Ko’k kepter, bankiv tawig’i, u’y tishqani,u’y pishig’i,u’y ati, juwirg’ish kesirtke, apiwayi iyt, qum qoyani

12.05.2022
Bizler 12-may ku'ni zoologiya pa'ninen u'y a'trapinda a'mеliyet jumisin ótedik. A’meliyat waqtinda ko’plegen haywanlar menen tanistiq.
Atap aytqanda to’mendegi haywanlar menen tanistiq:
Ko’k kepter, bankiv tawig’i, u’y tishqani ,u’y pishig’i ,u’y ati, juwirg’ish kesirtke, apiwayi iyt, qum qoyani siyaqli haywanlardi ko’rdik.
Zag’ara baliq (Cyprinus carpio) (sazan) — karpsimonlar shańaraǵına tiyisli tur. Uzınlıǵı 50-60 sm (geyde 1 metrge shekem), salmaǵı 1, 8—4, 5 kg (geyde 16 kg hám odan artıqlaw ). Awızı basınıń tómengi tárepinde. Qalash qanatları qızg'ish tawlanip turadı. Arqa hám anal qalashlarında birden tisli suyek nurları, joqarı erin hám awızı shetlerinde bir juptan murti boladı. Orta, qara, Azov, Kaspiy hám Aral teńizleri hám de tınısh okean háwizleride, dárya hám kólde, sonıń menen birge, Sirdarya, Amiwdarya, Zarafshan hám Murg'ob dáryalarında tarqalǵan. Areal shegarasında Evropa zaǵara balıg'i (S. s. carpio), Aral zaǵara balıg'i (S. s. aralensis), Amur-Kitay zaǵara balıg'i (S. s. haematopterus) hám Vetnam zaǵara balıg'i (S. s. viridiviolaceus) dep atalatuǵın 4 genje túrden ibarat. Máyek qoyıw ushın dáryaǵa kóteriledi. 2-5 jasında jınıslıq ulkeyedi. 98 mıńnan 1, 8 millionǵa shekem uwıldırıq taslaydı. Aprel — iyul aylarında máyek qóyadı. O’simlikler hám shıbın-shirkeyler lichinkasi menen azıqlanadı. Góshi mazali hám maylilig’inan kóplep awlanadi, suw háwizlerinde bag’iladi
Kepter (Columbidae) kepter ta’rizliler tuqimlasina tiyisli. Denesinin’ uzinlig’I 10-15 sm den 89 sm ge shekem baradi. O’zbekistan faunasinda 9 turi ushirasadi. Bir jilda 2 ayrim waqitta 4-5 martege shekem 2 danadan tuqim qoyadi.Denesi bas, moyın, dene hám ayaqlardan ibarat. Onsha úlken bolmaǵan domalaq bası uzın hám júdá háreketsheń moynı arqalı denesine tutasadı. Tumsıǵı ústinde murın tesigi, basınıń eki qaptalında kózleri, olardan arqaraqta qulaq tesikleri jaylasqan. Kepter jerde tek ayaǵına tayanıp júredi.
ORTA AZİYA DALA TASBAQASI
Sawıtı ju'da' biyik emes, do'n'gelek sarılaw-qon'ır ren'de, jayılg'an qara daqları bar. Denesinin' uzınlıg'ı 20 sm den aspaydı.. Urg'ashısı erkeginen u'lken. Alding'ı ayag'ı 4 barmaqlı. Ko'binese sahralarda ha'm qumli taqırlarda gezlesedi. Ku'ndiz ko'birek ha'rekette boladı. Uyalarının' yamasa inlerinin' uzınlıg'ı 1 metrden 2 metrge shekem baradı. Aprelden iyung'a shekem 2-3 ma'rte 2 den 5 ke shekem aq qatti ha'k penen qaplang'an ma'yek tuwadı. Ma'yeginin' awırlıg'ı 29-30 g, uzınlıg'ı 40-57 mm. Ma'yektin' inkubatsiya waqtı 80-110 ku'n. Avgust-sentyabr aylarında maʼyekten shiqqan tasbaqalar ju'da' kishkentay 30-50 mm uzınlıqta boladi.
Sawıtı bos boladı, qıslap qaladı ha'm ba'ha'rde jer u'stine shıg'adi. 10 jasqa shiqqanda tasbaqalar erjetedi. Qaraqalpaqstan aymag'ında tasbaqalardin' sanı jıldan-jilg'a azayıp baratır. Bug'an tasbaqalar o'nip-o'setug'in territoriyalardin' (biotoplardin') awil xojalıq mu'ta'jlerine o'zlestiriliwi, U'stirt ha'm Qızılqum ken'isliginde brakonerlerdin' ko'beyip ketiwi sebep bolip otır. 1976-jili Du'nya ju'zilik Qızıl kitapta Reptiliyalardin' 13 tu'ri (ko'bisi tasbaqalar) jazılg'an.1978-jili shiqqan O'zbekstan qızıl kitabında, tasbaqanin' tu'ri jazılg'an. Usılardı esapqa alsaq bizin' dala tasbaqamız joq bolip baratırg'an tu'rge kiredi.
13.05.2022
Bizler 13-may ku'ni zoologiya pa'ninen u'y a'trapinda a'mеliyet jumisin ótedik. A’meliyat waqtinda ko’plegen haywanlar menen tanistiq.
Atap aytqanda to’mendegi haywanlar menen tanistiq:
O’pepek, ko’k g’arg’a, kirptiken ,shimshiq ,qizil ayaq, siyir ,qoy ,tu’ye tawiq ,qoyan ,eshki.