Ko'chib yuruvchi genetik elementlar va ularning ahamiyati Reja

Restriksion endonukleazalar. Tabiatda biror mikroorganizm hujayrasi tashqaridan yot genetik material kirsa, u darhol hujayra nukleaza fermentlari ishtirokida parchalab tashlanadi.
DNK molekulasini mayda bo'laklarga bo'luvchi fermentlar kesuvchi endonukleazalar yoki restriktazalar deb ataladi. Har bir restriktaza to'rt yoki ko'proq maxsus nukleotid juftlarni tanib olib bog'lanadi va DNK molekulasini kesadi. Ayrim restriktazalar DNK qo'sh zanjirini qaychi singari shartta ikki bo'lakka bo'ladi.
Shu bilan birga qo'sh zanjir DNK molekulasini "yopishqoq" uchlar hosil qilib kesuvchi restriktazalar ham mavjud. Jadvaldagi Eco Rl, Bam+Hl (eko er bir, Bam ash bir) kabilar shular jum-lasidandir. Bu restriktazalar funksiyasi jihatdan transpozazaga o'xshashligi ko'rinib turibdi. Shuning uchun ham bu restriktazalar hosil qilgan "yopishqoq" uchlardan foydalanib, har xil DNK bo'laklarini bir-biriga bog'lash soddalashadi. Ana shu xususiyati tufayli bu xil restriktazalar gen injeneriyasida keng qo'llaniladi. Hozirgi kungacha 500 dan ortiq xilma-xil restriktazalar tozalanib olingan va o'rganilgan.
Har-xil organizmlardan yuqori molekulali DNKni tozalab ajratish, uni maqsadga muvofiq restriktaza bilan "yopishqoq" uch­lar hosil qilib kesish, hosil bo'lgan DNK bo'laklarini elektroforez vositasida ajratib ,olib, har xil DNK bo'laklaridan maqsadga muvofiqlarini tanla'sh va ularni berilgan tartibda ulovchi ligaza fer-menti vositasida qaytadan biriktirish usullari gen injeneriyasining eng oddiy va asosiy usullari hisoblanadi.