan yozishda quyidagilarga amal qilinadi:
a) qo’shma so’zlar yaxlit bir ma’noni ifodalasa, qo’shib yoziladi; oshqozon, oybolta, boyo’g’li, gultojixo’roz, tuyaqush; joy nomlarini bildirgan qo’shma so’zlar qo’shib yoziladi; Qoraqamish, Yangiyo’l, Oqtepa, Qizildaryo, Kuyganyor, Buloqboshi; ikkinchi qismi yo-lashgan unlilar bilan boshlangan qo’shma so’zlar ajratib yoziladi;qozon yuvg’ich,er yong’oq.
-qo’shma so’z qismlari bir-birini izohlasa,bunday qo’shma so’zlar ajratib yoziladi: temir yo’l, jigar rang, tim qora, osma ko’prik.
- qo’shma fe’llar ajratib yoziladi: sotib olmoq.
b) juft so’zlar chiziqcha bilan yoziladi: yor-do’st; yaxshi-yomon, erta-kech. Agar juft so’zlar orasida-u,-yu yuklamalari qo’llansa, yuklama birinchi so’zga chiziqcha orqali qo’shiladi; er-u osmon, yaxshi-yu yomon, erta-yu kech.
Takroriy so’zlar ham chiziqcha bilan yoziladi: katta-katta.
6. Bo’g’in ko’chirish qoidalari.
a) bir unlidan iborat bo’g’in birinchi yo’lda qoldirilmaydi yoki o’zi alohida keyingi yo’lga o’tkazilmaydi: u-ka emas: uka; mudofa-a emas: mudofaa.
b) ng harfi bir tovushni ifodalagan o’rinlarda (so’zlarda) ajratilmaydi: ko’-ngil, si-ngil, ing-ramoq, zang-lamoq;
v) ‘ belgisi o’zidan oldingi bo’g’in tarkibida qoladi: ma’-no , ta’-lim, san’-at.
g) IIV, 1991 yil, XX asr kabi qisqartma so’zlar yoki ko’p xonali sonlar ikkinchi yo’lga ko’chirilmaydi.
d) rus tili orqali o’zlashgan so’zlar o’sha til qoidalariga amal qilgan holda bo’g’in asosida ko’chiriladi; in-gliz, kon-gress, trans-port, shtan-ga.
7. gijda, mujda, ajdar kabi arab va fors tilidan o’zlashgan so’zlarda j harfi jurnal so’zidagi kabi sirg’aluvchi tovush ifodasi uchun yoziladi.
8.Qing’ir, qo’ng’ir, qorong’i, to’ng’ich,.. so’zlarida ng ga o’xshash talaffuz etilsa ham n yoziladi.
9. isi-q-issiq, achi-q-achchiq so’zlarining yasalish jarayonida undosh takrorlanishi kuzatiladi.
10. So’z qismlari imlosi. So’zning asl ma’nosini anglatgan qism o’zak deyiladi. O’zak so’zning asl ma’nosini anglatib, qismlarga ajratilmaydi: gulchi: gul-o’zak. O’zakka yasovchi qo’shimchalar qo’shish bilan hosil bo’lgan yangi so’z negiz deyiladi. Qo’shimchalar asosan morfologik yozuv qoidasi asosida yoziladi.
O’zak negizida -u(-yu) tovushlari bo’lgan so’zlardan ot yasalganda -im qo’shimchasi -um tarzida aytiladi va yoziladi: tuzum, unum, uyum-uyum.
11. Bosh harflar imlosi:
a) atoqli otlar bosh harf bilan yoziladi: Naima, Yangiyo’l.
b) hurmat ma’nosida qo’llangan Siz va O’zingiz olmoshlari bosh harfda yoziladi.
v) bayramlar va tarixiy kunni ifodalagan birikmalarning birinchi so’zi: 8 Mart, To’qqizinchi may;
g) Oliy tashkilotlar va faxriy unvonlarning har bir so’zi bosh harfda yoziladi: O’zbekiston Oliy Kengashi, O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi, Oliy Majlis, O’zbekiston Qahramoni.
d) Orden va medal nomlari bosh harf bilan, orden va medal so’zlari kichik harfda yoziladi: “Mustaqillik” ordeni, “Do’stlik ordeni, “Shuhrat” medali.
e) atab qo’yilgan tashkilot, gazeta va jurnal, badiiy asar nomlari birikma holida bo’lsa, birinchi so’zi bosh harf bilan yoziladi hamda birikma (yoki so’z qo’shilmasi) qo’shtirnoqqa olinadi: ”Yulduzli tunlar” romani, “Farhod va Shirin” dostoni.
j) birikmaning ikkinchi (yoki uchinchi) so’zlari atoqli ot bo’lsa, bosh harfda beriladi: Markaziy Farg’ona, Katta Andijon kanali.
z) umumiylik, tur, belgi kabi ma’nolarni ifodalagan ayrim atoqli otlar kichik harf bilan yoziladi: Faxrimizsiz, aziz farhodlar! Anjumanda beshta o’zbekistonlik ishtirok etdi.
i) so’zlarning birinchi harflaridan tuzilgan qisqartma otlar bosh harfda yoziladi: MDH, AQSh, BMT.