Ko’k kepter, bankiv tawig’i, u’y tishqani,u’y pishig’i,u’y ati, juwirg’ish kesirtke, apiwayi iyt, qum qoyani

Láylekler (Ciconidae) — 17 turdi birlastiretugin 11 tuqimasi bar. Tiykarınan, tropik, subtropik regionlarda tarqalǵan. Ózbekstanda oq láylek hám qara láylek ushraydı. Aq láylektiń tumshug'i va oyoqlari qizil, pati aq, qanat párleri qara. salmaǵı 4 kg ge shekem. Qara láylek aq láylekke qaraǵanda kishilew. Laylekler dalańlıqlarda, tog'larga jaqin jerlerde jasaydı. Uyasin tereklerge, jar taslarǵa hám minarlar tóbesine quradi. 3—5 ta tuxum qo'yadi. Qurbaqa, kesirtke, , tishqan, shibin-shirkeyler ham basqalar menen aziqlanadi.
23.05.2022
Bu’gin bizler toparimiz ha’m a’meliyat basshimiz Sultanov Esbosin ag’a ha’m Sabirov Da’wletnazar ag’a menen Taxtako’pir rayoni Bo’rshi taw ha’m Qara teren’ ko’li a’tirapinin’ Faunasin u’yrendik. Ol jerde birqansha tu’r haywanlar menen tanistiq.Olardin’ Morfofiziologiyaliq du’zilislerin uyrendik. Ol jerde to’medegi haywanlardi ko’rdik:
Jilan, suw jilan, juwiriwshi kesirtke, tasbaqa, jilanbas, shag’ala, qurbaqa, aqsha baliq.
Qizil qanat torta. Bul baliq bizin baliqlarimizdin' ishindegi en' suliw baliq. Denesi biyik, arqasi Qara rende yamasa qon'ir - jasil, qaptali, gewde jiltiraq, sari altin tusli, ko'zi qizg'ilt - sari. Arqa qalashi, qaralaw yamasa ushi qizillaw, ko'kirek qalashi kulrende, al qalgan qalashlari ashiq qizil ren'de bo'ladi. Qizgish - sari, qizil torta baliqlarinin' awiz bo'limi joqarig'a qarag'an, tisi eki qatarli pishqi tarizli bolip keledi. Arqa qalashlari keyingi ornalasqan yagniy qarin bo'limi en baslap anal tesigine deyin jetedi. Bul baliqlardin dene uzinligi 31-36 sm ge, awrligi 400 - 500 g g'a jetedi. Hazirgi waqitta Bul baliqlar biz in ulkemizde qirilip jogalip ketken.
TU'RLİ REN'DEGİ KESİRTKE
Basqa kesirtkelerge qarag'anda ko'p tarqalg'an ha'm biologiyası tekserilgen tu'rge kiredi. Razmeri boyinsha ortasha, kishkentay, tompaq deneli ha'm kelte quyrıqlı bas ha'm gewde bo'limin qosqanda quyrıq uzını menen ten'. Dene uzınlıg'ı quyrıqsız 10 sm, man'lay, murın qalqanı 1, man'lay aldı-2, ko'z u'sti-2 qalqannan turadi. Quyrıq qabırshaqlanı jumsaq ,arqa bo'liminin' ren'i sur olivka siyaqlı, qon'ırlaw, ko'k yamasa jasıl ren'ler aralasqan. Usılardin' aralasıwının' sebebinen bul kesirtke tu'rlishe ren'de boladi. Ayaqları aqshil ren'de bolg'ani menen, qara daqlar aralasqan. Qarın bo'limi aq. Oraylıq Aziya Respublikasının' barlıq jerlerinde tarqalg'an. Tu'rlishe ren'degi bul kesirtke ha'r qiylı landshaftlarda, sho'listanlıq, yarım sho'listanlıq ha'tteki az sandag'i o'simlikler rawajlang'an tas jerlerde de jasaydi. Bos jerlerden u'n'gir qaza aladı, bul u'ngir uyanın teren'ligi 20 sm ge shekem baradı. Ko'pshilik jag'daylarda tishqanlardın basqa da haywanlardın' u'n'girlerinde jasay aladı.
JASIL QURBAQA
Dene ren'i, arga ta'repi ashq-sur olivka tonda bolp, onda u'lkenlew qara-jasıl ren'degi daqlar ta'rtipsiz ornalasqan. Ko'zleri adırayg'an ha'm ol qabiq plenkası menen qorshalg'an. Alding'i ayag'i qisqa keledi, onda to'rt barmaq bar. Quyriq bo'liminde sidik shig'aratug'in bir tesik-kloaka bar. Bulardin' denesinde jalan'ash mu'yizlengen qabirshaqlan joq (63-su'wret). Terisi silekey shig'aratug'in bezlerge bay, sonliqtan terisi ba'rqulla ig'alli bolip keledi. Qurbaqalardin' terisi dem aliw ha'm suw almasıw xizmetin de atqaradı. Jasıl qurbaqada basqa qurbaqalarg'a qarag'anda terisinin' suw o'tkizgishligi to'men ha'm teri qabatında suw 50 protsentke ke shekem azaysa da o'lmey qaladı.
SHag'ala (Larus) - teńiz jaǵaında da, ishki suw bazalarında jasaytuǵın qus.Kóp túrler sintrop dep esaplanadı - olar adam janında jasaydı hám bunıń paydasına ıyelesedi.Qaǵıyda jol menende, bul úlken yamasa orta -jasalǵan qus, aq yamasa kúlreń vagiz, kóbinese bas yamasa qanatlar daǵı qara ızlar menen. Ózgeriwshen ayrıqshalıqlardan biri bul tumshug'ining aqırında bir az iyilip, ayaqlarda jaqsı júziwshi membrana.